صفحه 1 از 3 123 آخرینآخرین
نمایش نتایج: از شماره 1 تا 10 , از مجموع 26

موضوع: خاتميت و عقل در آثار شهيد مطهّري

  1. Top | #1

    عنوان کاربر
    مدیر ارشد انجمن
    تاریخ عضویت
    September 2009
    شماره عضویت
    11032
    نوشته
    15,873
    صلوات
    500
    دلنوشته
    1
    تقدیم به روح پاک شهیدان
    تشکر
    1,237
    مورد تشکر
    1,766 در 1,063
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض خاتميت و عقل در آثار شهيد مطهّري

    خاتميت و عقل در آثار شهيد مطهّري


    چكيده


    استاد مطهّري فيلسوف و متكلّمي آگاه به زمان بود كه با احساس مسئوليت الهي، هر جا نياز بود سؤالي پاسخ داده شود و حقيقتي از حقايق دين تبيين گردد، با سلاح تفكر و انديشه پاي در ميدان مي‌نهاد و به حق، با سرفرازي از آن بيرون مي‌آمد. يكي از مباحثي كه به عنوان يك موضوع جديد كلامي در زمان حيات ايشان مورد تحليل قرار گرفت، بحث «خاتميت و جاودانگي دين اسلام» بود.

    اين بحث در واقع، پاسخي است در مقابل اين سؤال، كه با تغيير شرايط و مقتضيات زمان، چگونه مي‌توان به اعتقاد و عمل به قوانين ثابت اسلام در طول ادوار و زمان‌هاي كاملاً متفاوت، دعوت كرد؟ اسلام چه ويژگي‌هايي دارد كه شريعت خاتم تلقّي مي‌گردد و چه تفاوتي بين ختم نبوّت وجود دارد؟ تغيير چهره زندگي بشر به دليل اختراع ماشين و گسترش اين تحوّلات به تمام شئون فردي و اجتماعي انسان، نزد عده‌اي به منزله نياز به تغيير يا بي‌اعتنايي به دين تلقّي مي‌گردد.

    اما استاد مطهّري در تبيين خاتميت، با عنايت به تمايز نيازهاي ثابت و متغيّر بشر، اساس جاودانگي اسلام را بر تطابق تام اسلام با فطرت انسان و امور ذيل مي‌داند: توانايي انسان در دريافت و حفظ برنامه كلي حيات، حجيّت داشتن عقل در كشف و درك مصالح و مفاسد؛ و به رسميت شناختن اجتهاد به منزله موتور محرّك اسلام كه امكان تطبيق شرايط جديد را با اصول كلي فراهم مي‌سازد. در اين مقاله، تلاش شده است اين خطوط مورد بررسي قرار گيرد.
    امضاء

  2.  

  3. Top | #2

    عنوان کاربر
    مدیر ارشد انجمن
    تاریخ عضویت
    September 2009
    شماره عضویت
    11032
    نوشته
    15,873
    صلوات
    500
    دلنوشته
    1
    تقدیم به روح پاک شهیدان
    تشکر
    1,237
    مورد تشکر
    1,766 در 1,063
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض





    مقدّمه


    تبيين خاتميت از مسائل كلامي مسلمانان است. هر مسلماني با ايمان آوردن به اسلام، ضرورتا به نصّ قرآن كريم، به خاتميت پيامبر اكرم صلي‌الله‌عليه‌و‌آلهو به تبع آن به جاودانگي شريعت اسلام اقرار مي‌كند. فرض ايمان به پيامبر بدون اقرار به خاتميت مستلزم تناقض است؛ زيرا لازمه ايمان، تصديق و تسليم به تمام دعاوي پيامبر صلي‌الله‌عليه‌و‌آله است و يكي از اين دعاوي ادعاي «خاتميّت» است. تصديق پيامبر با انكار خاتميت يعني: ايمان آوردن و در همان حال، تكذيب ايشان، كه عين ايمان نياوردن، و تناقضي آشكار است.
    امضاء

  4. Top | #3

    عنوان کاربر
    مدیر ارشد انجمن
    تاریخ عضویت
    September 2009
    شماره عضویت
    11032
    نوشته
    15,873
    صلوات
    500
    دلنوشته
    1
    تقدیم به روح پاک شهیدان
    تشکر
    1,237
    مورد تشکر
    1,766 در 1,063
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض



    تبيين خاتميت


    تبيين خاتميت به دو شيوه ممكن است:


    1. اين مطلب به عنوان يكي از فروع نبوّت خاصه با نگاه درون ديني1 مورد توجه قرار گيرد؛ يعني پس از اثبات پيامبري رسول اكرم صلي‌الله‌عليه‌و‌آله، بر اساس ادلّه موجود، آيات و احاديث ذي‌ربط در تأييد خاتميت نقل شود و اعتقاد به آن، جزئي از اعتقادات اجماعي مسلمانان تلقّي گردد. شيوه معهود نزد بيشتر متفكران اسلامي چنين است و در كتب تفسيري، ذيل آيه 40 سوره احزاب، كه قرآن مي‌فرمايد: «مَا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِن رِجالِكُمْ وَلَكِن رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ»، در باب اينكه لفظ «خاتَم» يا «خاتِم» در معناي «ما يختم به» مشتركند و تفاوت قرائت تفاوتي در معنا ايجاد نمي‌كند، درباره معناي «نبي» و «رسول» و ترادف و عدم ترادف معنا و كاربرد اين دو واژه در قرآن، بحثي مستوفا صورت گرفته و در نهايت، به خاتم النبيين و خاتم الرسل بودن پيامبر اكرم صلي‌الله‌عليه‌و‌آلهتصري ح گرديده است.2
    امضاء

  5. Top | #4

    عنوان کاربر
    مدیر ارشد انجمن
    تاریخ عضویت
    September 2009
    شماره عضویت
    11032
    نوشته
    15,873
    صلوات
    500
    دلنوشته
    1
    تقدیم به روح پاک شهیدان
    تشکر
    1,237
    مورد تشکر
    1,766 در 1,063
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض

    2. صورت دوم كاري است كه در آثار برخي، همچون


    مطهّري مي‌بينيم، يعني تلاش براي تبيين عقلي مسئله خاتميت پيامبر اكرم صلي‌الله‌عليه‌و‌آله. در واقع، سير بحث چنين است كه ابتدا تلاش مي‌شود ضرورت نياز به پيامبر (نبوّت عامّه) اثبات شود. در استدلال بر نبوّت عامّه، بر مبناي پذيرش و يا عدم پذيرش حسن و قبح عقلي، بحث ضرورت و يا جواز ارسال پيامبر مطرح مي‌گردد.
    امضاء

  6. Top | #5

    عنوان کاربر
    مدیر ارشد انجمن
    تاریخ عضویت
    September 2009
    شماره عضویت
    11032
    نوشته
    15,873
    صلوات
    500
    دلنوشته
    1
    تقدیم به روح پاک شهیدان
    تشکر
    1,237
    مورد تشکر
    1,766 در 1,063
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض

    وجوه نياز انسان به پيامبر


    در باب وجوه نياز انسان به پيامبر و يا فوايد بعثت نيز تفاوت‌هايي ميان فِرق كلامي و فلسفي وجود دارد (كه در اينجا بدان پرداخته نمي‌شود.) در هر حال، با قبول اين مقدّمات، كه خداوند حكيم است و نظام جهان نظام احسن است و هر نيازي پاسخي در خور يافته است و اگر پيامبر نباشد پيمودن راه كمال و سعادت ممكن و متصوّر نيست، راه تشخيص نبي از غير نبي، كه عمدتا معجزه است، مورد بحث قرار مي‌گيرد و در نهايت، با استناد به تواتر3 معجزات پيامبر اكرم صلي‌الله‌عليه‌و‌آله و اعجاز خود قرآن به عنوان سند پيامبري ايشان، اثبات مي‌شود كه حضرت محمّد صلي‌الله‌عليه‌و‌آلهرسول برگزيده خداوند است.4 اكنون سؤال اساسي در خاتميت اين است كه اگر ما نياز بشر به پيامبر را با هر يك از طرق استدلال بپذيريم و تصديق كنيم كه پيمودن راه كمال براي بشر بدون پيامبر ميسّر نيست، در اين صورت، نياز به وي هميشگي خواهد بود. پس معناي «ختم نبوّت» چيست؟
    امضاء

  7. Top | #6

    عنوان کاربر
    مدیر ارشد انجمن
    تاریخ عضویت
    September 2009
    شماره عضویت
    11032
    نوشته
    15,873
    صلوات
    500
    دلنوشته
    1
    تقدیم به روح پاک شهیدان
    تشکر
    1,237
    مورد تشکر
    1,766 در 1,063
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض

    تغيير مقتضيات زندگي و دين ثابت


    از سوي ديگر، نمي‌توان انكار كرد كه از زمان پيامبر اكرم صلي‌الله‌عليه‌و‌آلهتاكن ون، شرايط و مقتضيات زندگي بشر بسيار تغيير كرده است. روشن است كه احكامي در اسلام مطرح شده كه تابع زمان نزول بوده؛ مانند قوانين و احكام مربوط به «امه و عبد»، كه در حال حاضر، موضوعيت ندارد و مسائلي در دنياي كنوني مطرح است كه احكام مربوط به آنها در متون ديني بعينه يافت نمي‌شود.


    حال اين سؤال مطرح مي‌شود كه آيا تغيير مقتضيات زندگي تغيير دين را لازم نمي‌آورد؟ گاهي اين سؤال نزد عده‌اي با اين استبعاد مطرح مي‌شود كه چگونه انسان عصر اطلاعات و فضا را مي‌توان دعوت كرد كه از دستورات و قوانيني پيروي كند كه مربوط به 1400 سال پيش است؟ آيا مي‌توان اين‌همه تفاوت را ناديده گرفت؟ پس معناي «يك دين براي همه زمان‌ها تا قيامت» چيست؟ در اين صورت، پذيرش معناي «خاتميت اسلام» باز هم نيازمند دليل و بيان خواهد بود.


    به نظر مي‌رسد بيان حقيقي مسئله بدون توجه تام به نوع استدلال در بحث «ضرورت نياز به پيامبر» امكان‌پذير نباشد. اگر كسي قايل به ناتواني ذاتي بشر در فهم و دريافت راه كمال و سعادت باشد و مطلقا عقل را در اين مسئله خلع صلاحيت كرده، معتقد باشد بشر در درك هر خير و شر و سره ازناسره‌اي بايد چشم به راه آسمان باشد، در اين صورت، با پذيرفتن اين مقدّمه كه حدّاقل مصاديق خير و شر با تغيير شرايط زمان متغيّر خواهد بود، در تبيين عقلي خاتميت‌اسلام، به معضلي بزرگ گرفتار خواهد شد.


    به همين دليل، ضروري است نوع براهين در نبوّت عامّه مورد توجه واقع شود تا ديدگاه خاص استاد مطهّري و تفاوت آن با ساير ديدگاه‌ها در مسئله «خاتميت» مشخص گردد.
    امضاء

  8. Top | #7

    عنوان کاربر
    مدیر ارشد انجمن
    تاریخ عضویت
    September 2009
    شماره عضویت
    11032
    نوشته
    15,873
    صلوات
    500
    دلنوشته
    1
    تقدیم به روح پاک شهیدان
    تشکر
    1,237
    مورد تشکر
    1,766 در 1,063
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض



    ديدگاه‌هاي استاد مطهّري درباره نبوّت عامّه


    در نوشته‌هاي استاد، ديدگاه‌هايي درباره نبوّت عامّه مطرح شده و مورد نقد قرار گرفته كه برخي از آنها عبارتند از:


    1. ديدگاهي كه اصولاً دين و نبوّت را براي بشر، نه تنها مفيد و مورد نياز نمي‌داند، بلكه مضرّ و مخرّب توصيف كرده و جمله مشهور «دين افيون توده‌هاست» نماينده اين ديدگاه شناخته مي‌شود. در آثار استاد مطهّري، اين نظريه نقد و ردّ قطعي شده5 و چون اين نظريه مورد قبول هيچ‌يك از پيروان اديان نيست ورود بدان در اين مقال، جايگاهي ندارد.


    2. نگرش تاريخي به دين كه حكم مي‌كند: «دين متعلّق به دوران طفوليت بشر بوده و در آن دوره، كاري شبيه كار عقل را در دوره شكوفايي عقل و علم به عهده داشته و طبعا با رشد و شكوفايي عقل بشر و دستاوردهاي علمي بي‌شمار، تاريخ مصرف دين تمام شده تلقّي مي‌شود.» اين جريان از اعتقاد به بي‌نيازي مطلق بشر معاصر به دين آغاز و به اينجا ختم شده است كه دين به عنوان ابزاري سودمند، تنها در برخي حوزه‌ها و بيشتر در حوزه اخلاق و روان، مي‌تواند جايگاه داشته باشد. خاستگاه اين تفكر غرب است و البته با تعارض بعضي يافته‌هاي علوم تجربي با تأويل و تفسير كليسا از كتب مقدّس، شايد بتوان ادعا كرد كه مهم‌ترين مسئله كلامي مسيحيت در دهه‌هاي اخير، تبيين جايگاه دين و تفكيك حوزه‌هاي گوناگون معرفت از جمله علوم تجربي و ايمان ديني بوده كه اين خود انواع مكاتب و نظريه‌ها را به وجود آورده است.6
    امضاء

  9. Top | #8

    عنوان کاربر
    مدیر ارشد انجمن
    تاریخ عضویت
    September 2009
    شماره عضویت
    11032
    نوشته
    15,873
    صلوات
    500
    دلنوشته
    1
    تقدیم به روح پاک شهیدان
    تشکر
    1,237
    مورد تشکر
    1,766 در 1,063
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض



    قسمت اول اين نظريه ـ يعني اختصاص دادن دين به دوران رشدنايافتگي بشر ـ به نظر استاد، بايد به منزله ختم مطلق ديانت تلقّي شود،7 كه البته پذيرفتني نيست. اما در رابطه بين علم تجربي و دين، در آثار استاد مطهّري بحث‌هاي گوناگوني ارائه شده است. استاد مسئله حدود و كاربرد علوم تجربي و نارسايي آنها را در پاسخ‌گويي به سؤالات اساسي بشر، مورد بحث قرار داده و نيازمندي بشر به علم و ايمان را توأمان پذيرفته است.8 ايشان نظريه كساني كه پيشرفت علم را به منزله عقب‌نشيني دين تلقّي كرده‌اند، مورد نقّادي جدّي قرار داده و اين خلط را در غرب، نتيجه نارسايي مفاهيم فلسفي و ديني مسيحيت علاوه بر برخورد خشن كليسا با دانشمندان9 و جدا نكردن حوزه‌هاي گوناگون معرفت بشري دانسته و درباره اسلام فرموده:


    خيال نكنيد كه اگر علم آمد دين مي‌رود؛ اسلام ديني است كه در محيط علم بهتر از محيط جهل رشد مي‌كند. اگر ما مي‌دانستيم كه جهل و جهالت چه بر سر ما و چه بر سر اسلام آورده، از جهالت و ناداني و بي‌سوادي وحشت مي‌كرديم.10
    امضاء

  10. Top | #9

    عنوان کاربر
    مدیر ارشد انجمن
    تاریخ عضویت
    September 2009
    شماره عضویت
    11032
    نوشته
    15,873
    صلوات
    500
    دلنوشته
    1
    تقدیم به روح پاک شهیدان
    تشکر
    1,237
    مورد تشکر
    1,766 در 1,063
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض



    3. نظريه كساني كه انسان را نيازمند وحي و نبوّت مي‌دانند. اين ديدگاه، كه مشترك بين تمام هواداران اديان است، در تبيين حدود و چگونگي اين نياز، مشرب‌هاي متفاوتي را شامل مي‌شود. در واقع، مسئله مهم «رابطه عقل و وحي» در ميان متكلّمان مسيحي و مسلمان، از تفاوت اين تبيين ناشي مي‌شود.
    امضاء

  11. Top | #10

    عنوان کاربر
    مدیر ارشد انجمن
    تاریخ عضویت
    September 2009
    شماره عضویت
    11032
    نوشته
    15,873
    صلوات
    500
    دلنوشته
    1
    تقدیم به روح پاک شهیدان
    تشکر
    1,237
    مورد تشکر
    1,766 در 1,063
    دریافت
    0
    آپلود
    0

    پیش فرض



    نظريات مطرح در جهان اسلام درباره نبوّت عامّه


    صرفا با طرح دو ديدگاه در جهان اسلام، نظر استاد مشخص مي‌شود:


    الف. نظر كساني كه بشر را در همه چيز نيازمند وحي مي‌دانند و معتقدند: اسلام براي پاسخ‌گويي به تمام نيازهاي انسان در تمام زمان‌ها آمده است و تعبّد و انجام دستورات ديني را براي سعادت دنيا و آخرت كافي مي‌داند. سؤال جدّي، كه مخالفان اين نظريه ـ كه از دينداران نيز هستند ـ مطرح مي‌كنند، نقش و جايگاه عقل در زندگي است؛ مي‌پرسند: اگر دين آمده كه به تمام نيازهاي انسان پاسخ دهد پس عقل به چه كار مي‌آيد؟! آيا خداوند، كه به بشر عقل عنايت نموده، نخواسته است بشر از عقلش استفاده كند و آيا ما در يافتن پاسخ تمام مشكلاتمان، بايد به كتب ديني مراجعه كنيم؟ آيا بواقع، كتب مقدّس ديني ـ به فرض، قرآن ـ مشتمل بر حلّ تمام مشكلات بشر در تمام زمينه‌هاست؟


    به نظر مي‌رسد ابهام در اين بحث، در مسئله «تمام نيازها» باشد. با اين نظريه، تبيين خاتميت چيزي بيش از تبيين جامعيت و همه‌جانبه بودن دين اسلام نخواهد بود. اين سؤال كه با تغيير شرايط زمان و مكان، نيازهاي بشر نيز تغيير مي‌كند، و چگونه نيازهاي متغيّر و مستحدث، كه در متون ديني نيامده‌اند، پاسخ داده خواهند شد و چگونه مي‌توان پذيرفت اسلام به تمام نيازها و مشكلات و سؤالات بشر تا آخرالزمان پاسخ بالفعل داده، و آيا به نظر نمي‌رسد با اين نظريه دست‌كم، حجم قرآن بايد چندين برابر حجم كنوني باشد و سؤالاتي از اين دست، پذيرفتن اين نظريه را مشكل مي‌سازد.
    امضاء

صفحه 1 از 3 123 آخرینآخرین

اطلاعات موضوع

کاربرانی که در حال مشاهده این موضوع هستند

در حال حاضر 1 کاربر در حال مشاهده این موضوع است. (0 کاربران و 1 مهمان ها)

کلمات کلیدی این موضوع

مجوز های ارسال و ویرایش

  • شما نمیتوانید موضوع جدیدی ارسال کنید
  • شما امکان ارسال پاسخ را ندارید
  • شما نمیتوانید فایل پیوست کنید.
  • شما نمیتوانید پست های خود را ویرایش کنید
  •  
© تمامی حقوق از جمله طراحی قالب برای سایت آیه های انتظار محفوظ می باشد © طراحی و ویرایش Masoomi