تقسیم دوم
صفات خداوند در یک تقسیم کلّی دیگر دو قسم میشوند:
صفات ذاتیه
۱- صفات ذاتی: آن دسته از صفاتی هستند که از ذات الهی انتزاع میشوند. این صفات را از آن جهت ذاتی مینامند که در انتزاع آنها نیاز به وجود موجودات دیگر نیست و ذات همواره متصف به آنهاست و این صفات نیز همواره با ذات الهی هستند.
صفات ذاتی خود به دو قسم تقسیم میشوند:
الف- صفات نفسی و حقیقی: آن دسته از صفاتی هستند که ذات الهی بدون لحاظ نسبت و اضافۀ به غیر ذات، به آنها متصف میشود مانند: حیات الهی که نیازمند نسبتی خارج از ذات نیست.
ب- صفات (ذات اضافه): صفاتی هستند که به لحاظ مفهومی، مشتمل بر نوعی اضافه و نسبت به غیر است مانند علم و قدرت، که همیشه به چیزی تعلق میگیرند و به طور مطلق به کار نمیروند.
توجه به این نکته ضروری است که صفات ذات اضافه ذاتی گرچه در مفهوم مشتمل بر نوعی نسبت هستند ولی باز هم در زمرۀ صفات و از ذات خدا انتزاع شوند نه از مقام فعل خدا و به عبارت دیگر در مفهوم آنها فقط تصور امری غیر از خدا لحاظ میشود نه وجود امری غیر از ذات و این نکتهای است که عدم توجه به آن موجب خلط بین صفات ذاتی ذات اضافه با صفات فعلی میشود.