7- رابطه اختیار با قضا و قدر از دیدگاه علامه طباطبایی (ره) :
انسان موجودی مختار است و لذا کسی نمی تواند از جهت آفرینش، آزادی را به او بدهد یا از او بگیرد. به عبارت دیگر انسان در آزادی خود مجبور است (آراء اخلاقی علامه طباطبایی، رمضانی،
ص108).
علامه معتقد به اختیار و اراده انسان و تاثیر او در افعال و کردار خویش است. اساسا ارزشیابی و ثواب و عقاب اعمال ظاهری و باطنی انسان، بر اختیار و اراده مبتنی است. (المیزان،ج1، صص 200-178) اختیار را تنها در صورتی می توان از انسان جدا کرد که او دیگر انسان نباشد و از سوی دیگر این اختیار داشتن او، اختیاری نیست زیرا در این صورت مشکل دور و تسلسل پیش می آید که بطلان آن در جای خود اثبات شده است. از سوی دیگر، ارادة انسان در طول ارادة خداوند است و اختیارِ انسان، او را از اراده خداوند مستقل نمی کند (المیزان، ج1، ذیل آیات 153-157 سوره بقره). از سوی دیگر به عقیده ایشان، تعلق علم الهی به تمامی اشیاء، سبب تغییر خصوصیات واقعی آن ها مانند اختیاری بودنشان نمی گردد «علم الهی به اشیاء با حفظ خصوصیات آن ها تعلق می گیرد پس فعل اختیاری از آن حیث که مستند به قدرت و اراده انسان است متعلق علم اراده الهی قرار می گیرد.» (الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه، شیرازی، ج6، (تعلیقه شماره3)).