اثبات وجود خدا
سر سلسله تمام معتقدات دینی ایمان به خداست، در کلمات حضرت امیر هست که فرموده، اول الدین معرفته،[1] پایه دین و ریشه دین خداشناسی است. در قرون جدید در اروپا یک تفکری بوجود آمدهاست که؛ نه خدا را انکار میکنند و نه مسائله اثبات خدا را قابل حل میدانند، میگویند که بشر نه قادر است وجود خدا را اثبات کند و نه قادر است وجود خدا را نفی کند. اینها هم به منطق الهیون اعتراض میکنند و هم به منطق مادیون اعتراض میکنند، و میگویند که ابزار تحقیق چنین چیزی به بشر داده نشدهاست، تنها ابزاری که به بشر برای تحقیق داده شدهاست حواس میباشد که با حواس فقط میتواند محسوسات را تحقبق کند و کیفیت آنها را بیان کند. ولی ماوراء محسوسات از قلمروی تحقیق بشر خارج است و نمیتواند آنها را اثبات کند. در مقابل این افراد الهیون و مادیون قرار گرفتهاند، که مادیون میگویند که اصلا ماوراء الطبیعهای وجود ندارد هر چه هست ماده است، و غیر ماده پوچ میباشد. ولی الهیون قائل هستند که؛ علاوه بر ماده ماوراءالطبیعهای هم وجود دارد که به آنها مجردات میگویند و افکار کسانی که قائل به ماده محض میباشند و یا کسانی که حوزه مدرکات و قلمرو ادراکات انسان را محدود به حواس میدانند و میگویند که هر چیز غیر محسوس غیر قابل تحقیق است را باطل و غلط میداند و راههایی را برای اثبات وجود خدا بیان میکنند.