معرفی شهرستان کبودرآهنگ

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

معرفی شهرستان کبودرآهنگ

کَبودْراهَنگ که به شکل کَبودَرآهَنگ و کبوترآهنگ هم نوشته و تلفظ می‌شود، شهرستانی است دیدنی و دارای جاذبه‌های گردشگری بسیار که در استان همدان واقع شده است.


این شهرستان با وسعتی حدود ۴۰۲۵ کیلومتر مربع به عنوان بزرگترین شهرستان این استان در شمال استان همدان قرار دارد.


شهرستان کبودرآهنگ از شمال به استان زنجان، از جنوب به شهرستانهای همدان، بهار از شرق به شهرستانهای رزن و فامنین و از غرب به استان کردستان محدود می‌شود.


تصاویر و معرفی شهرستان کبودرآهنگ
نقشه استان همدان


این شهرستان دارای سه بخش (مرکزی ، گل تپه ، شیرین سو) و سه شهر (کبودراهنگ، گل تپه، شیرین سو) ، ۱۰ دهستان و ۱۲۸ روستا می‌باشد. البته اخیراً تأسیس بخش قهورد و تبدیل روستاهای علیصدر و داقداق آباد به شهر از سوی معاونت سیاسی وزارت کشور مورد تصویب قرار گرفته است و با اجرایی شدن مصوبات تعداد بخشهای این شهرستان به ۴ بخش و تعداد شهرها به ۵ شهر افزایش پیدا خواهد کرد.


در پیشینه تاریخی شهرستان کبودراهنگ متاسفانه در پده ای از غبار و بی اعتنائی به فراموشی سپرده شده و اشاراتی که می‌توان داشت به اینکه کبودراهنگ بیشه زاری پر آب بوده و در آن روستاهای قدیمی سادلج – قاسم آباد – هندره – دستجرد قرار داشته که در تپه‌های سادلج که هم اکنون نیز از مزارع ۵ گانه آن می‌باشد قبر‌های پیدا شده که محلی‌ها آنها را گوور قبر (قبر گبر) می‌نامیدند و برخی اعتقاد دارندکه از جمله ساکنین اولیه این آباد گبر بوده اند و تاریخ بنای آن به قبل از اسلام بر می‌گردد و یا وقوع جنگ شاه طهماسب دوم صفوفی با جع قوای قزلباش سپاه عثمانی (احمد شاه والی عثمانی) در محل فعلی کوریجان از توابع کبودراهنگ و وجود شخصیتهای شهیر همانند شیخ موسی نثری کبودراهنگ رمان نویس نامی تاریخ اولین شخص که به سبک غربیها آثار ورمان خود را به تحریر در آورد و با وجود فخر المحتققین عارف اللهی و حکیم ربانی حاج محمد جعفرکبودراهنگی ملقب به مجذوب علیشاه صاحب مراحل السالکین و دیگر شخصیتهای شهیر و شاخص تاریخی خود گواه بر قدمت تاریخی این شهر بوده و می‌باشد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

ویژگیهای جمعیتی

جمعیت شهرستان در حال حاضر حدود ۱۵۵۶۷۵ نفر می‌باشد که رتبه چهارم استان پس از شهرستانهای همدان، ملایر و نهاوند را از این لحاظ داراست. حدود ۸۲ درصد جمعیت در مناطق روستایی و ۱۸درصد در مناطق شهری ساکن هستند. البته آمار فوق تنها شامل جمعیت ثابت شهرستان می‌شود و اگر این آمار بر مبنای جمعیت شناور محسوب شود به لحاظ وجود مراکز مهم صنعتی ، گردشگری ، کشاورزی و… جمعیت شهرستان به حدود ۲۰۰۰۰۰ نفر می‌رسد.زیرا روزانه حداقل تعداد ۱۵۰۰۰ نفر گردشگر در غار علیصدر حضور دارند که در طول سال نزدیک یک میلیون نفر از محل مذکور بازدید می‌کنند که حدود ۲۰۰۰۰ نفر آنان از گردشگران خارجی می‌باشند.
کشاورزی بودن شهرستان باعث شده است که همه ساله بویژه در فصل کشاورزی تعداد کثیری از افراد خارج از شهرستان و حتی استان بعنوان کارگر در مزارع شهرستان مشغول به کار شوند که بیشتر این افراد از اهالی استانهای کردستان و کرمانشاه می‌باشند و تعداد آنها نزدیک به ۱۰۰۰۰ نفر می‌رسد. بانگاهی گذرا به آمار فوق می‌توان دریافت که شهرستان کبودراهنگ با احتساب جمعیت ثابت و شناور آن قریب به ۲۰۰۰۰۰ نفر را در خود جای داده است.
وجود غارشگفت انگیز علیصدر بزرگترین غار آبی جهان ، قرار گرفتن در مسیر محورهای ترانزیتی و مواصلاتی استانهای غربی با تهران و مرکزی (محور همدان – ساوه ، همدان – قزوین ) استانهای جنوب غربی با شمال غربی ( همدان – بیجار ، کبودراهنگ – زنجان) ، عبور خط آهن غرب کشور و بزرگراه کربلاو همچنین همجواری آن با منطقه ویژه اقتصادی فامنین و استقرار پایگاه هوائی سوم شکاری شهید نوژه ، وجود بزرگترین شهرک صنعتی استان (شهرک صنعتی ویان) و نواحی صنعتی گل تپه ، شیرین سو و اورقین ، وجود صنایع مادر از قبیل مجتمع فولاد ویان و نیروگاه شهید مفتح و دهها عامل و پتانسیل دیگر باعث شده است این شهرستان به عنوان مرکز ناحیه شمالی استان همدان از جایگاه ویژه ای در میان شهرستانهای استان برخوردار باشد.در این نوشتار سعی بر این است که پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های موجود در شهرستان کبودراهنگ در پنج محور امنیتی و انتظامی ، کشاورزی ، صنعت ، فرهنگ و آموزش عالی و گردشگری معرفی می‌شود.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

حوزه امنیتی و انتظامی


شهرستان کبودراهنگ به لحاظ موقعیت جغرافیایی و هم مرزبودن با شهرستانهای بیجار و قروه از استان کردستان، از لحاظ درجه بندی تردد و ترانزیت کالای قاچاق بعنوان شهرستان درجه یک محسوب می‌شود و بعضاً نگرانیهایی از تحرکات اشرار ضدانقلاب و مسائل ضد امنیتی در شهرستان وجود دارد ، بطوریکه توجه به این مهم همواره یکی از رئوس اصلی فعالیتها و اقدامات فرمانداری می‌باشد و سالیانه مقادیر زیادی کالای قاچاق که از طریق محورهای این شهرستان به سمت مرکز کشور درحال ترانزیت هستند کشف و ضبط می‌شود.

همچنین وجود مراکز مهم نظامی همچون پایگاه هوائی شهید نوژه بعنوان یکی از مراکز مهم نظامی در منطقه غرب و شمال غرب کشور و نقش مؤثر آن در حفاظت از حریم هوایی جمهوری اسلامی ایران و نیز استقرار مرکز فرماندهی قرارگاه خاتم الانبیاء غرب کشور در شهرستان و حضور چشمگیر و موثر این قرارگاه در امور پدافندی و فعالیتهای آن در سطح شهرستان به لحاظ موقعیت استراتژیک و جغرافیایی و پستی و بلندی شهرستان و همچنین وجود مرکز مهم ماهواره و رادار سوباشی در پایش آسمان غرب و شمال غرب بر اهمیت جایگاه امنیتی و انتظامی شهرستان می‌افزاید.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

بخش صنعت

موقعیت مناسب جغرافیایی شهرستان و قرار گرفتن در کنار کریدور اصلی ارتباطی مرکز کشور با استانهای غربی و همجواری با منطقه ویژه اقتصادی فامنین ، استقرار شهرک صنعتی ویان به عنوان بزرگترین شهرک صنعتی استان همدان ، استقرار صنایع بزرگی همچون مجتمع فولاد ویان ، لوله نورد اکباتان ، شرکت شیمی معدنی پاسارگاد ، کارخانه دوده صنعتی آلتون ، کارخانه سیمان ، آویژه الوند ، کارخانه ساخت دیگ بخار و دهها واحد صنعتی دیگر و همچنین وجود نیروگاه ۱۰۰۰ مگاواتی برق شهید مفتح باعث شده است که در شهرستان کبودراهنگ زمینه‌های لازم برای یک جهش بزرگ جهت تبدیل شدن به قطب صنعتی استان همدان فراهم شود.در توضیح اهمیت جایگاه شهرک صنعتی ویان همین بس که این شهرک هم اکنون دارای ۷۲ واحد صنعتی فعال با اشتغال ۳۲۰۰ نفر می‌باشد که با افزودن فاز ۲ شهرک با مساحت ۱۷۰ هکتار و دارا بودن عرصه ۳۵۰ هکتاری آمادگی لازم را جهت استقرار واحدهای مختلف بزرگ و متوسط صنعتی دارد.همچنین جهت گسترش صنعت در مناطق مختلف این شهرستان ناحیه صنعتی اورقین با ۲۱ هکتار مساحت و ناحیه صنعتی شیرین سو با ۵۰ هکتار مساحت در فاز ۱ و با قابلیت افزایش تا ۹۵ هکتار ایجاد شده است.
شهرستان کبودراهنگ سابقه ای بسیار دیرینه و درخشان در تولید فرش دستباف داشته است که در دهه‌های اخیر به علت مشکلات مربوط به بازار ، صنعت فرش دستباف به خاموشی گراییده بود ، اما در سالهای اخیر با همت بلند مسئولان شهرستان این صنعت خفته مجدداً احیاء شده است.در سالهای ۸۸و۸۹ با ایجاد کارگاههای آموزش قالیبافی در سطح شهرهای کبودراهنگ ، شیرین سو ، گل تپه و روستاهای شهرستان از جمله قباق تپه ، آق تپه ، ویان ، نگارآباد ، سراب ، سرایجوق و … علاقمندان به اشتغال در این عرصه آموزشهای لازم را دیده اند و هم اکنون در شهرستان کبودراهنگ بیش از ۲۵۰۰ دار قالی فعال موجود می‌باشد که با برنامه ریزی‌های مناسب در این حوزه می‌توان ضمن ایجاد اشتغال نسبت به افزایش درآمد روستائیان و ماندگاری آنان در روستاها کمک نمود.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

بخش کشاورزی

شهرستان کبودراهنگ با دارا بودن ۲۴۱۱۶۵ هکتار اراضی کشاورزی شامل ۳۴۵۸۷ هکتار اراضی آبی (که بیش از ۱۸۵۰۰ هکتار آن تحت پوشش سیستمهای آبیاری تحت فشار می‌باشد) و ۲۰۴۳۶۸ هکتار اراضی دیم با سطح زیر کشت سالانه حدود ۱۳۳۱۶۵ هکتار و تولید ۴۸۹۵۹۰ تن محصولات کشاورزی از قبیل گندم ، جو ، یونجه ، سیب زمینی ، ذرت ، کلزا ، گلرنگ ، هندوانه ، صیفی جات و… حدود ۷/۱۰ درصد کل تولیدات محصولات زراعی ، باغی و دامی استان را به خود اختصاص داده است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

بخش گردشگری

شهرستان کبودراهنگ در بخش گردشگری از پتانسیل‌ها و ظرفیتهای بسیار بالایی برخوردار است. وجود غارعلیصدر به عنوان یکی از بزرگترین غارهای آبی قابل قایقرانی در جهان در این شهرستان باعث شده است که شهرستان کبودراهنگ به قطب گردشگری استان همدان تبدیل شود. سالیانه به طور میانگین حدود یک میلون نفر از این غار بازدید می‌کنند که بیش از ۲۰ هزار نفر آنان از گردشگران خارجی هستند

.با توجه به جذابیت‌های فوق العاده این غار برای بازدیدکنندگان و وجود مناظر طبیعی بسیار زیبای آن در کنار علاقه بازدیدکنندگان به اسکان و اقامت چندروزه در سکونتگاههای روستایی اطراف آن ، ظرفیتهای لازم جهت ایجاد مجتمع‌های سیاحتی ، تفریحی، ورزشی ، ساخت سوئیت و… در حد بسیار مناسبی وجود دارد که با تصویب تبدیل مجتمع سیاحتی و گردشگری علیصدر بعنوان سایت گردشگری بین المللی در دور اول سفر ریاست محترم جمهور و هیأت دولت به استان همدان امید می‌رود با ایجاد بسترهای لازم برای سرمایه گذاری توسط بخش خصوصی، این مجتمع تبدیل به محور توسعه شهرستان کبودراهنگ شود.

تفرجگاههای طبیعی کوهستان قلی آباد ، تفرجگاه حاشیه سد خاکی مبارک آباد ، تفرجگاه حاشیه سد خاکی شیرین سو ، حمام و قلعه تاریخی باشقورتران منتسب به دوران ساسانی و پل تاریخی کوریجان متعلق به دوره صفویه از دیگر جاذبه‌های گردشگری شهرستان کبودراهنگ محسوب می‌شوند.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

بخش فرهنگ و آموزش عالی


در بخش آموزش عالی ، شهرستان کبودراهنگ با دارا بودن ۳ واحد دانشگاهی شامل دانشگاه پیام نور ، دانشکده فنی و مهندسی وابسته به دانشگاه بوعلی سینا و دانشگاه آزاد اسلامی از وضعیت نسبتاً خوبی برخوردار است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

سوغات کبودرآهنگ

با توجه به کشاورزی بودن منطقه و اسکان ۸۰% از ساکنین شهرستان در روستا و اشتغال عمده آنها به کشاورزی و دمداری از جمله سوغاتهای شهرستان نان محلی و فرآورده‌های لبنیاتی محلی و شیره انگور را می‌توان نام برد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

غار علیصدر

در روستای علیصدر از توابع شهرستان کبودرآهنگ و ۷۵ کیلومتری شمال غربی شهر همدان یکی از زیباترین غارهای طبیعی جهان و نمونه کم‌نظیری از غارهای آبی قابل قایقرانی به نام غار علیصدر وجود دارد. این غار به طول جغرافیایی ۴۸ درجه و ۱۸ دقیقه دارای ارتفاع ۱۹۰۰متر از سطح دریا می‌باشد. برای رفتن به این غار بی‌نظیر سه مسیر وجود دارد:۱) همدان لالجين به بيجار كه جديد الاحداث و مناسب‌تر است.۲) از تقاطع سه راهي پايگاه هوايي نوژه (در جاده همدان به رزن)۳) از طريق همدان به صالح آباد.این غار زیبا و وسوسه‌انگیز در نتیجه ترکیب آب حاصل از بارش باران با گاز دی اکسید کربن موجود در هوا تشکیل اسید کربنیک ضعیف را کرده است و آن در زمین‌های آهکی نفوذ پیدا کرده و واکنش شیمیایی انجام شده است، در نتیجه ترکیبی ناپایدار به نام بی کربنات کلسیم به وجود آمده است. این ماده در آب محلول است و در درون لایه‌‌های آهکی ضخیم فضاهای خالی ریزی ایجاد کرده این فضاهای خالی میلیون‌ها سال گسترش پیدا کرده و به مرور به هم پیوسته‌اند تا این غار بسیار وسیع در دل زمین ایجاد شده است. آب غار در قسمت‌هاي مختلف آن از صفر تا ۱۴ متر در نوسان است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

پل کوریجانپل کوریجان در روستای کوریجان از توابع مرکزی کبودرآهنگ در ۲۲ کیلومتری شمال همدان واقع است. این پل بر روی رود قره‌چای احداث شده است و از بناهای ساخته شده در دوره صفویه میباشد که در دوره قاجاره و چند سال اخیر مرمت شده است. این پل دارای ۵ دهانه بزرگ ۴ دهانه کوچک است که به قوس های جناغی مزین است.