آشنایی با سوره ها

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

33. احزاب (حزبها و گروهها)

حزبها و قبایل مشرک عرب، برای ریشه کن کردن اسلام و نابودی مسلمانان دست به دست داده و ائتلاف نمودند و مدینه را محاصره کردند و جنگ خندق پیش آمد.
واکنش روانی و عکس العمل مسلمانان در برابر این محاصره نظامی و نقش تخریبی و ضربه زدن یهود داخل مدینه و سرانجام کار، از مسایلی است که در خلال آیات 9 تا 27 ذکر شده و بسی آموزنده است. به همین جهت هم شروع سوره، با فرمان خدا مبنی بر اطاعت نکردن از کافران و منافقان است.
در بخشهای بعدی، رابطه پیامبر با مؤمنان و منافقان و همچنین همسرانش و نیز تذکر نکات اخلاقی و تربیتی را در بر دارد و اینکه آنها الگوی مردمند و نیک و بدشأن تأثیر فراوان دارد و بر خوبیها و فسادهایشان، پاداش یا عذاب دو چندان می بینند. در آیه 36 به بعد به ماجرای ازدواج پیامبر با زن پسر خوانده اش - زید - اشاره شده و در آیه 40 خاتم انبیا بودن حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) بیان شده است. در اواخر سوره، علیه منافقان افشاگری می کند. در حدیثی آمده که در این سوره، رسواییهای مردان و زنان قریش بیان شده است.
این سوره 73 آیه دارد و در سال 6 هجری در مدینه نازل شده است.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

34. سبا

نام سرزمین و قومی است که همزمان با سلیمان در آنجا می زیستند و حاکمشان یک زن (بلقیس) بود. از آیه 15 به بعد بخشی از داستان آنان را در رابطه با سلیمان و نیز داستان داود را نقل می کند. در این سوره آیاتی هم از توحید و رسالت و آخرت (این سه پایه دعوت همه انبیا) آمده است. رسالت جهانی پیامبر اسلام در آیه 28 آمده، و در کل، حمایت از رسول الله در دعوت الهی اش است.
هشتاد و سومین سوره ای است در مکه و پیش از هجرت نازل شده و 54 آیه دارد.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

35. فاطر (شکافنده، پدیدآورنده)

در اولین آیه، با این صفت، از خدا ستایش شده، خدایی که آسمانها و زمین را با شکافتن پرده عدم، به وجود آورد. اشاره به یکپارچگی مجموعه جهان و پدید آمدن بعدی اجرام آسمانی و منظومه ها و کهکشانها.
نام دیگر سوره ملائکه است. باز در همین آیه اول از فرشتگان به عنوان رسولانی که حامل فرمان خدا و مجری اوامر او در جهان هستند یاد شده است.
این سوره، بیان قدرت و حکمت و نعمتهای بزرگ آسمانی و زمینی خداوند، درباره توحید و ربوبیت اوست و اینکه خقلت انسان و آمد و رفت شب و روز و تسخیر ماه و خورشید و آبها و ماهیان دریاها همه در جهت شکر انسان و حرکت او به سوی صاحب نعمت و شناختن و اطاعت اوست.
54 آیه دارد و در مکه نازل شده است، به استثنای چند آیه که مدنی است.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

36. یس [یاسین ] (از حروف رمز قرآن و خطاب به پیامبر)

در این سوره که با پیامبر سخن گفته شده، پایه های سه گانه دین (توحید، نبوت، معاد) مطرح شده و نیز حالت مردم را در قبول و رد دعوتها، و سرانجام مجرمان و تقواپیشگان را در قیامت بیان کرده است. همچنین از رویش گیاه در زمین مرده، روییدن باغها و میوه ها، زوجیت عمومی در مخلوقات، شب و روز و ماه و خورشید، حرکت کشتیها در دریا و... به عنوان آیه و نشانه بر خدا یاد شده است. یاسین را نام پیامبر خدا هم دانسته اند. به این سوره، سوره حبیب نجار هم می گویند، مردی مؤمن که از دعوت انبیا حمایت کرد. داستانش در آیه 13 به بعد آمده است.
این سوره قلب قرآن هم نامیده شده است. و همچنین به ریحانه القرآن هم معروف است. به آن دافعه و معممه هم گفته اند.
پنجاه و نهمین سوره ای است که در مکه نازل شده است و 83 آیه دارد.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

37. صافات (به صف کشیده ها)

در آیه اول، خداوند به فرشتگان به صف کشیده شده، یا به صفوف منظم پیکارگران و مجاهدان، یا پرندگان منظم و به صف کشیده در پرواز، یا صفوف نمازگزاران، سوگند یاد کرده است (بنابر تفسیرهای گوناگون در کلمه صافات).
روح کلی سوره، بیان توحید و رد عقاید مشرکان، بخصوص در زمینه خویشاوندی خدا با جن یا مخلوقات دیگر است. مساله معاد و پاداشهای بهشت و کیفرهای جهنم، موضوع دیگر این سوره است. به داستان نوح و امتحان ابراهیم به وسیله فرمان ذبح اسماعیل، و همچنین داستان لوط و یونس و هارون هم اشاره ای شده است.
این سوره که 182 آیه دارد، در اوایل بعثت در مکه نازل شده است.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

38. ص (صاد) (از حروف مقطع رمز)(28).

محور سوره، دعوت پیامبر به توحید و اخلاص در عبودیت است. از این رهگذر، موضع موافقان و مخالفان و رویارویی جبهه حق و باطل و سرانجام دو گروه روشن است. قیامت و مساله خلقت انسان و امر خدا به سجده بر آدم و سرباز زدن ابلیس و دشمنیهای ابلیس با بنی آدم در جهت اغوا و گمراه کردن انسان و اینکه فقط مخلصین از دام شیطان می رهند، از مسایل دیگر این سوره است.
این سوره 88 آیه دارد و حدود سالهای 4 و 5 بعثت پیامبر در مکه نازل شده است.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

39. زمر (جمع زمره: گروهها و دسته ها)

از آیه 70 تا آخر سوره، بیان می کند که در قیامت که روز کیفر و پاداش کافران و متقیان است، گروه گروه، مردم به سوی سرنوشت و جایگاه ابدی خودشان (دوزخ یا بهشت) سوق داده می شود. نام دیگر سوره غرف (غرفه ها) است. چون در آیه 20 از غرفه های چند طبقه متقیان در بهشت یاد شده است. همچنین به آن سوره العرب هم گفته اند.
در این سوره، در مورد اخلاص دین برای خدا و بیدار ساختن قلوب برای پذیرش حق و مقایسه حال و سرنوشت مومنان و مشرکان در دنیا و آخرت، مطالبی بیان شده است. و در مجموع، سوره پاداشها و کیفرها و نتایج اخروی اعمال ما در دنیاست.
این سوره مکی است و 75 آیه دارد.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

40. مومن (ایمان آورنده)

از آیه 27 به بعد از مومن آل فرعون یاد می کند. مردی که در متن نظام طاغوتی فرعون، مخفیانه به دعوت موسی گرویده بود و به نفع او در مجامع دولتی تبلیغ می کرد و از موسی در مقابل توطئه های خائنانه فرعون و وابستگانش دفاع می کرد.
نام دیگر سوره، غافر است، یعنی بخشنده گناه و خطاپوش، که در آیه 3 با این صفت از خدا یاد شده است. نام دیگر سوره طول است، یعنی نعمت پایدار و در همین آیه از خداوند با عنوان صاحب نعمت ذی الطول یاد شده است.
از مطالب دیگر این سوره، درگیری هواداران حق و باطل، قدرت مطلقه خدا در قیامت، رمز سرنگونی قدرتهای باطل و جبار پیشین، دعوت موسی، تقسیم بندی مردم در رابطه با اعمالشان در قیامت و... است.
این سوره، مکی، دارای 85 آیه و در سالهای پیش از هجرت نازل شده است.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

41. فصلت (بخش بخش و فصل فصل شده)


در آیه 2 می گوید: این قرآن کتابی است که آیاتش برای مردمی که علم و آگاهی دارند، بخش بخش نازل شده است.
این سوره به نام مصابیح هم یاد شده است، یعنی چراغها، زیرا در آیه 12 از زینت کردن و آراستن آسمان با ستاره ها که چراغهایی آسمانی اند، سخن به میان آمده است.
این سوره را بعضی هم به نام حم (حامیم) سجده می شناسند.
نزول قرآن، رسالت پیامبر، خدا، آخرت، وحی و توحید از مسایل دیگر این سوره است. سوره فصلت، تجلی قدرت مطلقه خداوند است، هم در دنیا و در هلاک کردن مکذبان و ظالمان و هم در آخرت و هنگام حسابرسی اعمال بندگان.
54 آیه دارد و در اوایل بعثت در مکه نازل شده است.

[نازنین رقیه* خادمه گل نرگس*]

42. شوری (مشورت و همفکری و نظر خواهی)

در آیه 38 اصل اجتماعی شورا در امور اجرایی، از صفات مومنانی قلمداد شده که اهل تقوا و نماز و انفاق و همیاری هنگام ستمدیدگی هستند. سوره حم، عشق (حامیم عین سین قاف) هم گفته شده است.
محور این سوره، وحی و محتوای پیامهای آن است و حالت پذیرش یا انکار مردم نسبت به آن و برخی از نشانه های خدا و نیز نتایج اعمال و راه مستقیم الهی بیان شده است و باز، یادی از آخرت و سرای ابدی و پاداشها در آن جهان، و همچنین بیان بعضی از نعمتهای الهی.
این سوره مکی که 53 آیه دارد یک سال پیش از هجرت نازل شده است.