آشنایی با سوره ها

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

94. انشراح (گشاده شدن، وسیع شدن)

شرح صدر و فراخی سینه، کنایه از ظرفیت و تحمل زیاد، برای دریافت حقایق و تحمل سختیهای را دعوت است. در آیه اول، خداوند عطای چنین شرح صدری را به پیامبر بیان و او را دعوت به کار مستمر و پیگیر می کند و نوید می دهد که با سختی، آسانی است.
نابرده رنج، گنج میسر نمی شود - مزد آن گرفت جان برادر که کار کرد
این سوره پس از ضحی نازل شده و مکی است (و بعضی گفته اند مدنی است). بعضی این سوره را با سوره قبلی اش، مجموعاً یک سوره دانسته اند.
سوره الم نشرح دارای 8 آیه است و نام دیگرش، شرح است.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

95. تین (انجیر)

در این سوره به انجیر و زیتون و طور سینا قسم یاد شده است.
تین و زیتون، نام دو میوه است. یا به درخت این دو میوه قسم یاد شده یا به میوه این دو درخت. به قول بعضی نام دو کوهی است که دمشق و بیت المقدس بر آن استوار گشته و رمز سوگند یاد کردن به این دو کوه و به طور سینا آن است که این سه جا، خاستگاه و محل بعثت بسیاری از پیامبران بوده است. در کنار این سه قسم، به مکه هم سوگند یاد شده، که محل بعثت پیامبر اسلام است.
پس از همه اینها، سخن از انسان و آفرینش او و ایمان و عمل صالحش است و اینکه در اثر بی تقوایی، انسان به پست ترین جایگاهها هم سقوط می کند، مگر مؤمنان صالح.
در سال 3 بعثت در مکه نازل شده (پس از سوره بروج) و 7 آیه دارد.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

96. علق (خون بسته، زالو، کرم)

در آیه دوم، مبدأ خلقت انسان را از علق می داند، کرمی زالو شکل، و به اصطلاح علمی امروز، اسپرماتوزوئید که با اوول ترکیب و نطفه انسان منعقد می شود.
بعضی هم علق را از ریشه تعلق و وابستگی گرفته اند و گفته اند انسان از وابستگی و تعلقات خلق شده است.
اولین سوره ای است که در غار حرا، هنگام بعثت پیامبر، نازل شده است و سخن از خواندن و آفرینش انسان و تسلیم او و طغیانش به میان آمده است. این سوره مکی است و 19 آیه دارد.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

97. قدر (اندازه گیری، سنجش، ارزش)

در این سوره، از شب ارزش آفرینی و اندازه گیری و مقدرات انسان سخن به میان آمده است. شبی که از هزار ماه برتر است(42) و در یکی از شبهای ماه رمضان (21 یا 23) قرار دارد. و شبی است که قرآن در آن بر قلب پیامبر نازل شده است. شب فرود آمدن فرشته ها از آسمان، شب سلامتی است.
این سوره که کلا به شب قدر و برکات و ارزش آن پرداخته، در حدود سال 4 بعثت، پس از سوره عبس در مکه نازل شده و 5 آیه دارد و سوره ای است بسیار مبارک و با فضیلت.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

98. بینه (دلیل روشن و حجت آشکار)

این سوره، بیانگر رسالت عام پیامبر بر همه مشرکان و یهود و نصارا است و دعوت او را از همه بشر به آیین حق باز می گوید و صلاح جامعه انسانی را در سایه اعتقاد و عمل می داند.
گرایش مشرکان و اهل کتاب را به ایمان توحیدی، در سایه آمدن بینه می داند و خود حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) نمونه و مصداقی از این حجت آشکار برای اندیشه ها و پیرامون ادیان دیگر است(43).
به نام لم یکن هم مشهور است و این نام از آغاز سوره اقتباس شده است. از نامهای دیگر این سوره اهل الکتاب قیامت، بریه و انفکاک است.
پس از سوره طلاق نازل شده و از سوره های مدنی است و 8 آیه دارد.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

99. زلزال (لرزش و زلزله)

در آیه اول وقوع زمین لرزه مهیب را هنگام ظهور قیامت بیان می کند؛ زلزله ای که آن برانگیختن مردم برای روز دادرسی عمومی و آشکار شدن پنهانها در محشر و پاداش خوبیها و کیفر بدیهاست.
نام دیگر سوره، زلزله است. 8 آیه دارد و پس از سوره نساء در مدینه نازل شده است.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

100. عادیات (دوندگان)

عادیات، اسبهای تیزتک و تندرو می باشند که هنگام دویدن همهمه صدایشان به گوش می رسد. خداوند در نخستین آیه، به چنین اسبها و اسب سواران چابک که از سم اسبانشان آتش می جهد و سحرگاهان بر سر دشمن هجوم می آورند، سوگند می خورد و برخی نکات تربیتی و انسان شناسی و کفران نعمت انسان و مالدوستی شدید انسان، در پی آن مطرح می شود و با اشاره به رستاخیز و قیامت، پایان می گیرد.
لحن آیات می رساند که باید در مدینه و پس از تشریع حکم جهاد با دشمن نازل شده باشد. در روایات آمده که این سوره درباره علی (علیه السلام) و گروه رزمی او که در جنگ ذات السلاسل(44) به دشمن شبیخون زدند، نازل شده است که گروههای اعزامی سابق ناموفق بودند، ولی این گروه توانستند ضربه خود را بزنند.
این سوره مدنی است و 11 آیه دارد و پس از سوره عصر نازل گشته است.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

101. قارعه (کوبنده)

از نامهای قیامت است که در سه آیه اول آمده است.
قیامت، کوبنده دلهاست با ترس، و کوبنده دشمنان خداست، با عذاب.
در این سوره از قیامت و تغییرات در انسانها و کوهها و سنگینی و سبکی میزان اعمال، و حالت خوشی و ناراحتی نیکوکاران و بد کاران سخن گفته شده است.
پس از سوره ایلاف، در مکه در اوایل بعثت نازل شده و 11 آیه دارد.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

102. تکاثر (افتخار به زیادی ثروت و عزت)

در دو آیه اول از تکاثر نکوهش شده، یعنی افزون طلبی در ثروت و قدرت، و افتخار کردن به کثرت اموال و قوم و قبیله و عزت اجتماعی. مشرکان برای اثبات عظمت خود از جهت افراد، حتی مرده های خود را هم در گورستان به حساب می آوردند. چه بازیچه و مشغولیتی! در بعضی تفاسیر، به قومی از یهود تفسیر شده و در بعضی به دو قبیله از قریش و در بعضی هم به دو گروه از انصار.
این سوره، پس از سوره کوثر نازل شده و 9 آیه دارد و از سوره های مکی است.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

103. عصر (زمان، بعد از ظهر، فشار، و...)

در اولین آیه، خداوند به عصر قسم یاد کرده است.
مفسران، عصر را به معانی گوناگون بیان کرده اند، از قبیل: عصر نبوت، عصر نزول قرآن، عصر قیامت، عصر دولت مهدی (عج)، نماز عصر، روزگار، و معانی دیگر ... .
در جواب این قسم، سوره به بیان خلاصه ای از معارف قرآن اشاره می کند و آن عبارت است از: ایمان، عمل صالح، سفارش به حق و صبر. در بیانی مختصر، مفاهیم بلند و فراوانی بیان شده است.
این سوره مکی است و با 3 آیه در سال 1 بعثت پس از سوره انشراح نازل شده است.