اشعار کلاسيک پند آموز

[عهد آسمانى]

ماندم به چمن شب شد و مهتاب برآمد
سیمای شب آغشته به سیماب بر آمد



آويخت چراغ فلک از طارم نيلي

قنديل مه‌آويزه‌ي محراب برآمد


درياي فلک ديدم و بس گوهر انجم

ياد از توام اي گوهر ناياب برآمد


چون غنچه دل تنگ من آغشته به خون شد

تا يادم از آن نوگل سيراب برآمد


ماهم به نظر در دل ابر متلاطم

چون زورقي افتاده به گرداب برآمد



از راز فسونکاري شب پرده برافتاد

هر روز که خورشيد جهانتاب برآمد


ديدم به لب جوي جهان گذران را

آفاق همه نقش رخ آب برآمد


در صحبت احباب ز بس روي و ريا بود

جانم به لب از صحبت احباب برآمد

شاعر : شهريار

[ملکوت* گامی تارهایی *]

ما چون زدری پای کشیدیم ، کشیدیم........امید زهر کس که بریدیم ، بریدیم
دل نیست کبوتر که چو برخواست نشیند.......از گوشه بامی که پریدیم ، پریدیم
رم دادن صید خود از آغاز غلط بود ........حالا که رماندی و رمیدیم ، رمیدیم
کوی تو که باغ ارم روضه‌ی خلد است .......انگار که دیدیم ندیدیم، ندیدیم
سد باغ بهار است و صلای گل و گلشن...گر میوه‌ی یک باغ نچیدیم ، نچیدیم
سرتا به قدم تیغ دعاییم و تو غافل.......هان واقف دم باش رسیدیم، رسیدیم
وحشی سبب دوری و این قسم سخنها....آن نیست که ما هم نشنیدیم ، شنیدیم

[عهد آسمانى]

لزوم انتخاب هم نشين و دوست خوب

صحبتي جو کز نکونامي
در تو آرد نکو سرانجامي
هم نشيني که نافه بوي بود
خوب تر زانکه ياوه گوي بود
عيب يک هم نشست باشد و بس
کافکند نام زشت بر صد کس

[عهد آسمانى]

در نکوهش پيمان شکني (لزوم وفاداري)

عهد خود با خداي محکم دار
دل ز ديگر علاقه بي غم دار
چون تو عهد خداي نشکستي
عهد بر من کز اين و آن رستي
گوهر نيک را ز عقد مريز
وآن که بد گوهرست ازو بگريز
بد گوهر با کسي وفا نکند
اصل بد در خطا خطا نکند

[عهد آسمانى]

دانش آموزي

هنر آموز کز هنرمندي
در گشايي کني، نه دربندي
هر که ز آموختن ندارد ننگ
دُر بر آرد ز آب و لعل از سنگ
وآن که دانش نباشدش روزي
ننگ دارد ز دانش آموزي

[عهد آسمانى]

خود شناسي

خويشتن را چو خضر بازشناس
تا خوري آب زندگي به قياس

[عهد آسمانى]

عقل و درايت

آب حيوان نه آب حيواني است
جان، چراغ است و عقل، روغن او
عقل، جان است و جان ما تن او
عقل با جان عطيه ي احدي است
جان با عقل زنده ي ابدي است
حاصل اين دو جز يکي نبود
کان دو داري در اين شکي نبود
...
زين دو چون کم شوي، فسانه مگوي
چون يکي يافتي، بهانه مجوي
تا بدين پايه دسترس باشد
هرچه ازين بگذرد، هوس باشد

[عهد آسمانى]

سعي و تلاش در جواني

تا جواني و تندرستي هست
آيد اسباب بر مراد به دست
در سهي سرو چون شکست آيد
موميايي کجا به دست آيد
تو که سرسبزي جهان داري
ره کنون رو که پاي آن داري

[عهد آسمانى]

دين داري در جواني

در ره دين چون ني گل کمر بند
تا سر آمد شوي چو سرو بلند
من که سرسبزي ام نماند چو بيد
لاله زرد و بنفشه گشت سپيد
باز ماندم ز ناتنومندي
از کله داري و کمربندي
خدمتي مرد وار مي کردم
راستي را کنون نه آن مردم
روزگارم گرفت و بست چنين
عادت روزگار هست چنين

[عهد آسمانى]

در نکوهش حرص و آز

گرچه برنايي از ميان برخاست
چه کنم حرص همچنان برجاست
تا تن سال خورده پيرترست
آز او آرزو پذير ترست
گويي اين سکه نقد ما دارد
يا همه کس خود اين همه (همين) بلا دارد
من که قانع شدم به دانه ي خويش
سرورم چون صدف به خانه ي خويش
سروري به که يار من باشد
سرپرستي چه کار من باشد
شير زان پايه بزرگي يافت
که سرا ز طوق سرپرستي تافت
ناني از خوان خود دهي به کسان
به که حلوا خوري ز خوان خان

پي نوشت:

1. کليات خمسه ي نظامي، از روي نسخه وحيد دستگردي، ج 2، صص 597-600.