ناز و نیاز {حالات سبز عرشیان}

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

مقدمه

یا واهب العقل لک المحامد - الی جنابک انتهی المقاصد
از بخت شکر دارم و از روزگار هم شنیدن. حکایت های عرشی بزرگان و سالکان طریق حقیقت، چراغ راه دلباختگان این وادی است. تمام همت عارفان در این است که آدمی را به تبعیت از رسولان حق تذکر دهند که جهان پاینده نیست و باید راه را پیمود و به سر منزل مقصود رسید. عارف تمام حوادث تلخ و شیرین دوران عمرش را به محبوب منتسب می نماید و می گوید گاهی مرا به داع می کشی و گاهی مرا به باغ می بری و تمام هدف تو در این احوالات این است که چشمان من باز شود و بهتر ببیند و تو را بیشتر بیابد.
شاید با خواندن حالات سبز عرشیان ما بتوانیم باور کنیم که خداوند سهل الوصول است و چون ارباب بی مروت دنیا نیست که معلوم نیست که کی بدر آید.
در ماه مبارک رمضان سال 1376 که در استان لاله خیز مازندران در میهمانی حضرت حق توفیق حضور داشتم، بر دلم گذشت که این مجموعه ای را برای تذکاری به خود دیگران تهیه نمایم. توفیق حق مرا همراه شد و این اوراق را از دوران عمر عزیز سالکین حق جمع آوری نمودم. در آن ایام در دفتر دلم می نوشتم: معشوق همه وجود عاشق را از دل و جان و خرد، می خرد و استیفا می کند و این سودای خوش عاقبت در صحنه پر صفای خلوت یار صورت می گیرد که سیرابی سیرت و سریرت است.
امیدوارم که در آن مبارک سحرها و فرخنده شبها که آه سحر خیزان سوی گردون می شود و راه خلوتگه خاص را به سالک می نمایند و او را از شعشعه پرتو ذات بی خود می کنند، مرا هم نسیم سحری بندگی به محضر محبوب رساند که فراموش مکن وقت دعای سحرم.
پس از آماده نمودن این اوراق، آنها را خدمت حضرت علامه حسن زاده آملی ارائه نمودم و ایشان ضمن ابراز خرسندی و تشویق اینجانب فرمودند مقدمه ای بر آن خواهم نوشت. اما توفیق این کار بدلیل کسالت استاد از ما سلب شد.
بهر تقدیر آماده شدن این کتاب مرا وامدار و سپاسگذار کریمانی بی علت و بی رشوت کرد که اگر نهیب فتوت آنان نبود، به حکم مروت نام عزیزشان را در اینجا می آوردم.
لیک می ترسم ز کشف رازشان
نازنیانند و زیبد نازشان
خداوندا! اینک که مرا از این نازنینان بخت برخوردار داده ای، آن را وامگیر و اکنون که مرا به خدمت اولیاءت گماشته ای بر اتمام خدمت کامیابم گردان.
یک لحظه داغم می کشی یک دم به باغم می کشی
پیش چراغم می کشی تا وا شود چشمان من
هفت آسمان را بر درم و ز هفت دریا بگذرم
گر دلبرانه بنگری در جان سرگردان من
تهران - محمد مهدی بهدارون

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

معایب نفس

پس ای عزیز! در راه ذکر و یاد محبوب، تحمل مشاق هر چه بکنی، کم کرده ای. دل را عادت بده به یاد محبوب بلکه به خواست خدا، صورت قلب، صورت ذکر حق شود و کلمه طیبه لا اله الا اللّه صورت اخیره و کمال اقصای نفس گردد. که از این زادی بهتر برای سلوک الی اللّه و مصلحی نیکوتر برای معایب نفس و راهبری خوب تر در معارف الهیه یافت نشود.

پس اگر طالب کمالات صوریه و معنویه هستی و سالک طریق آخرت و مسافر و مهاجر الی اللّه هستی، قلب را عادت بده به تذکر محبوب و دل را عجین کن با یاد حق تبارک و تعالی(1). هان ای عزیز از خواب بیدار شو. از غفلت تنبه پیدا کن و دامن همت به کمر زن، و تا وقت است فرصت را غنیمت بشمار، و تا عصر باقی است و قوای تو در تحت تصرف تو است و جوانی برقرار است و اخلاق فاسد بر تو غالب نشده.

و ملکات رذیله بر تو چیده نگردیده، چاره یی کن و دوایی برای رفع اخلاق فاسده و قبیحه پیدا کن و راهی برای اطفاء نائره شهوت و غضب پیدا نما. بهترین علاج ها که علماء اخلاق و اهل سلوک از برای این مفاسد اخلاقی فرموده اند این است که هر یک از این ملکات زشت را که در خود می بینی، در نظر بگیری و بر خلافت آن تا چندی مردانه قیام و اقدام کنی، و همت بگماری بر خلاف نفس تا مدتی، و بر ضد خواهش آن رذیله رفتار کنی و از خدای تعالی در هر حال توفیق طلب کنی که با تو اعانت کند در این مجاهده، مسلماً بعد از مدت قلیلی، آن خلق زشت رفع شده و شیطان و جندش از این سنگر فرار کرده، جنود رحمانی به جای آنها برقرار می شود.(2)

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

بی آبرویی در دنیا

دنیا یک امر عدمی نیست، همین عنوانهای اعتباری دام شیطان است و چون دام شیطان است و او، هم قوی است و هم غوی و اهل ضلالت است، لذا باید گفت:اعوذ بالله القوی من الشیطان الغوی. همین ابلیس غوی با همین دام و دست پنجه انسان را می کوبد. کسی که تور ماهیگیری می اندازد با همه توان می کوشد حیات ماهی را از او بگیرد. دنیا چیزی نیست که اگر کس بدام او افتاد هر وقت خواست بتواند او را رها کند، دنیا چنین است که تا انسان را فرومایه نکند و آبروی او را نبرد و اهل زباله نکند، رها نمی کند.
ذات اقدس اله به بشر هشدار داد. فرمود: شیطان کاری با مال شما ندارد و نمی کوشد که شما بدون ملل یا بدون خانه باشید. او فقط می خواهد آبرو را ببرد. فرمود ببینید وی با آدم و حواء چه کرد؟ تمام تلاش شیطان این است که آبرو ریزی کند. ای بنی آدم بر حذر باشید از فتنه ابلیس که کوشید آنها - آدم و حواء - را بی آبرو کند. او هیچ هدفی ندارد. مگر آنکه حیثیت انسان را ببرد و وقتی انسانی بی حیثیت شد دیگر کاری از او ساخته نیست. لذا تبدیل می شود به زباله(

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

ذکر یونسیه

آقای من! در نزد اولیاء اللّه مجرب است که اکثار ذکر شریف یا حیّ یا قیوم یا من لا اله الا انت موجب حیات عقل است. وقتی با خدایت خلوت کن که بدن استراحت کرده باشد و از خستگی بدر آمده باشد و در حال امتلاء و اشتهاء نباشد. در آن حال با کمال حضور و مراقب و ادب مع اللّه خداوند سبحان را بدان ذکر شریف می خوانی، عدد ندارد. اختیار مدت با خود جنابعالی است مثلاً در حدود بیست دقیقه یا بیشتر و بهتر اینکه کمتر از یک اربعین نباشد. بیشترش چه بهتر.
قرائت قرآن مجید در شب و روز ترک نشود هر چند بقدر پنجاه آیه بوده باشد. طهارت را حفظ کنید حتی با طهارت بخوابید.(

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

رمضان و بهار قرآن

گر چه همواره درب بهشت باز است اما در این ماه بازتر است، وقتی بهشتیان وارد بهشت می شوند کوبه درب را می کوبند، دق الباب می کنند زیرا در زدن خود یک نحوه تأدّبی برای مهمان است ،اگر انسان به جائی وارد می شود گر چه در بسته نباشد، بهتر است در بزند، درب بهشت باز است ولی مؤمنان اهل بهشت که وارد می شوند، در می زنند وقتی یک بهشتی کوبه درب را می کوبد صدائی از آن کوبه در شنیده می شود: یا علی! طنین اش یا علی است.(5)
وقتی رسول خدا - علیه آلاف التحیة و الثناء - لحظه های آخر عمر مبارک را می گذراندند عده ای گریه می کردند. حضرت فرمودند: چرا گریه می کنید؟ عرض کردند: برای چند جهت: اول آنکه شما را از دست می دهیم و محبوب را از دست دادن گریه دارد. دوم وحی از این به بعد قطع می شود و اخبار آسمان دیگر به زمین نمی رسد. سوم برای این گریه می کنیم که نمی دانیم بعد از شما تکلیف چه خواهد شد و کار بدست که می افتد و ما از آینده نگران هستیم.(6)

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

دوری از اغیار

رسول اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم از هیچ مجلسی اگر چه کوتاه هم بود بلند نمی شود مگر اینکه بیست و پنج بار از خدای عزوجل استغفار می نمود. چرا بعد از هر مجلسی استغفار می کرد؟ برای چه چیز طلب مغفرت می کرد؟ و غفرانی که از پروردگار خویش می خواست چه بود؟ و همچنین، رمز عدد بیست و پنج چیست و چرا با این عدد به استغفار می پرداخت؟ خدای او میداند و خود او. هر چه هست و هر چه بود، این امر مسلم است که حضرتش در مقام خود برای خود استغفار داشت، و برای هر مرتبه و منزلتی به تناسب آن توبه و استغفار هست، گر چه معنیها و حقیقتها و ابعاد دیگر برای ما قابل درک و هضم هم نباشد.(7)
نسبت به گذشته تاریک خود نیز فکر کن. متذکر باش که در ایام گذشته عمرت از حضرت معبود در اکثر اوقات غافل بوده، و اینکه یاد او و نام او را ورد خود کنی باز مانده ای، و در مقابل، این و آن را ورد زبان برای خود ساخته و زمان بسیار طولانی را به این صورت گزرانده ای، و بلکه از اینکه اغیار را ورد زبان کنی، خوشحال و مسرور بوده و دل و زبانت از ذکر خدا اکراه داشته است، و یا این وصف، خود را در راه بندگی نیز به حساب می آورد و دعویها داشته ای که با حال و احوال تر سازگار نبوده است. همه آنچه در این باب وجود داشته است به یاد بیاور، و با شرمندگی هر چه میتوانی برای این قبیل قصورها و تقصیرها، و جرایم و خطاها استغفار کن، و در استغفار خویش اصرار و تضرع را فراموش نکن.(8)

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

باب توجه

اگر کسی نسبت به ما جفا و بد کرد و ما نسبت به او وفائی کنیم. او وقتی جفای گذشته خود وفای فعلی ما را ببیند شرمنده می شود. حداکثر احسان این است که به ما نسبت به او عفو، بلکه صفح کنیم، و نه تنها به رخ او نکشیم و در غیبت او هم به احدی نگوئیم، بلکه کمال مهربانی و عاطفه را نسبت به او اعمال کنیم. ولی هر چه بیشتر به او احسان کنیم در درون خود شرمنده تر می شود و ما نمی توانیم آن شرم درونی او را برطرف کنیم. زیرا نه از ما و نه از خود او بر نمی آید. کسی که چندین سال قبل نسبت به ما بد کرده به او وفا می کنیم احسان و اطعام و انعام و اعطاء می کنیم هر چه بیشتر احسان کنیم در درونش شرمنده تر می شود، نه او می تواند آن عتاب درونی را برطرف کند نه از ما ساخته است که آن از بین ببریم.
اما ذات اقدس اللّه آن توان را دارد آنچنان ببخشد که این بخشش شرم همراه نباشد یعنی اگر کسی معصیت کرده و حرمت الهی را هتک نموده مثلاً در روز ماه مبارک رمضان عمداً روزه خود را خورده ذات اقدس اله توبه چنین کسی را می پذیرد و هنگامی که او را به بهشت می برد تمام صحیفه قلب او را شستشو می دهد بطوری که این شخص اصلاً یادش نمی آید که در دنیا معصیت کرده و توبه نموده است تا در بهشت خجالت بکشد. توابین باب مخصوص در بهشت دارند.
انت الذی فتحت لعبادک باباً الی عفوک و سمیته التوبه فقلت توبوا الی اللّه توبة نصوحاً یعنی پروردگارا تو کسی هستی که دری به چهره خاص بندگان خود گشوده یا، برای دعوت به رحمت که آن را درب توبه نامیدی و این یکی از ابواب بهشت است و توابین از این درب وارد می شوند، ولی مثل سائر افراد بهشتی هستند و اصلا یادشان نیست که معصیت کرده اند تا در بهشت خجالت بکشند(

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

دمی را غنیمت شمر

گمان مکن که رذایل نفسانی و اخلاق روحی ممکن الزوال نیست. این ها خیال خامی است که نفس اماره و شیطان القطاء می کند و می خواهد تو را از سلوک راه آخرت و اصلاح نفس باز دارد. انسان تا در این دار تغیّر و نشاه تبدیل است، ممکن است در تمام اوصاف و اخلاق تغییر پیدا کند. و هر چه ملکات محکم هم باشد تا در این عالم است. قابل زوال است. منتها به حسب اختلاف شدت و ضعف، زحمت تصفیه تفاوت می کند. (10)
ای عزیز! ای مطالعه کننده این اوراق! عبرت کن از حال این نویسنده که اکنون در زیر خاک و در عالم دیگر گرفتار اعمال زشت و اخلاق ناهنجار خویش است و تا فرصت داشت به بطالت و هوی و هوس، عمر عزیز را گذراند، و آن سرمایه الهی را ضایع و باطل کرد. تو ملتفت خود باش که نیز روزی مثل مایی و خودت نمی دانی آن چه روز است. شاید الان که مشغول قرائتی، باشد، اگر تعللی کنی، فرصت از دست می رود. ای برادر من این امور را تعویق نینداز که تعویق انداختی نیست. چه قدر آدمهای صحیح و سالم، با موت ناگهانی از این دنیا رفتند، و ندانیم عاقبت آنها چیست؟ پس فرصت را از دست مده و یک دم را غنیمت شمار که کار خیلی اهمیت دارد و سفر خیلی خطرناک است. دستت از این عالم که مزرعه آخرت است. اگر کوتاه شد، دیگر کار گذشته است و اصلاح مفاسد نفس را نتوانی کرد. (11)

[سمن بویان* خادمه اباصالح المهدی(عج)*]

تفاوت ره

شاگردان ائمه علیه السلام همه یک درجه و یکسان نبودند. ائمه علیه السلام هم برای همه یک اندازه هم مقام قائل نبودند. به بعضی ها اگر سؤال می کردند یک جواب سطحی می دادند و برای بعضی ها پیام می دادند که بیائید امشب دور هم باشیم. ببین تفاوت ره از کجاست تا به کجا. گاهی امام هشتم علیه السلام مرکوب مخصوص خود را بدنبال احمد بن ابی نصر بزنطی - که از شاگردان معروف حضرتش بود - می فرستادند که بیائید امشب پیش ما باشید. بعضی ها از راه دور سعی می کنند که به زیارت امام بروند اینها یکسان نیستند. وقتی صحبت ها با احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی تمام می شود و می خواهد مرخص شود، می فرمایند: نه، همین جابخواب.
حضرت دستور می دهند رختخواب مخصوص خودشان را در پشت بام برای بزنطی بگذارند. هر سرّی را برای هر کسی نمی گفتند. همه شاگردان یکسان نبودند. (12)