صفحه 1 از 5 12345 آخرینآخرین
نمایش نتایج: از شماره 1 تا 10 , از مجموع 44

موضوع: نفس و انسان شناسی از منظر فاضلین نراقی

  1. Top | #1

    عنوان کاربر
    مدیر ارشد انجمن
    تاریخ عضویت
    September 2009
    شماره عضویت
    11032
    نوشته
    15,873
    صلوات
    500
    دلنوشته
    1
    تقدیم به روح پاک شهیدان
    تشکر
    1,237
    مورد تشکر
    1,766 در 1,063
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض نفس و انسان شناسی از منظر فاضلین نراقی

    نفس و انسان شناسی از منظر فاضلین نراقی




    پیشگفتار
    دانشوران و صاحبان نظر و اندیشه، از جمله فاضلین نراقی (علامه ملا محمد مهدی نراقی و ملا احمد نراقی) در مباحث نفس و انسان شناسی، اذعان می دارند آدمی از دو بعد تن و روان ترکیب یافته است . (1) تن همان جسم متعلق به آدمی است و شناختن آن آسان است، به تعبیر ملا احمد نراقی:


    «هر کسی را از دو چیز آفریده اند، یکی این بدن ظاهر [است] که آن را تن می گویند و مرکب است از گوشت و پوست و استخوان و رگ و پی و غیر این ها . . . و یکی دیگر نفس [است] که آن را روح و جان و عقل و دل نیز می گویند . . . و بدان که شناختن حقیقت بدن امری است سهل و آسان; زیرا [چنان که] دانستی که آن از جنس مادیات است و شناختن حقایق مادیات چندان صعوبتی ندارد» . (2) اما شناخت روح و روان بسی دشوار است .


    در این زمینه تعدادی پرسش به ترتیب زیر مطرح می گردد:


    حقیقت نفس یا روح چیست؟


    نفس از چه قوایی بهره مند است؟


    روابط قوای نفس با هم چگونه است؟


    آیا نفس مادی است یا مجرد؟


    آیا بعد از مرگ بدن، نفس یا روح آدمی باقی می ماند یا این که با مرگ، بدن نابود می گردد؟


    در صورتی که نفس پس از مرگ بدن باقی بماند، آیا از احساس لذت و الم بهره ای دارد یا نه؟


    کمال نفس به چه چیزی است؟


    نفس از چه راه هایی تقویت می شود؟


    خیر و سعادت نفس به چه معنا است، آیا سعادت بشر مربوط به نفس است یا بدن یا هر دو؟


    برای وصول به سعادت نفس چه راه کارهایی وجود دارد؟


    بین روح و بدن آدمی چه نوع ارتباطی برقرار است؟


    آیا نفس آدمی از همان آغاز خلقت از یک تعداد خلق و خوی، بهره مند است یا نه؟


    و . . .


    ما در این نوشتار در پی پاسخ گویی به این گونه پرسش ها هستیم . آن هم با محور قرار دادن دیدگاه فاضلین نراقی، ملا محمد مهدی و ملا احمد نراقی .
    امضاء

  2.  

  3. Top | #2

    عنوان کاربر
    مدیر ارشد انجمن
    تاریخ عضویت
    September 2009
    شماره عضویت
    11032
    نوشته
    15,873
    صلوات
    500
    دلنوشته
    1
    تقدیم به روح پاک شهیدان
    تشکر
    1,237
    مورد تشکر
    1,766 در 1,063
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض



    دو نکته آغازین


    پیش از آغاز بحث نفس شناسی، ذکر دو نکته را پسندیده می دانیم:


    1 . واژگان نفس و انسان


    واژه نفس: نفس در لغت به چه معنا است و در قرآن در چه جاهایی به کار رفته است؟


    نفس در لغت
    «طبرسی » در تفسیر مجمع البیان در ذیل آیه «وما یخدعون الا انفسهم » درباره معنای واژه نفس می نویسد: واژه نفس سه معنا دارد: روح، تاکید، ذات و اصل شی . (3)


    در صحاح اللغة دو معنا برای واژه نفس بیان شده است: یکی به معنای «روح » . خرجت نفسه، یعنی: روحش خارج شد . و دیگری به معنای «خون » . نفس سائله، یعنی: خون جهنده . (4)
    امضاء

  4. Top | #3

    عنوان کاربر
    مدیر ارشد انجمن
    تاریخ عضویت
    September 2009
    شماره عضویت
    11032
    نوشته
    15,873
    صلوات
    500
    دلنوشته
    1
    تقدیم به روح پاک شهیدان
    تشکر
    1,237
    مورد تشکر
    1,766 در 1,063
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض



    نفس در قرآن


    1 . به معنای روح «الله یتوفی الانفس حین موتها» (5)


    2 . به معنای ذات و شخص «واتقوا یوما لا تجزی نفس عن نفس شیئا» (6)


    3 . غرایز و تمایلات نفسانی «وما ابرئ نفسی ان النفس لامارة بالسوء الا ما رحم ربی » (7)


    4 . قلب و باطن شخص «ربکم اعلم بما فی نفوسکم » (8)


    5 . بشر، انسان «یا ا یها الناس اتقوا ربکم الذی خلقکم من نفس واحدة (9) »


    بادقت در معانی یاد شده و نظیر آن در آیات قرآنی، می توان گفت که: واژه نفس در قرآن به دو معنا به کار رفته است:


    1 . به معنای غرایز و تمایلات نفسانی که اشاره به جنبه حیوانیت نوع بشر است;


    2 . به معنای حقیقت انسان که معنای اول، دوم، چهارم و پنجم از معانی مذکور با اندک تسامحی بازگشت به همین معنا دارد .


    مباحث نفسی که در این نوشتار دنبال می شود، نفس به معنای اخیر است .
    امضاء

  5. Top | #4

    عنوان کاربر
    مدیر ارشد انجمن
    تاریخ عضویت
    September 2009
    شماره عضویت
    11032
    نوشته
    15,873
    صلوات
    500
    دلنوشته
    1
    تقدیم به روح پاک شهیدان
    تشکر
    1,237
    مورد تشکر
    1,766 در 1,063
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض



    واژه انسان


    در قرآن 65 بار واژه انسان به کار رفته است . با مراجعه به آن ها فهمیده می شود که مراد از آن، جسد ظاهری و همین صورت خاکی نیست; بلکه باطن، استعدادها، عواطف و دیگر ابعاد وجودی او نیز منظور شده است . (10)


    آیاتی که در آن از انسان یاد و توصیف شده، دو نوع است . برخی از آیات در مقام معرفی انسان، بعد منفی او را متذکر شده است و برخی بعد مثبت آن را . در آیاتی که در مقام مذمت و بیان بعد منفی انسان نازل شده است، تعبیراتی از قبیل: «ظلوم کفار» (11) ، «عجول » (12) ، «یؤوس » (13) (ناامید)، «قتور» (14) (بخیل)، «اکثر شی ء جدلا» (15) ، (از همه جدل بیش تر)، «خلق الانسان من عجل » (16) (شتاب کار، آفریده شده از شتاب)، «کفور» (17) (قدرناشناس)، «خصیم مبین » (18) (ستیزه جوی آشکار)، «یؤوس قنوط » (19) (مایوس ناامید)، «کفور مبین » (20) (ناسپاس آشکار)، «هلوع » (21) (ناشکیبا)، «جزوع » (22) (نگران)، «منوع » (23) (بخیل)، «یرید الانسان لیفجر امامه » (24) (می خواهد در مهلتی که فراروی خویش دارد بدکاری کند)، «ان الانسان لیطغی » (25) (انسان سرکش است)، «کنود» (26) (ناسپاس)، «انه لحب الخیر لشدید» (27) (او بسیار مال دوست است)، «ان الانسان لفی خسر» (28) (انسان در زیان کاری است)، «ظلوم جهول » (29) (بسیار ستم گر و بسیار نادان) آمده است .
    امضاء

  6. Top | #5

    عنوان کاربر
    مدیر ارشد انجمن
    تاریخ عضویت
    September 2009
    شماره عضویت
    11032
    نوشته
    15,873
    صلوات
    500
    دلنوشته
    1
    تقدیم به روح پاک شهیدان
    تشکر
    1,237
    مورد تشکر
    1,766 در 1,063
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض



    اما آیاتی که در مقام بیان بعد مثبت انسان است، تعبیراتی همانند: «لقد کرمنا علی بنی آدم » (30) (تکریم انسان از جانب خدا)، «رزقناهم من الطیبات » (31) (خداوند بهترین و پاک ترین روزی را نصیبش نموده است)، «و فضلناهم علی کثیر ممن خلقنا تفضیلا» (32) (برتری بشر بر بسیاری از آفریدگان)، «هو الذی خلق لکم ما فی الارض جمیعا» (33) (همه آفرینش برای انسان است).


    انسان امانت خداوندی را بر دوش می کشد . «انا عرضنا الامانة علی السماوات و الارض و الجبال فابین ان یحملنها و اشفقن منها و حملها الانسان » (34) ، انسان خلیفة الله است «و اذ قال ربک للملائکة انی جاعل فی الارض خلیفة » (35) ، بشر توانایی تسخیر جهان خلقت را دارد «و سخر لکم ما فی السماوات و ما فی الارض جمیعا» (36) ، روح خداوندی در آدمی دمیده شده است «و نفخت فیه من روحی » (37) ، انسان گل سرسبد عالم خلقت و احسن المخلوقین است «فتبارک الله احسن الخالقین (38) » .
    امضاء

  7. Top | #6

    عنوان کاربر
    مدیر ارشد انجمن
    تاریخ عضویت
    September 2009
    شماره عضویت
    11032
    نوشته
    15,873
    صلوات
    500
    دلنوشته
    1
    تقدیم به روح پاک شهیدان
    تشکر
    1,237
    مورد تشکر
    1,766 در 1,063
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض



    ارزش معرفت نفس


    معرفت نفس هم در چهار چوب اندیشه بشری از ارزش و جایگاه ویژه ای بهره مند است، و هم در چهار چوب اندیشه دینی .


    از زاویه اندیشه بشری، چگونگی شناسایی نفس، در شکل گیری، هدف مندی و معنادار بودن زندگی بشر تاثیر مهمی را به عهده دارد; و از زاویه اندیشه دینی در گام نهادن فرد در حکمت نظری و حکمت عملی و نیل به سعادت جاودانه اش تاثیر قطعی دارد . بدین منظور است که در قرآن، بشر را در جریان جست و جوی حقیقت به او گوشزد می کند تا در راه خویشتن شناسی گام بردارد «سنریهم آیاتنا فی الآفاق وفی انفسهم حتی یتبین لهم انه الحق » (39)


    در روایت نبوی آمده است معرفت نفس خمیر مایه خداشناسی است «اعلمکم بنفسه اعلمکم بربه » داناترین شما به خویشتن، داناترین شما به پروردگار است » (40)


    نیز در روایت آمده است: «ان بعض ازواج النبی صلی الله علیه وآله سالته متی یعرف الانسان ربه؟ فقال: اذا عرف نفسه » (41) یکی از زنان پیامبرصلی الله علیه وآله از حضرت پرسید: چه زمانی آدمی خدایش را می شناسد؟ حضرت در پاسخ فرمود: آن گاه که به معرفت نفس خویش دست پیدا کند .


    امام علی بن ابی طالب علیه السلام: معرفت نفس را با فضیلت ترین معرفت، (42) پر سودترین دانش (43) و بزرگ ترین حکمت (44) توصیف نموده و خدا شناسی را منوط به آن دانسته است . (45)
    امضاء

  8. Top | #7

    عنوان کاربر
    مدیر ارشد انجمن
    تاریخ عضویت
    September 2009
    شماره عضویت
    11032
    نوشته
    15,873
    صلوات
    500
    دلنوشته
    1
    تقدیم به روح پاک شهیدان
    تشکر
    1,237
    مورد تشکر
    1,766 در 1,063
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض

    ملا احمد نراقی معرفت نفس راهم مقدمه خداشناسی معرفی می کند و هم مقدمه خود سازی و تهذیب نفس همو می گوید:


    «بدان که کلید سعادت دو جهانی، شناختن نفس خود است; زیرا که شناختن آدمی خویش را اعانت بر شناختن پروردگار خود می نماید . چنان که حق تعالی می فرماید: «سنریهم آیاتنا فی الآفاق وفی انفسهم حتی یتبین لهم ا نه الحق » (46) یعنی زود باشد که بنماییم به ایشان آثار و قدرت کامله خود را در عالم نفس های ایشان، تا معلوم شود ایشان را که او است پروردگار حق ثابت . و از حضرت رسول صلی الله علیه وآله منقول است که: «من عرف نفسه فقد عرف ربه » یعنی هر که بشناسد خود را به تحقیق که شناخته است پروردگار خود را . و خود این ظاهر روشن است که هر که خود را نتواند بشناسد، به شناخت دیگری چون تواند رسید؟ ! زیرا که هیچ چیز به تو نزدیک تر از تو نیست . چون خود را نشناسی دیگری را چون شناسی؟ !


    تو که در علم خود زبون باشی


    عارف کردگار چون باشی


    و نیز شناختن خود موجب شوق تحصیل کمالات و تهذیب اخلاق و باعث سعی در دفع رذایل می گردد; زیرا بعد از آن که آدمی حقیقت خود را شناخت و دانست که حقیقت او جوهری است از عالم ملکوت که به این عالم جسمانی آمده باشد که به این فکر افتد که چنین جوهر شریف را عبث و بی فایده به این عالم نفرستاده اند و این گوهر قیمتی را به بازیچه در صندوقچه بدن ننهاده اند و بدین سبب در تحصیل فواید تعلق نفس به بدن بر می آید و خود را به تدریج به سر منزل شریفی که باید می رساند .» (47)
    امضاء

  9. Top | #8

    عنوان کاربر
    مدیر ارشد انجمن
    تاریخ عضویت
    September 2009
    شماره عضویت
    11032
    نوشته
    15,873
    صلوات
    500
    دلنوشته
    1
    تقدیم به روح پاک شهیدان
    تشکر
    1,237
    مورد تشکر
    1,766 در 1,063
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض

    حقیقت نفس


    درباره حقیقت نفس سفره اندیشه عالمان بسی گسترده و متنوع است . «میرفندرسکی » در قصیده معروفش به برخی از مهم ترین اقوال دانش مندان درباره حقیقت نفس بدین شرح اشاره نموده است:


    گفت دانا نفس ما را بعدما حشر است و نشر


    هر عمل کامروز کرد او را جزا فرداستی


    نفس را نتوان ستود او را ستودن مشکل است


    نفس بنده عاشق و معشوق او مولاستی


    گفت دانا نفس ما را بعد ما باشد وجود


    در جزا و در عمل آزاد و بی همتاستی


    گفت دانا نفس را آغاز و انجامی بود


    گفت دانا نفس بی انجام و بی مبداستی


    گفت دانا نفس ما را بعد ما نبود وجود


    می نماید بعدما نفسی که او ماراستی


    گفت دانا نفس هم با جا و هم بی جا بود


    گفت دانا نفس نی بی جا و نی با جاستی


    گفت دانا نفس را وصفی نیارم هیچ گفت


    نه به شرط شی ء باشد نه به شرط لا ستی


    گفت دانا این سخن ها هر کسی از وهم خویش


    در نیاید گفته را کاین گفته معماستی


    هر یکی دارد دلیل از گفته ای


    جمله در بحث و نزاع و شورش و غوغاستی


    شیخ بهایی چهارده قول درباره حقیقت نفس بیان داشته است . او در کشکول (48) می نویسد: «مذاهب و اقوال در حقیقت نفس; یعنی آن که هر کس به قول خود «من » به آن اشاره می کند، سیار است . و آن چه بر السنه دایر است و در کتاب های مشهور آمده است، چهارده قول یا مذهب است . بدین شرح:


    1 - این هیکل محسوس که از آن به بدن تعبیر می شود;


    2 - قلب; یعنی عضو صنوبری لحمانی مخصوص;


    3 - دماغ;


    4 - اجزای لا یتجزای در قلب;


    5 - اعضای اصلیه رشد و نمو یافته از ماء الحیاة بشری;


    6 - مزاج;


    7 - روح حیوانی;


    8 - آب [آب ساری در بدن] ;


    9 - آتش و حرارت غریزی;


    10 - نفس [دم] ;


    11 - خود واجب الوجود (49) ;


    12 - ارکان اربعه، یا اخلاط اربعه (صفرا، دم، بلغم و سودا) ;


    13 - صورت نوعیه قائم به ماده;


    14 - جوهر مجرد از ماده جسمانی و عوارض جسمانی، او در تدبیر و تصرف به بدن تعلق دارد، و با مرگ، این تعلق قطع می شود .
    امضاء

  10. Top | #9

    عنوان کاربر
    مدیر ارشد انجمن
    تاریخ عضویت
    September 2009
    شماره عضویت
    11032
    نوشته
    15,873
    صلوات
    500
    دلنوشته
    1
    تقدیم به روح پاک شهیدان
    تشکر
    1,237
    مورد تشکر
    1,766 در 1,063
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض



    شیخ بهایی بعد از نقل این اقوال می نویسد:


    این قول چهاردهم، مذهب حکمای الهی و بزرگان صوفیه و اشراقیون است، و نیز بزرگان علم کلام، مانند امام «فخر رازی » ، «غزالی » ، «محقق طوسی » و دیگران همین نظر را پذیرفته اند و تمامی کتاب های آسمانی و همه اخبار پیامبران و امارات حدسی و مکاشفات ذوقی به همین قول ختم می شود . (50)


    ملا محمد مهدی فاضل نراقی نیز همین قول را پسندیده و در معنای نفس بیان داشته است:


    «تعریف نفس این است که جوهری ملکوتی است که در حاجات خود بدن را به کار می گیرد و همو حقیقت و ذات انسان است و اندام ها و قوا آلات او است; زیرا که فعل آن ها به نفس وابسته است، و او را بر حسب اعتبارات مختلف نام هایی است . گاهی او را «روح » نامند; زیرا زندگی تن به آن بستگی دارد، و گاهی «عقل » نامند; زیرا ادراک معقولات می کند، و زمانی «قلب » خوانند; زیرا به وسیله خاطرات دگرگون می شود .» (51)


    همین جوهر مجرد به لحاظ تعلق به بدن و تدبیر در آن «نفس » است و با قطع نظر از این لحاظ «عقل » است . تجرد عقل هم در ذات است و هم در فعل; ولی تجرد نفس تنها در ذات است .


    نفس را چون بندها بگسیخت یابد نام عقل


    چون به بی بندی رسی بند دگر برجاستی
    امضاء

  11. Top | #10

    عنوان کاربر
    مدیر ارشد انجمن
    تاریخ عضویت
    September 2009
    شماره عضویت
    11032
    نوشته
    15,873
    صلوات
    500
    دلنوشته
    1
    تقدیم به روح پاک شهیدان
    تشکر
    1,237
    مورد تشکر
    1,766 در 1,063
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض



    ارتباط نفس و بدن


    حال همین نفس، یا روح با بدن چگونه و چه نحوه ارتباط دارد؟


    برای پاسخ این سؤال لازم است از منظر دیگری به حقیقت نفس پرداخته شود .


    درباره این که نفس چیست و چه نوع ارتباطی با بدن دارد، چهار دیدگاه وجود دارد:


    1 - نفس «جسمانیة الحدوث و جسمانیة البقاء» است; یعنی نفس یا روح انسانی با پیدایش بدن شکل می گیرد و با مرگ بدن هم زندگی اش پایان می یابد و نیست و نابود می شود . به دیگر سخن: روح چیزی جز بدن، حالات و بازتاب های آن نیست .


    این قول به «جالینوس طبیب » منتسب است . و تمامی کسانی که ماتریالیستی می اندیشند، همین نظر را پسندیده اند .


    لیکن پیروان مکتب انبیا، از جمله مسلمانان این دیدگاه را مردود می شمارند، چرا که اعتقاد به معاد و زندگی پس از مرگ در دایره حد نصاب ایمن در ادیان آسمانی قرار دارد .
    امضاء

صفحه 1 از 5 12345 آخرینآخرین

اطلاعات موضوع

کاربرانی که در حال مشاهده این موضوع هستند

در حال حاضر 1 کاربر در حال مشاهده این موضوع است. (0 کاربران و 1 مهمان ها)

کلمات کلیدی این موضوع

مجوز های ارسال و ویرایش

  • شما نمیتوانید موضوع جدیدی ارسال کنید
  • شما امکان ارسال پاسخ را ندارید
  • شما نمیتوانید فایل پیوست کنید.
  • شما نمیتوانید پست های خود را ویرایش کنید
  •  
© تمامی حقوق از جمله طراحی قالب برای سایت آیه های انتظار محفوظ می باشد © طراحی و ویرایش Masoomi