گروه اول آیات
گروه اول آیاتی هستند که شفاعت را به طور کلی نفی می کند.
«يا أيها الذين آمنوا أنفقوا مما رزقناكم من قبل أن يأتي يوم لا بيع فيه ولا خلة ولا شفاعة والكافرون هم الظالمون»[16]
«ای کسانی که ایمان آورد اید، از آنچه ما به شما روزی کردیم انفاق کنید، پیش از آنکه روزی فرارسد که در آن داد و ستد و پیوند دوستی و شفاعت وجود ندارد و افراد کافر ظالمان هستند.»
این آیه به صراحت شفاعت در روز قیامت را انکار می کند، از این رو می تواند مورد استناد منکران شفاعت، قرار گیرد.
با وجود این، توجه به دو نکته می تواند ما را از انکار قطعی شفاعت به وسیله این آیه بازدارد:
اولا خداوند متعال در تنها یک آیه پس از این آیه، در صدد القای این مطلب است که کسی بدون اذن او نمی تواند، اقدام به شفاعت کند:
«من ذا الذي يشفع عنده إلا بإذنه»[17]
اگر چه از این آیه قطع به وجود شفاعت در قیامت به دست نمی آید، اما می تواند از قطع به عدم وجود شفاعت نیز کاسته و موجب تردید در آن شده و خواستار مراجعه به دیگر آیات از سوی حق جویان شود.
ثانیا برای یافتن نظر قرآن در این باره لازم است دیگر آیات نیز مورد توجه قرار گیرند؛ اما به طور خلاصه می توان گفت که توجه و دقت در کلمه و لا خلة ما را به این مطلب می رساند که خداوند در این آیه در صدد نفی شفاعت های مبتنی بر پیوندهای دوستی است نه مطلق شفاعت. بدین معنا که پیوندهای دوستی میان کافران در قیامت از بین رفته و در مقابل، چنین پیوندهایی میان متقین پابرجا می ماند. قرآن کریم در این باره می فرماید:
«الاخلاء يومئذ بعضهم لبعض عدو إلا المتقين»[18]
«برخی دوستان در روز قیامت با یکدیگر دشمن خواهند بود مگر متقین از آنها.»
همچنین از رهگذر این دقت، این نکته به دست می آید که اگر چه آیه نخست، حتی اصل وجود دوستی در قیامت را انکار می کند، اما با مراجعه به آیه دوم روشن شد که مراد خداوند سبحان، نفی دوستی های باطل است. در ادامه، همین برخورد، یعنی مراجعه به دیگر آیات راجع به شفاعت، را برای یافتن معنا و مراد حقیقی قرآن راجع به مسئله شفاعت انجام خواهیم داد.