علائم ظهور امام زمان
نشانه های ظهور امام زمان(عج) کدامند؟ علائم ظهور حضرت مهدی(عج) بر دو دسته تقسیم می شوند: ۱: علائم حتمی و قطعی؛ ۲: علائم غیر حتمی و غیر قطعی که در این علائم نیز ممکن است اختلاف نظر وجود داشته باشد.علائم ظهور امام زمان(عج)
نشانه های ظهور امام زمان(عج) کدامند؟علائم ظهور امام زمان(عج)
پاسخ:علائم ظهور امام زمان بر دو دسته تقسیم می شوند:۱: علائم قطعی و حتمی؛۲: علائم غیر قطعی و غیر حتمی که البته در این علائم نیز ممکن است اختلاف نظر وجود داشته باشد.علائم غیر حتمی بسیار هستند و نوعا بعضی از آنها به وقوع پیوسته، اما علائم حتمی و قطعی هنوز رخ نداده، بعضی از این علائم قطعی شامل موارد زیر است:۱٫ خروج سفیانی:
پیش از ظهور مردی از نسل ابوسفیان در منطقه شام خروج می کند و با تظاهر به دینداری گروه زیادی از مسلمانان را می فریبد و به گرد خود می آورد و بخش گسترده ای از سرزمینهای اسلام را به تصرف خویش در می آورد و بر مناطق پنجگانه شام، حمص، فلسطین، اردن و قنسرین (نام شهری در نزدیکی حلب) و منطقه عراق سیطره می یابد و در کوفه و نجف به قتل عام شیعیان می پردازد و برای کشتن و یافتن آنان جایزه تعیین می کند آنگاه که از ظهور امام زمان باخبر می شود با سپاهی گران به جنگ وی می رود که در منطقه بیداد (بین مکه و مدینه) با سپاه امام (ع) برخورد می کند و به امر خدا همه لشگریان وی به جز چند نفر در زمین فرو می روند و هلاک می شوند. [۱]۲٫ خسف در بیداء:
علائم ظهور امام زمان(عج)
خسف یعنی فرو رفتن و پنهان شدن، و بیداء نام منطقه ای در مکه و مدینه است. ظاهراً لشگر سفیانی در این منطقه که به قصد جنگ با حضرت مهدی(عج) آمده است در زمین فرو می روند. [۲]۳٫ خروج یمانی:
سرداری از یمن قیام می کند و مردم را به حق و عدل دعوت می کند این نشانه در منابع عامه نیست ولی در مصادر شیعه روایات فراوانی در این باره وجود دارد. امام صادق (ع) فرمود: قیامهای سه گانه خراسانی، سفیانی، یمانی در یک سال و یک ماه و یک روز خواهد بود و هیچ پرچمی به اندازه پرچم یمانی دعوت حق و هدایت نمی کند و هم فرمود که یمانی از علائم حتمی است. [۳]۴٫ قتل نفس زکیه:
زکیه یعنی فرد پاک و بی گناه و کسی که قتلی انجام نداده است و جرمی ندارد. در آستانه ظهور حضرت مهدی(عج) در گیرودار مبارزات زمینه ساز انقلاب حضرت مهدی(عج) فردی پاکباخته و مخلص از اولاد حضرت امام حسن مجتبی (ع) در راه امام می کوشد و در این راه مظلومانه به قتل می رسد. روایات گاهی نفس زکیه و گاهی «سید حسنی» گفته اند امام باقر (ع) فرمود: بین ظهور مهدی(عج) و کشته شدن نفس زکیه بیش از پانزده شبانه روز فاصله نیست. [۴]۵٫ صیحه آسمانی:نشانه های ظهور امام زمان(عج)
مراد از صیحه آسمانی صدایی است که در آستانه ظهور حضرت مهدی(عج) در آسمان شنیده می شود و همه مردم آن را می شنوند در روایات تعبیر به «نداء» «فزعه» «صوت» نیز بکار رفته است که ظاهر آن نشان می دهد که هر یک از اینها نشانه جداگانه ای است که پیش از ظهور واقع می شود لکن به نظر می رسد که اینها تعبیر از یک واقعیت است و ممکن هم هست که از سه حادثه جدای از هم خبر داده باشند که اول صداهای هولناکی برآید و همه را به خود متوجه کند (صیحه) و به دنبال آن صدای مهیب و هولناکی شنیده شود که دلهای مردم را به وحشت اندازد (فزعه) و آن گاه از آسمان صدایی شنیده می شود که مردم را به سوی حضرت مهدی(عج) فرا می خواند (نداء) روایاتی که از این معنا خبر داده اند از طریق شیعه و سنی فراوان هستند. امام باقر (ع) می فرماید: ندا کننده ای از آسمان نام قائم را ندا می کند پس هر که در شرق و غرب است آن را می شنود و از وحشت این صدا خوابیده ها بیدار و ایستادگان نشسته و نشستگان بر دو پای خویش می ایستند رحمت خدا بر کسی که از این صدا عبرت گیرد و ندای وی را اجابت کند زیرا صدای نخست، صدای جبرئیل روح الأمین است.آنگاه می فرماید: این صدا در شب جمعه بیست و سوم ماه رمضان خواهد بود در این هیچ شک نکنید و بشنوید و فرمان برید، در آخر روز شیطان فریاد می زند که «فلانی مظلوم کشته شد» تا مردم را بفریبد و به شک اندازد. و امام صادق (ع) می فرماید: در ابتدای روز گویند ه ای در آسمان ندا می دهد که آگاه باشید که حق با علی و شیعیان اوست. پس از آن در پایان روز شیطان که لعنت خدا بر او باد از روی زمین فریاد می زند که حق با عثمان و پیروان اوست پس در این هنگام باطل گرایان به شک می افتند هرگاه گوینده ای از آسمان نداء بزند که حق با اولاد محمد(ص) است در آن هنگام ظهور حضرت مهدی(عج)به سر زبانها می افتد به گونه ای که غیر از او یاد نمی کنند. [۵]۶٫ خروج دجال:
این نشانه در کتب اهل سنت از علائم برپایی قیامت شناخته شده است [۶] ولی در منابع روایی شیعه از نشانه های ظهوراست. و اشکال ندارد که هم علامت ظهور و هم علامت معاد باشد. چون خود ظهور حضرت مهدی(عج) هم از علائم آخرالزمان می باشد.دجال فردی است که در آخر الزمان و پیش از قیام حضرت مهدی(عج) خروج می کند و غیر عادی است و با انجام کارهای شگفت انگیز جمع زیادی از مردم را می فریبد و سرانجام به دست عیسی مسیح (ع) در کنار دروازه ”لد“ در منطقه شام به هلاکت می رسد. در مورد دجال نظریه های متعددی طرح شده است مثلا گروهی آن را فردی نامیده اند و دسته ای آن را جریانی می دانند و نه شخص معین که مطرح کردن این امور مجال دیگری را می طلبد. [۷]ضرورت شناخت علائم ظهور امام زمان (عج) از دیدگاه روایات
علائم ظهور امام زمان(عج)
این مسئله از دو جهت قابل بررسی می باشد؛ همانگونه که علامه بزرگوار آیت الله اصفهانی در کتاب پر ارزش مکیان المکارم بدان اشاره نموده اند؛ شناخت حضرت ولی عصر (عج) از جمله واجبات می باشد، و چون شناختن علائمی که مقارن با ظهور آن حضرت یا نزدیک به آن است مقدمه شناخت آن بزرگوار می باشد، در نتیجه دانستن آن نشانه ها لازمه شناخت آن حضرت محسوب می شد. از امام صادق (علیه السلام ) نقل شده که فرمودند:آیا تمام علائم ظهور تحقق می یابد؟
علامت را بشناس، پس هرگاه آن را شناختی، پیش افتادن و تاخیر کردن این امر به تو ضرری نمی رساند.[۸]همچنین امام محمد باقر (علیه السلام ) خطاب به جابر جهفی فرمودند:
ای جابر، بر زمین بنشین و دست و پایی نجنبان – فعالیتی نکن – تا نشانه ای
را که برایت یاد می کنم ببینی.[۹]بنابراین تردیدی نیست که علم به ظهور آن حضرت در گروی آشکار شدن علامتهای حتمی ظهور آن بزرگوار می باشد، اما شناخت خود آن جناب با معجزاتی که برای بیندگان و حاضران در خدمتش انجام می گیرد، حاصل می گردد.
ائمه اطهار (علیه السلام ) نشانه هایی که خداوند متعال برای ظهور حضرت قائم (علیه السلام ) مقرر فرموده است، برای اصحاب خویش نموده اند و آن بزرگواران نیز با مشکلات و مصائب فراوانی آنها را به دست ما رسانیده اند تا در صورت بروز فتنه و گمراهی، افراد با مطالعه و مراجعه به این نشانه ها دچار شک و تردید نشده و در دین خود ثابت قدم بماند. همچنین بر اساس این نشانه های ارزشمند راستگویان از دروغگویان متمایز گردند.بنابراین بر هر مومن لازم است که علائم ظهور آن حضرت را شناخته تا هر گاه که ظاهر گردیدند خود را به جهت اطلاعات و یاری آن جناب آماده کرده و حق را از باطل تشخیص بدهد تا به سبب آن از شقاوت ابدی رها شده و به سعادت ابدی نایل گردد؛ به همین خاطر است که در فرازی از زیارت جامعه کبیره می خوانیم:
بکم یسلک الی الرضوان و علی من جحد و لایتکم غضب الرحمن ؛
با شناخت شما اهل بیت (علیه السلام ) بهشت به دست می آید و هر کس که شما را انکار نماید غضب خداوند شامل حال او می شود.
ممکن است در مطالعه علائم ظهور این پرسش مطرح شود که آیا تمام علائمی که برای ظهور امام زمان (علیه السلام ) در روایات بیان شده است لزوما تحقق می یابند؟ پاسخ این پرسش روایتی است که داوود بن ابی قاسم از امام جواد (علیه السلام ) راجع به محقق شدن برخی علائم ظهور امام زمان (علیه السلام ) می پرسد که آیا خداوند در امور حتمی مانند علائم ظهور امام عصر (عج) تغییری ایجاد می کند یا خیر؟ آن حضرت در پاسخ فرمودند: آری! خداوند ممکن است در علائم حتی باشند به دلایلی بر طبق صلاح خود و برای آزمایش مردمان تغییر ایجاد نماید داوود می گوید که به آن حضرت عرض کردم: ترس آن را دارم که خداوند در امر ظهور حضرت حجت نیز تغییری حاصل کند و اصلا ظهوری انجام نشده و در کار نباشد. مولایمان امام جواد (علیه السلام ) در پاسخ به داوود فرمودند: ظهور امام مهدی (علیه السلام ) از جمله وعده های الهی می باشد (و بر طبق قرآن کریم) هیچ گاه خداوند در وعده های خود نمی نمایند .[۱۰]زمان دقیق ظهور امام زمان (عج)
همچنین محمد بن فضیل از امام محمد باقر (علیه السلام) روایت می کند که به آن حضرت عرض کردم: فدایت گردم، پس از این امر – ظهور امام قائم (علیه السلام ) – کی واقع می شود؟ آن حضرت فرمودند: البته برای ما نسبت به آن وقتی تعیین نشده است، اما هر گاه – ما اهل بیت (علیه السلام) – چیزی را برایتان گفتیم و آن چیز (در آینده) واقع شد بگویید که خدا و رسول او راست گفته اند اگر واقع نگردید، (باز هم) بگویید خدا و رسولش راست گفته اند. و مضاعف از آن شما خواهد بود. اما هر گاه (میان مردمان) احتیاج و فقر، شدیدی شد و مردم همدیگر را انکار کردند، (پس) در آن هنگام هر صبح و شام در انتظار این امر باشید…[۱۱]بنابراین محققان و جستجو گران علائم ظهور امام عصر (علیه السلام ) در نظر دارند که تمامی علامات و نشانه های مربوط به امر فرج آن بزرگوار امکان دارد که در گروه برخی مشیتها و مقررات الهی قرار بگیرد و در نحوه پیدایش آنها تغییراتی حاصل گردد و یا اینکه اصلا واقع نشوند. پس بر طبق آیات و روایات باید شب و روز و هر لحظه منتظر ظهور بود. باید همچون بیماری که انتظار طبیب درد آشنایی را می کشد چشم به راه امام زمان (علیه السلام ) ماند.شباهت امام زمان(عج) با پیامبران:
در نتیجه این مسایل و نکات حساس، نباید از چشمان تیزین مومنان مخفی شوند. چنانچه معربن خلاد می گوید: شنیدم که مولایمان رضا (علیه السلام ) این آیه را تلاوت می فرمودند: آیا مردم که مولایمان امام اینکه بگویند ایمان آوردیم رها می شوند و مورد آزمایش قرار نخواهند گرفت؟)) پس آن حضرت فرمودند: – مردم – گرفتار و مبتلا می شوند همچنانکه طلا گرفتار – بوته آزمایش – می شود و سپس فرمودند:
همچنانکه طلا – پس از رفتن در بوته آزمایش و کوزه – خالص می شود، آنان نیز خالص می گردند.[۱۲]از این رو ممکن است خداوند متعال به جهت امتحان و آزمایش مومنان و بر اساس سنتهای خویش – که در اقوام و ادیان دیگر نیز آنها را به اجرا در آورده است – تحولاتی را در برخی علائم و مسائل ظهور امام زمان (عج) پدید بیاورد تا آنکه ایمان مومنان و درجه اخلاص ایشان، بر آنها روشن گردد و به سبب آن حضرت، حجت الهی بر همگان تمام گردد.علی بن رئاب از امام صادق (علیه السلام ) و ایشان از پدر بزرگوارشان – امیر المنین (علیه السلام ) – روایت می کند که آن حضرت در خطبه ای بر فراز منبر فرمودند:
سوگند به کسی که پیامبر صلی الله و علیه و اله را به حق برانگیخت، حتما آشفته و درهم خواهید شد و بدون شک غربال می گردید تا آنکه پائین مرتبه شما به بلند پایه شما و بلند پایه شما پائین مرتبه شما باز گردد.[۱۳]در ضمن طبق آنچه که در روایات وجود دارد، مطالعه و بررسی احوالات اقوام گذشته مانند ماجرای بنی اسرائیل – قوم حضرت موسی (علیه السلام)- می تواند راهگشای برخی مسائل و همچنین آمادگی مومنان، برای آزمایشات و ابتلائات قبل از ظهور باشد؛ چرا که پیامبر اکرم صلی الله و علیه اله فرمودند: ظهور واقع نخواهد شد تا اینکه امت من بدون کم و زیاد به سرنوشت امم قبل و قرنهای گذشته دچار شوند.[۱۴]
همچنین امام باقر (علیه السلام ) فرمودند: در صاحب این امر روشها و شیوه هایی از چهار پیامبر می باشد: سنتی از موسی، سنتی از عیسی، سنتی از یوسف و سنتی از محمد صلی الله و علیه و اله و اما همانند موسی ترسان و نگران می باشد و آنچه در مورد عیسی گفته شده در مورد او نیز گفته می شود و همانند یوسف زندانی و ناپدید می گردد و چون قیام کند همانند رسول خدا صلی الله و علیه و اله رفتار خواهد کرد.[۱۵]حاصل کلام آنکه اگر علائمی از نشانه های ظهور آن بزرگوار (علیه السلام ) نمی باشد و مومنان و دوستداران آن بزرگوار و مشتاقان حکومت الهی می بایست که شب و روز در انتظار آمدن منجی موعود بوده به طور مداوم خود را به جهت یاری آن جناب آماده نمایند؛ چرا که در روایات آمده است که خداوند متعال بنابر مصلحت خویش امر ظهور آن بزرگوار را در یک شب اصطلاح می فرمایند.[۱۶]منابع:
ان شاء الله
انهم یرونه بعیدا و نرینه قریبا
[۱] کمال الدین، ص ۶۵۱٫ و بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۲۱۵؛ و کنز العمال، ج ۱۴، ص ۲۷۲؛ تاریخ غیبت کبری، ص ۵۱۸ الی ۵۲۰٫[۲] مراصد الاطلاع، ج۱، ص۲۳۹؛ وافی، ج۲، ص ۴۴۲؛ مسائل العشره چاپ شده در مجموع مصنفات شیخ مفید، ج ۳، ص ۱۲۲ و غیبت نعمانی، ص ۲۵۲، منتخب الأثر، ص ۴۵۹؛ کتاب الغیبه نعمانی ص ۲۵۲، تاریخ غیبت کبری ص ۴۹۹ ـ ۵۲۰٫[۳] تاریخ غیبت کبری، ص ۵۲۵، کتاب غیبت نعمانی ۲۵۲٫[۴] منتخب الأثر، ۴۵۹، تاریخ الغیبه الکبری، ص ۵۱۱؛ الارشاد، ج۲، ص۳۷۴؛ اعلام الوری، ص ۴۲۷٫[۵] تاریخ ما بعد الظهور/۱۷۶ ـ کشف الغمه ج۳، ص ۲۶۰ ، وافی، ج ۲، ص ۴۴۵ ـ ۴۴۶، کتاب الغیبه، شیخ طوسی، ص ۴۳۵ و۴۵۴ و۴۵۳ – ارشاد، ج۲، ص ۳۷۱؛ کمال الدین / ۶۵۱ بحار الأنوار، ج۵۲، ص۲۰۴-۲۸۸-۲۹۰؛ منتخب الاثر، ص ۴۵۹، غیبت نعمانی/۲۵۴٫[۶] سنن ترمذی، ج۴، ص ۵۰۷ ـ ۵۱۹؛ سنن ابی داوود؛ ج۴، ص ۱۱۵؛ صحیح مسلم، ج ۱۸، ص ۴۶ و ۸۱٫[۷] بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۱۹۳و۲۰۹؛ کمال الدین ۵۲۵ و ۵۲۶؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۲۸۱؛ المسائل العشر، چاپ شده در مصنفات شیخ طوسی، ج۳، ص ۱۲۲؛ ارشاد، ج۲، ص ۳۷۱، کنز العمال، ج ۱۴، ص ۱۹۸ـ۲۰۰٫[۸] مکیان المکارم، ج ۲، ص ۲۶۳؛ به نقل از اصول کافی، ج ۱، ص ۳۷۲، باب من عرف امامه .[۹] غیبت نعمانی، باب ۱۴، ح ۶۷، ص ۳۹۰ – ۳۹۱٫[۱۰] غیبت نعمانی، باب ۱۸، ح ۱۰، ص ۴۲۱٫[۱۱] مکیان المکارم، ج ۲، ص ۲۲۴؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۸۵٫[۱۲] غیبت نعمانی، باب ۱۲، ج ۲، ص ۲۸۹٫[۱۳] همان، ح، ص ۲۸۸٫[۱۴] الملاحم، سیدبن طاووس، بخش ۲، باب ۴۹، ص ۱۲۲؛ نهج البلا الفصاحه، ج ۲، حکمت ۲۲۱۹، ص ۴۷۱٫[۱۵] غیبت نعمانی، باب ۱۰، ح ۵ ۲۳۴٫[۱۶] بحار الانوار، ج ۱۳، ص ۴۲؛ نوائب الدهور، ج ۳، ص ۳۲۶ به نقل از کمال الدین.
نقل قول
