❓آیا می دانید چرا پیاده گذر تاریخی تبریز "تربیت" نامگذاری شده است؟
🔷همه تبریزی ها پیاده گذر تاریخی تربیت را که یکی از خیابانهای قدیمی و مشهور تبریز است و در مرکز این شهر واقع شده است را به خوبی می شناسند و بارها و بارها از آنجا گذر کرده اند، اگر تبریزی هم نباشید و به تبریز سفر کرده باشید بی شک پیاده گذر تربیت که در منطقه تاریخی تبریز قرار گرفته است یکی از مقاصد گردشگری و خرید شما بوده است. خیابان تربیت (به تورکی آذربایجانی: تربیت خیاوانی) شاخهای از جادهٔ ابریشم یا ایپک یولی بود و از شهرت خاصی برخوردار بود اما تا کنون فکر کرده اید که چرا نام این پیاده گذر تربیت است؟!
🔹این خیابان در سال ۱۳۰۸ شمسی زمانی که محمدعلی خان تربیت شهردار تبریز بود، همزمان با خیابان فردوسی، خاقانی، منجم، منصور و گلستان باغی ساخته شده و به نام وی نامگذاری شده است.
🔶اما میرزا محمدعلی خان تربیت که بود؟
🔸میرزا محمدعلی خان تربیت متولد محله نوبر در سال ۱۲۵۶ در شهر تبریز، هجدهمین شهردار تبریز، روزنامه نگار و دولت مرد آذربایجانی، مؤسس کتابخانه تربیت، از آزادی خواهان و روشنفکران آذربایجان و از فعالان انقلاب مشروطه می باشد. پدرش میرزا صادق، تحویلدار ناصرالدین میرزا ولیعهد بود.
🔸در سال ۱۳۱۶ اولین کتابخانه و کتابفروشی مدرن شهر تبریز که محل عرضۀ نشریات ترکی،عربی و فارسی بود تاسیس کرد و مرکز مهمی برای فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی دوران مشروطیت در تبریز بود. پس از تاسیس کتابفروشی تربیت، مدرسهای نیز به همان نام دایر کرد.
🔸میرزا محمدعلی خان تربیت در آستانهٔ مشروطیت به سیاست روی آورد، در سال ۱۳۲۶ قمری از پایهگذاران روزنامه اتحاد بود که ۲۵ شماره آن منتشر شد. با وقوع کودتای محمدعلی شاه و به توپ بسته شدن مجلس و حمله سپاهیان حکومتی به تبریز، کتاب فروشی تربیت تاراج و سوخته شد و وی خود را به باکو رساند و از راه وین به پاریس رفت. اندکی بعد به دعوت ادوارد براون به لندن رفت و با حمایت ادوارد براون چند ماه در کتابخانۀ دانشگاه کمبریج به فهرستنویسی کتابهای فارسی و عربی مشغول بود.
🔸محمدعلی تربیت در اواخر پاییز ۱۹۰۸ میلادی از انگلستان به استانبول رفت و همراه با دیگر مهاجران مشروطهخواه در انجمن سعادت به فعالیت پرداخت.
🔸با فتح تهران به دست مجاهدین وی به عضویت هیئت مدیرۀ موقتی ۱۲ نفره انتخاب شد که برگزیدۀ رهبران انقلاب و ناظر اعمال وزرا بود. تربیت در دورۀ دوم مجلس شورای ملی نمایندۀ مردم تبریز شد و از نمایندگان روشنفکر و ترقیخواه حزب دموکرات بود.
با تعطیلی مجلس دوم، تربیت به باکو رفت و به پیشنهاد هیئت مدیرۀ انجمن خیریۀ ایرانیان، مدیر مدرسۀ اتحاد شد. پس از آغاز .جنگ جهانی اول تربیت به برلین رفت و در آنجا در کمیتۀ نجات ایران به فعالیت پرداخت.
با پایان جنگ جهانی به تبریز بازگشت. در سال ۱۳۰۰ به ریاست اداره معارف آذربایجان رسید و در همان سال کتابخانهٔ (کتابخانه) و قرائتخانۀ عمومی معارف را برای اولین بار به شیوۀ جدید در تبریز بنیاد گذاشت که بعدها به نام خود وی «کتابخانه و قرائتخانۀ دولتی تربیت» نام گرفت. در ۱۳۰۱ «مجمع ادب» و «ماهنامه گنجینه معارف» را دایر کرد. در مهر همان سال مدرسه تجارت را در تبریز تاسیس کرد.
🔸وی از ۱۳۰۶ تا ۱۳۰۹ عهدهدار ریاست شهرداری (بلدیه) تبریز بود. در آن زمان چندین خیابان بزرگ و باغ ملی بزرگی به نام گلستان در محل قبرستان گجیل تبریز ساخته شد.
تربیت در هشتمین دورۀ مجلس شورای ملی به نمایندگی از طرف مردم تبریز انتخاب شد و در دورههای نهم تا دوازدهم نیز همین مقام را داشت. محمدعلی تربیت در ۲۷ دی ۱۳۱۸ در تهران درگذشت.
🔸تألیف کتاب «دانشمندان آذربایجان» یکی از خدمات برجسته مرحوم تربیت می باشد که در تألیف ان زحمتی بسیار کشیده است و بسیاری از آذربایجانیان گمنام را از پرده بیرون آورده و معرفی کرده است