اوصاف نفس
نفس با توجه به دو قوه متضادی که دارد، از وصف هایی بهره مند است . قرآن از نفس انسانی با وصف های «مطمئنه » ، «لوامه » و «اماره » یاد کرده است .
مرحوم ملا محمد مهدی نراقی در این باره گفته است:
گفته شده است که آن چه در قرآن به عنوان نفس «مطمئنه » (با آرامش) و نفس «لوامه » (ملامت گر) و نفس «اماره » (امر دهنده) به بدی و گناه، وارد شده است، اشاره به این قوای سه گانه; یعنی «عاقله » ، «سبعیه » و «بهیمیه » است .» (75)
فاضل نراقی سپس این گفته را مردود می شمارد و می گوید:
و حق این است که این ها اوصاف سه گانه نفس بر حسب اختلاف احوال نفس است; یعنی اگر قوه عاقله نفس بر سه قوه دیگر پیروز شد و آن ها مقهور و مطیع آن شدند و اضطراب قوه عاقله که حاصل از دفاع او است بر طرف شد، به دلیل سکون و آرامشی که در آن موقع تحت اوامر و نواهی او برایش پدید آمده است و به واسطه میل به ملایمات خود که مقتضی و فراخور طبیعت و خلقت او است، «مطمئنه » نامیده می شود .
و اگر قوه عاقله به چنین غلبه ای دست نیافته و در مقام کشمکش و دفاع است، هر زمان که عقل به سبب ارتکاب معاصی مغلوب شد، ولی برای نفس، ملامت و ندامت رخ نمود «لوامه » نامیده می شود .
و اگر قوه عاقله بدون دفاع تسلیم و مغلوب شد، «امارة بالسوء» نامیده می شود; زیرا هنگامی که نیروی عقل را از دست داد و بدون مدافعه مطیع قوای شیطانی شد، چنان است که گویی امر کننده به بدی است .» (76)
نقل قول
