خوردنیها و آشامیدنیها از نظر پیشوایان علم و دین

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

امید

امید است خوانندگان گرامی دو جهت از این کتاب استفاده کنند:
1- ایمان آنان به پیشوایان دینی زیادتر شود و بدانند که آن بزرگواران، مردمی عادی نبوده اند و اطلاعات ایشان مختصر و منحصر به رشته های مخصوصی نبوده است. از کسی استفاده نکرده اند. مکتب نرفته اند و معلم ندیده اند، بلکه آنان افرادی فوق العاده بوده اند که خداوند دلهای آنان را روشن کرده و به آنان علم و فضل، عنایت فرموده است. از این موضوع تعجب نکنید، زیرا خدایی که به بشر قوه بینایی، شنوائی، بویائی و سایر قوا را مرحمت فرموده، به افراد منتخب و مخصوصی، بدون واسطه نیز نیروی علم و دانش داده است تا آنان راهبر مورد گردند و اجتماع از پرتو فضیلت آنان بهره مند شود.
2- دستورهای پیشوایان را مورد خوراکیها بکار بندند و متوجه شوند که هر خوراکی خاصیتی دارد، هر غذائی برای بعضی سودمند و برای برخی زیان آور است. یک خوردنی یا آشامیدنی که بطور کلی مفید و پر خاصیت است، امکان دارد برای شخصی که دستگاه هاضمه او دچار اختلال و ناتوانی است، ضرر داشته باشد و او را ناراحت کند. به هر جهت خوانندگان محترم باید وضع خود را در نظر بگیرند، از این نعمتهای بیشمار خوراکی بهره مند شوند و سپاس خدا را بجای آورند.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

مسلمان بر سر سفره

هنگامی که مشغول نوشتن قسمتهای مختلف پیشگفتار این کتاب بودم، به دستورهائی که از پیشوایان ما راجع به کیفیت غذا خوردن و سر سفره نشستن در کتاب وافی آمده است برخوردم و متوجه شدم که پاره ای از آنها جنبه بهداشتی دارد و پیغمبر یا امام که آنها را فرموده اند، مسلماً منظور آنان رعایت آن جنبه بوده است و برخی از آنها جنبه معنوی دارد که به منظور تقویت روح ایمان و خداشناسی در افراد، بیان شده است. به هر حال خوش نداشتم که از آنها چشم پوشی کنم و آنها را ناگفته بگذارم و بگذارم. اینک فهرست وار به آنها اشاره می کنم و توفیق همگان را در عمل کردن به آنها از خداوند متعال مسئلت می نمایم:
1- پیش از غذا خوردن دستها را بشویید.
2- پس از غذا خوردن دستها را بشویید.
3- هنگامی شروع به غذا نام خدا را ببرید و بسم اللهبگویید.
4- موقعی که بر سر سفره نشستید، دعا کنید که خداوند نعمتهایش را بر شما و سایر مسلمانان بیشتر و پایدار گرداند.
5- در پایان غذا خوردن، خدا را بر نعمتهایش سپاس گویید.
6- میوه ها را پیش از خوردن بشوئید.
7- میوه را با پوست بخورید.
8- بر سر سفره شما سبزی خوردن باشد.
9- غذای داغ مخورید و بگذارید تا خنک شود.
10- هنگامی که سیر هستید و اشتها به غذا ندارید، غذا مخورید.
11- هنوز اشتها به غذا دارید، از غذا خوردن دست بکشید.
12- پرخوری مکنید.
13- شب حتماً غذای سبکی بخورید.
14- در حال راه رفتن غذا مخورید.
15- بعد از غذا خوردن با خلال لای دندانهای خود را تمیز کنید.
16- بعد از غذا خوردن دهانتان را بشویید.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

یاد خدا و نعمتهای او

انسان مؤمن و خدا پرست حقیقی، در قبال مواهب بی شمار پروردگار، از آن جمله غذاهای گوناگون و خوراکی های لذیذ، وظیفه دارد همیشه خدا و نعمتهای او را یاد کند و الطاف پروردگار را فراموش ننماید. تفکر کند که حقیقتاً مقصود از آفرینش جهان هستی چیست، و این همه نعمت ها که خداوند آفریده و در اختیار انسان قرار داده است برای چیست؟
در قرآن خداوند متعال می فرماید:
یا ایها الناس اذکروا نعمة الله علیکم هل من خالق غیر الله یرزقکم من السماء و الارض. (4)
ای مردم ! نعمت هایی که خدا به شما مرحمت فرموده به یاد آورید، آیا آفریدگاری غیر از خداوند هست که شما را از آسمان و زمین روزی دهد؟
و نیز خداوند می فرماید:
فلینظر الانسان الی طعامه. انا صببنا الماء صباً. ثم شققناالارض شقاً. فانبتنا فیها حباً. و عنباً و قضباً و زیتوناً و نخلا و حدائق غلباً. و فاکهة و اباً. متاعاً لکم و لانعامکم. (5)
باید انسان به غذای خود بیندیشد. ما باران را فرو ریختیم پس از آن زمین را شکافتیم، و حبوبات، انگور، سبزی، درخت های زیتون و خرما، باغ های پر از درخت بزرگ و تنومند، سایر میوه ها و گیاه زار را رویانیدیم تا شما از آن ها استفاده کنید و چهار پایان شما بهره مند شوند.
ولی افسوس که همیشه مؤمنان و مردان خدا کم بوده اند و در هر دوره و زمانه کوشیده اند که مردم را از یاد خدا غافل کنند. و هنگامی که توجه به خدا کم شد و خدا فراموش گردید معنویت رو به زوال می رود.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

شکر خدا

انسان غرق در نعمت های الهی است. موجودیت او نعمت است. استفاده او از مواهب الهی نعمت است. رزقی که خداوند به او عنایت می فرماید نعمت است. خلاصه به هر سو که رو آورد و به هر چه بنگرد، نعمت می بیند. از این جهت خداوند متعال در قرآن کریم فرموده است.
وان تعدوا نعمة الله لا تحصوها. (6)
اگر بخواهید نعمتهای خدا را بشمارید، نخواهید توانست.
شخص باایمان و حق شناس با توجه به این مسائل، باید شکر پروردگار را بجا بیاورد. به این ترتیب که هر نعمتی را در جایی که خداوند فرموده بکار ببرد و در موردی که آن را نهی فرموده است صرف ننماید.
در قرآن کریم آمده است:
فکلوا مما رزقکم الله حلالا طیباً واشکروا نعمة الله ان کنتم ایاه(7) تعبدون.
آنچه را که خداوند به شما روزی داده و برای شما حلال و پاکیزه گردانیده است بخورید و شکر نعمت خدا را بجا بیاورید، اگر او را پرستش می کنید.
و در جای دیگر قرآن آمده است:
کلوا من رزق ربکم و اشکروا له (8)
روزی پروردگارتان بخورید و شکر او را بجا بیاورید.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

حلال

شخص مسلمان باید کسب حلال داشته باشد، و در آمدی که از راه کار و پیشه خود بدست می آورد مشروع باشد تا خوراک و پوشاک و سایر لوازم و احتیاجاتی که از در آمد خویش تهیه می کند حلال، و استفاده از آنها برای او روا باشد.
خداوند متعال در قرآن مجید می فرماید.
و کلوا مما رزقکم الله حلالا طیباً (9)
از آنچه خداوند به شما روزی داد و حلال و پاکیزه است، بخورید. پیامبر اکرم فرمود:
من اکل من الحال القوت صفا قلبه و رق و دمعت عیناه ولم یکن لدعوته حجاب (10)
کسی که خوراکش حلال باشد، قلبش با صفا و نازک می شود.
چشمهای او از خوف خدا اشکبار می گردد و دعای او به اجابت می رسد.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

اسراف

انسان باید در زندگی و مخارج خویش حد اعتدال را رعایت کند، و پا از دایره اقتصاد بیرون ننهد. اشخاصی که میانه رو باشند، هیچگاه مشکلات مالی برای آنان پیش نمی آید و بر عکس کسانی که زیاده روی کنند، خود را در زحمت می اندازند و سرانجام به فقر و ناداری دچار خواهند شد.
امام صادق علیه السلام فرمود:
ضمن لمن اقتصد ان لا یفتقر (11)
من ضامن می شوم که اگر کسی میانه روی کند، فقیر نشود. در امر خوردن و آشامیدن نیز انسان باید حد وسط را نگاه دارد و و زیاده روی ننماید.
خداوند متعال در قرآن مجید می فرماید:
کلوا و اشرابوا و لاتسرفوا انه لا یحب المسرفین. (12) بخورید و بیا شامید و زیاده روی مکنید، زیرا خداوند افرادی را که زیاده روی می کنند دوست ندارد.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

انفاق

انسان طبعاً مایل است: 1- مال و دارایی داشته باشد تا به وسیله آن به آرزوهای خود برسد. 2- وسایل زندگی او کامل باشد. 3- غذاهای لذیذ و متنوع برای او فراهم شود. 4- زندگی راحت و خاطری آسوده داشته باشد.
ولی شخص مسلمان نباید اینها را فقط برای خود و خانواده اش بخواهد، بلکه باید به فکر برادران دینی خود نیز باشد و بیندیشد که دیگران نیز مانند او مزایای نامبرده را خواهانند و اگر آنها را نداشته باشند ناراحت هستند.
بنابر این اگر می تواند و قدرت مالی دارد باید به نیازمندان کمک کند تا از این رهگذر شکر نعمتهای الهی را بجا آورده باشد.
خداوند متعال در قرآن مجید می فرماید:
یا ایها الذین آمنوا انفقوا مما رزقناکم (13)
ای کسانی که ایمان آورده اید، از آنچه به شما روزی داده ایم انفاق کنید.
و نیز خداوند در جای دیگر می فرماید:
الذین ینفقون اموالهم فی سبیل الله ثم لایتبعون ما انفقوا منا و لا اذی لهم اجرهم عند ربهم. (14)
کسانی که اموال خود را در راه خدا می بخشند و به دنبال بخشش خود، منتی نمی گذارند و آزاری نمی رسانند، پاداش آنان در نزد پروردگارشان خواهد بود.
جالب این جا است که خداوند وعده فرموده است: اگر انسان چیزی در راه خدا بخشید، پروردگار عوض آن را به او گرامت فرماید. این آیه را ملاحظه بفرمائید:
و ما انفقتم من شی ء فهو یخلقه و هو خیر الرازقین. (15)
و هر چه انفاق کردید او ( خداوند) عوض آن را خواهد داد، و او(خدا) بهترین روزی دهندگان است.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

اطعام

یکی از راههای شکر نعمت خداوند، اطعام، یعنی غذا دادن به مؤمنان و مستمندان است. خداوند متعال در قرآن مجید در ستایش حضرت علی و فاطمه و امام حسن و امام حسین علیهم السلام و فضه خدمتکار آنان، هنگامی که برای شفای امام حسن و امام حسین سه روز روزه گرفتند، و موقع غروب و افطار، نانی که تهیه کرده بودند در آن سه روز به ترتیب به مستمند یتیم و اسیر دادند (16) چنین می فرماید:
و یطعمون الطعام علی حبه مسکیناً و یتیماً و اسیراً انما نطعمکم لوجه الله لانرید منکم جزاء و لاشکوراً. (17)
غذای را با آنکه دوست دارند، به مستمند و یتیم و اسیر می دهند و به زبان حال می گویند. ما به خاطر خدا شما را طعام کردیم. نه از شما پاداشی می خواهیم و نه انتظار سپاسگزاری داریم. پیغمبر اکرم (صلی الله علیه وآله) فرمود:
ما من مسلم اطعم مسلماً علی جوع الا اطعمه الله من ثمارالجنة (18)
هر مسلمانی که مسلمان گرسنه ای را طعام و سیر کند، خداوند از میوه های بهشت به او بخوراند.
امام صادق علیه السلام فرمود:
من اطعم مؤمنا حتی یشبعه لم یدر احد من خلق الله ماله من الا جرفی الاخرة لامللک مقرب و لا نبی مرسل الاالله رب العالمین (19)
کسی که مؤمنی را طعام کند تا سیر نماید، هیچیک از مخلوقات خدا، نه فرشته مقرب و نه پیامبر مرسلی، اجر اخروی آن را نمی داند و تنها خدا پروردگار جهانیان است که از پاداشت آن آگاه است.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

نتیجه

در پایان پیشگفتار یاد آوری می شود که مطالب گرد آمده در پیشگفتار و اصل این کتاب، تنها گوشه بسیار کوچکی از دستورهای حیات بخش اسلام و خاصیت آنها ایجاد زندگی سعادتمندانه برای انسان است. انسانی که ایمان داشته باشد، گوش فرا دهد، آنها را خوب درک کند و بکار بندد.
چنانچه اجتماعی در برابر این دستورهای سازنده تسلیم شود و آنها را ملاک کار خود قرار دهد، دیری نپاید که بی عدالتی ها و نابرابری ها از میان آن اجتماع رخت بربندد و مواساتی که اسلام بدان سفارش و تأکید کرده است در آن حکمفرما شود.
از خداوند بزرگ، توفیق همگان را در راه عمل به تعالیم خوشبختی - آفرین اسلام آرزو دارد.
سید محمد تقی حکیم
خوردنی ها و آشامیدنی ها

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

آب:

آب جوشیده سودمند است و ضرری ندارد
امام موسی کاظم (ع)
آب باران (که مستقیماً از آسمان گرفته شود) بدن را پاک و بیماری ها را برطرف می کند
حضرت رضا (ع)
از آشامیدن آب زیاد بپرهیزید. زیرا ریشه هر بیماری است
امام صادق (ع)
نوشیدن آب، بعد از غذای چرب، بیماری می آورد.
پیغمبر اکرم (ص) هر وقت غذای چربی می خورد، کمتر آب می نوشید، و می فرمود: در چنین حالی، غذا گواراتر است (و بهتر جذب می شود).
آب که از دو عنصر اکسیژن و هیدرژن تشکیل شده است، یکی از ضروری ترین مواد برای بدن است. انسان مدت چند روز می تواند بدون غذا بسر برد، و از چربیهای ذخیره شده در بدن استفاده کند، ولی آب موجود در بدن فقط برای مدت 24 ساعت کافی است.
در اسهالهای شدید که اغلب در تابستان رخ می دهد آب بدن به سرعت کم می شود و شخص زود نحیف و لاغر می گردد، به طوری که هر گونه حرکتی برایش غیر ممکن می شود. در این مورد باید به بیمار از طریق مختلف آب رسانید که اگر کوتاهی شود در معرض خطر مرگ قرار می گیرد. برای اهمیت آب همین بس که در قدیم یکی از چهار عنصر اصلی محسوب می شود.