عملیات کمان ۹۹ (سایه البرز) در اول مهرماه سال 1359دومین عملیات ایران در جنگ تحمیلی بود این عملیات پس از عملیات انتقام که پس از دو ساعت از حمله رسمی عراق به خاک ایران صورت گرفت انجام شد.
این عملیات بزرگترین عملیات نیروی هوایی ایران در کل تاریخ بوده است. که توسط نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران اجرا شد.
در 31 شهریور ماه سال 1359 که عراق رسما جنگ خود را با ایران آغاز کرد و به بمباران پایگاههای هوایی ایران پرداخت با این گمان که با بمباران این پایگاهها قدرت هوایی ایران از بین می رود. اما برخلاف نظر و خیال نظامیان عراقی این عملیات ها آسیب زیادی به نیروی هوایی ایران نزد.
سرتیپ جواد فکوری
در واپسین لحظات 31 شهریور همان سال به دستور فرمانده وقت نیروی هوای جمهوری اسلامی ایران - سرتیپ جواد فکوری طرحی برای حمله به مواضع و پایگاههای عراق (فرودگاهها - پالایشگاهها - آشیانه و محل تعمیر و نگهداری هواپیما ها باند فرودگاهها و ....)ریخته و در نهایت آماده شد.خلبابنان به مرکز فرماندهی فراخوانده شدند. و تا صبح بر روی عملیات و نوع اجرای آن کار کردند و تا صبح بیدار بودند و مهمات را روی جنگنده ها سوار کردند.
نقشه عملیات سایه البرز(کمان99) :
1-تانکر های سوخت در زمان معین حضور داشته باشند
2-فانتوم های پایگاه هوایی همدان بدون سوخت گیری هوایی پرواز کنند و اهداف مورد نظر را بمباران کنند.
3-دو دقیقه بعد .... فانتوم های پایگاه هوایی تهران بعد از سوختگیری هوایی خود را به اهداف مورد نظر برسانند و بمباران کنند.
4- دو دقیقه بعد ....فانتوم های پایگاه هوایی بوشهر هم بعد از سوختیگری هوایی خود را به اهداف مشخص شده برسانند و مواضع را بمباران کنند.
در همین لحظه هم f5 هوای پایگاه هوایی تهران و دزفول به پرواز در آیند و مواضع مربوطه را بمباران کنند. در همین زمان هم f14 از پایگااهای خود برخواسته و عملیات پشتیبانی از مرزها را انجام دهند.
عملیات کمان 99
طلوع آفتاب یک مهر در سرتاسر عراق برای انجام این عملیات انتخاب شد تا هدف گیری برای پدافند هوایی عراق دشوار شود.ماموریت های ضد پدافند هوایی همزمان و قبل از شروع عملیات برای از بین بردن رادار ها و پدافند هوایی عراق که قرار بود بمباران شوند به درستی انجام شد که توان نیرو های عراقی را تا حد بسیار زیادی کم کرد.
10ساعت بیشتر ازآغاز جنگ و تهاجم عراق صورت نگرفته بود که فرمان شروع عملیات با رمز کمان 99 ابلاغ شد.
در این عملیات 140 فروند انواع مختلف از هواپیماها حضور داشتند.
40هواپیما در پایگاه هوایی بوشهر روی باند قرار گرفتند و اوج گرفتند و در ادامه بعد از سوختگیری هوایی به اهداف مورد نظر رسیدند این اولین عملیات بزرگ نیروی هوایی ایران بود و طبیعیست که ناهماهنگی هایی در آن وجود داشته باشد طوریکه وقتی هواپیماها به اهداف مورد نظر رسیدند.
هواپیماهای دیگر در ارتفاع بالاتر در حال بمباران بودند و خلبانان با مانورهای هوایی خود را از در امان نهادند و شروع به بمباران کردند.
موج دوم حملات از تهران و با پرواز هشت فانتوم و یک فانتوم شناسایی به سمت جنوب بغداد و فرودگاه بین المللی بغداد و پایگاه الرشید آغاز شد.
و در مرز عراق به دو دسته تقسیم شدند. و وارد عراق شدند .پدافند هوایی عراق که متوجه این اتفاق شده بود آسمان بغداد را گلوله باران کردند اما خلبانان ایرانی از این پدافند گذشتند و اهداف مورد نظر شامل فرودگاه و ساختمان های آن بهمراه ماشین آلات موجود را بمباران کردند. که پایگاه هوایی الرشید تا سال 69 روز دیگر نتوانست عملیاتی شود و طی این عملیات تمام اهداف مشخص شده را بدون استثنا منهدم شد و نیروی هوایی عراق بیش از 55 درصد از توان نظامی خود را از دست داد.
بخشی از اهداف منهدم شده در عملیات کمان 99 شامل موارد زیر بودند.
- پایگاه هوایی الرشید در جنوب بغداد
- پایگاه کوت در جنوب استان العماره
- پایگاه موصل در استان نینوا
- پایگار ناصریه در ساتان ذیقار
- پایگاه شعیبه در استان بصره
- پایگاه هوایی کرکوک در استان کرکوک
- پایگاه هوایی حبانیه (پایگاههای تموز و هضبه) در غرب بغداد
- پایگاه هوایی ام القصر
- فرودگاه بین المللی بغداد
- فرودگاه المثنی
- دو باند پروازی پایگاه کرکوک
- پالایشگاه نفت کرکوک
- پلایشگاه نفت بصره
- فرودگاه حبانیه شمالی
- پلهای ارتباطی تنومه و بصره
- چاه نفت بابا گرگر
- مخازن نفت موصل
- تاسیسات گازی کرکوک
پایگاههای هوایی شرکت کننده در عملیات کمان 99 و اهداف آنها :
- پایگاه هوایی تبریز -48 فروند بمب افکن f5e پایگاه هوایی موصل را بمباران کردند.
- پایگاه چهارم شکاری دزفول - 40فروند بمب افکن f5e پایگاه هوایی ناصریه را بمباران کردند.
- پایگاه هوایی همدان 16 فروند فانتوم پایگاه هوایی کوت را بمباران کردند.
- پایگاه ششم شکاری بوشهر 16 فروند فانتوم پایگاه هوایی شعیبیه را بمباران کردند.
- پایگاه یکم شکاری مهرآباد 12 فروند فانتوم پایگاه هوایی الرشید در جنوب بغداد را بمباران کردند.
- پایگاه هوایی همدان 8 فروند فانتوم پایگاه هوایی حبانیه و فرودگاه بغداد را بمباران کردند.
در این عملیات 380 نفر از پرسنل حضور داشتند همراه با به پرواز در آمدن 200فروند انواع بمب افکن ها که 140 فروند از مرز عراق گذشتند. این عملیات باعث شد که عراق نیروی زمینی خود را بدون پشتیبانی در مناطق اشغال شده در داخل خاک ایران به حال خود رها کند. در این عملیات 4 نورثروب f5 ایران منهدم شد.
اسامی شهدای عملیات کمان 99
- همایون شوقی
- غفار رامین فر
- غلامحسین عروجی
- مسیح الله دین محمدی
- بهرام عشقی پور - عباس اسلام نیا // هواپیمای آنها بر روی پایگاهه هوایی دچار نقص شد و تلاش آنها برای کنترل آن بی نتیجه بود در نتیجه برای جلوگیری از سقوط هواپیما روی منازل سازمانی اطراف پایگاه - هواپیمای خود را به دیوار ساختمان منزل خود کوبیدند و همراه با خانواده خود برای همیشه جاودانه شدند
مجوز های ارسال و ویرایش
نقل قول
