عصمت پیامبر اکرم(ص) از دیدگاه شیعه و مذاهب اربعه اهل سنت

[نصرالله عاشق خداومولا]

.


دوم آن که امامت منصبی است الهی که خداوند آن را به هر کسی که بخواهد می دهد و طبق بیان قرآن، خداوند این عهد را به کسانی از ذریه ابراهیم می بخشد که آلوده به ظلم نباشند. بنابراین با توجه به این که هر نوع اعتقاد باطل و هر نوع معصیت ظلم است، پس کسی شایستگی مقام امامت را پیدا می کند که معصوم باشد. افراد معصوم باید قبل و بعد از نبوت و یا امامت و همینطور قبل از بلوغ و یا بعد از بلوغ، گناهی مرتکب نشده باشند. زیرا گناه، ظلم به خود و به خداوند است و مقام نبوت و یا امامت به ظالم نمی رسد.


آنچه گفته شد با روایاتی که در ذیل این آیه شریف آمده تأیید می شود.

[نصرالله عاشق خداومولا]

2. حدیث ثقلین که شیعه و سنی آن را روایت کرده اند: «انّی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی اهل بیتی ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا أبداً: من دو گوهر گرانبها در میان شما می گذارم، کتاب خدا و عترت و خاندانم. چنگ زدن به آن دو شما را از گمراهی رهایی می بخشد.»[18]


در این حدیث سه مطلب بیان شده است:


الف) عترت پیامبر صلی الله علیه وآله عِدل و همراه قرآن است.


ب) تمسک به قرآن به تنهایی نجات بخش نیست، بلکه برای دستیابی به هدایت باید به قرآن و اهل بیت تمسک جست. «ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا ابداً».


ج) عترت و قرآن از یکدیگر جدا نمی شوند تا در قیامت در حوض کوثر بر پیامبر وارد شوند.

[نصرالله عاشق خداومولا]

با استفاده از این سه مطلب، به خوبی عصمت اهل بیت اثبات می شود زیرا قرآن، خود معصوم از باطل است و در نتیجه کسی که همراه و همسان با قرآن باشد و از آن جدا نشود، باید معصوم باشد. انسانی که دستش به گناه آلوده شود نمی تواند همراه قرآن و عدل آن باشد. هم چنین اگر اهل بیت و عترت پیامبر مرتکب گناه و خطا شوند تمسک به آنها، و مقتدا قرار دادن آنها سبب نجات نخواهد بود و با چنین فرضیه ای چه بسا تمسک به آنها سبب گمراهی خواهد بود. البته توجه به این نکته الزامی است که اثبات عصمت برای فردی مستلزم اثبات نبوت برای ایشان نیست. زیرا ممکن است کسی پیامبر نباشد اما معصوم باشد.

[نصرالله عاشق خداومولا]

افزون بر آنچه گفته شد، شیعه معتقد است که چون اسلام آخرین دین و پیامبر اسلام آخرین پیامبر الهی است و پس از آن حضرت پیامبری نخواهد آمد بنابراین باید افرادی باشند که دین الهی را بدون تحریف و تفسیر شخصی و نیز به دور از رأی و استحسان برای مردم تفسیر نمایند تا دین به انحراف و اختلاف کشیده نشود و این رسالت را کسی، جز معصوم نمی تواند به انجام برساند و از آن جا که پیامبر اسلام بر پیروی از اهل بیتشان تأکید فرموده اند و قرآن نیز پاداش آن حضرت را محبت و دوستی عترت قرار داده است؛ لذا باید اهل بیت پیامبر ـ ائمه اطهار (ع)ـ معصوم باشند.


«قُلْ لا أسْئَلُکم عَلَیهِ أجْراً اِلاّ الْمَوَدَّةَ فی القُرْبی: بگو ای رسول ما پاداشی از شما جز دوستی نزدیکان خود نمی خواهم.»[19]


عقیده به عصمت اهل بیت ویژه شیعه نبوده و برخی از علمای اهل سنت مانند ابن ابی الحدید ـ که از بزرگان معتزلی است ـ در شرح نهج البلاغه قائل به عصمت عترت است. وی از ابومحمد متویه نقل می کند که او نیز قایل به عصمت علی علیه السلام بوده است.[20]

[نصرالله عاشق خداومولا]

علاوه بر اینها شیخ اکبر محی الدین عربی ـ بزرگ ترین شخصیت عرفانی اهل سنت ـ نیز معتقد به عصمت حضرت علی علیه السلام و حضرت محمد صلی الله علیه وآله است و از امام علی علیه السلام به عنوان امام العالم و سر الانبیاء اجمعین یاد کرده است.[21] لیکن مشهور اهل سنت با این دیدگاه مخالف اند.

[نصرالله عاشق خداومولا]

پی نوشت:




[1] معجم المقیاس فی اللغة، احمد بن فارس، ص 779.


[2] یعنی لطف الهی ایجاب می کند که برای هدایت بشر، پیامبران و امامانی با ویژگی عصمت انتخاب شوند، تا اسلام را معرفی نمایند.


[3] سوره یوسف، آیه 24.


[4] الروضة البهیة فیما بین الاشاعرة و الماتریدیة، ابوعذبه، ص 58.


[5] حصون الحمدیه، ص 39.


[6] شرح عقاید نسفی، ص 221.


[7] شرح عقاید نسفی ص 221 و شرح مقاصد، ج 5، ص 50.


[8] تنزیه الانبیاء، ص 2؛ قواعد المرام، ص 125 و انوار الملکوت، ص 196.


[9] اوائل المقالات، ص 68.


[10] همان، ص 51 و بحارالانوار ج 15، ص 117، باب 1، روایت 63.


[11] سوره آل عمران، آیه 31.


[12] سوره احزاب، آیه 53.


[13] سوره یونس، آیه 15.


[14] سوره هود، آیه 18.


[15] ر. ک: سوره آل عمران، آیه 33 و سوره ص، آیه 47 و نیز آیاتی که در شأن انبیاء وارد شده است.


[16] سوره آل عمران، آیه 161.


[17] سوره بقره، آیه 124.


[18] ر.ک: الجامع الصحیح، ترمذی، ج 5، ص 621 ـ622؛ مسند، احمد، ج 3، صص 14، 17 ، 26 و 59 و ج 4، صص 367 و 371، و ج 5، صص 182 و 189؛ السنن الکبری، نسایی، ج 5، ص 45 و صحیح، مسلم، مناقب اهل بیت.


[19] سوره انعام، آیه 90.


[20] شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 2، ص 131، شرح خطبه 87.


[21] فتوحات المکیه، ج 1، ص 132.