راه جوان ماندن با غذا و داروهای گیاهی

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

نوشابه های غیر الکلی

نوشابه های غیر الکلی، بدلیل مصنوعی بودن و تهیه برخی از مواد اصلی آن به وسیله سرمایه داران استکباری و اینکه گاهی تقلبی و غیر استاندارد بودن آن، مور بحث و جنجال محافل خبری و مطبوعاتی قرار می گیرد، در مقابل شربتهای اصیل و طبیعی، نوشابه های طبیعی و مطمئن و صددرصد مطلوبی نخواهند بود. وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، استفاده از 5 نوع شربت و نوشابه خارجی را، غیر قابل مصرف اعلام و از مردم تقاضا کرد، از خریداری و مصرف آن خودداری کنند.
شربتهای غیر قابل مصرف، که از کشور پاکستان تهیه و به داخل کشور وارد می شود، با مارکهای راحت روح، موز، آناناس، استارکولا و گلاب می باشد و به نظر آن وزارت، به استناد نتائج آزمایشگاهی، دارای رنگهای غیر مجاز بوده و به طور غیر قانونی وارد کشور شده است. (701)
درباره نوشابه کوکاکولا که یکصد و هفت سال از تاریخ ابداع آن می گذرد، در حال حاضر با رقم فروش 9 میلیارد پوند در سال، در 185 کشور، مقام پر فروش ترین نوشابه در سطح جهان را از آن خود ساخته است، این نوشابه با یک افشاگری، با پرونده خطرناک و شرم آوری معرفی شده است.
ماجرا از این قرار است، که وقتی مارک پندرگراست نویسنده آمریکائی کتابهای عامه پسند، مدارک تاریخچه این نوشابه را، از اولیای شرکت مذکور در اختیار می گیرد، به دستورالعمل محرمانه ای برخورد می کند، که در آن آمده است: کمی اسانس گشنیز، کمی عرق بهار نارنج، اسانس پرتقال (94% گرم) اسانس لیمو (79/7 گرم) روغن گردو (14% گرم اسانس (41% گرم)، این مجموعه را با 97/9 گرم الکل و 5/5 گرم آب مخلوط کنید و خوب هم بزنید و 24 ساعت فرصت دهید تا قوام پیدا کند.
در پایان این مدت، بر روی این مخلوط، یک لایه از مایعی به رنگ زرد روشن پیدا می شود، که ماده سری و اصلی کوکاکولاست، در مرحله بعد می باید 88/4 کیلوگرم شکر را در اندکی آب جوش به خوبی حل کرد و اجازه داد، تا مخلوط سرد شود، پس از آن 73 گرم کارامل 3/6 گرم کافئین و 4/22 گرم اسید فسفوریک اضافه کرد.
مجموعه این مواد، یک شربت شیرین و غلیظ را به وجود می آورد. به این مجموعه باید 6 گرم آب لیمو عمانی 7/38 گرم گلیسیرن و 05/3 گرم عصاره وانیل اضافه کرد. در آخرین مرحله می باید، مخلوط حاصل از ترکیب ین ماده سری را به این شربت غلیظ افزون و به هر قسمت آن 5/5 قسمت آب کربنات سرد اضافه کرد، نوشابه ای که به این ترتیب به دست می آید، معادل 50 لیتر کوکاکولائی است که در بازار به فروش می رسد.
آری، هفته نامه ساندی تایمز مطلب آقای مارک پندرگراست را که تحت عنوان به خاطر خدا، کشور و کوکاکولا نوشته، منتشر ساخته و یکی از 15 ماده تهیه کوکاکولا را که سال 1886 میلادی، در یک حیات خلوت در شهر آتانتا واقع در ایالات جورجیای آمریکا ابداع شده، الکل معرفی کرده است! (702)
بنابر این، اگر به خاطر حفظ سلامت و بهداشت اخلاقی و روانی هم شده، از اینگونه نوشابه های مصنوعی که گاهی مشکوک و خطرناک معرفی می گردد، پرهیز لازم خواهد بود.
لازم به یاد آوری است، که روزنامه کیهان، پس از 18 روز از اعلام این خبر، طی خبر دیگری اعلام کرد: استخراج عصاره ها و اسانسهای مصرفی در کوکاکولابه وسیله الکل انجام یم شود و در نهایت، عصاره استخراج شده، یا عاری از الکل بوده و یا الکل موجود در آن بسیار جزئی و در حد میلی گرم در لیتر است.
به دنبال شایعه وجود الکل در نوشابه های کوکاکولا وزارت بهداشت، با اعلام این مطلب افزود: چنانچه عصاره ها، یا نوشابه های تولید آنها، خارج از استاندارد و یا فرمول پروانه ساخت صادره باشند، از تولید آنها به شدت جلوگیری شده و موضوع به اطلاع عموم خواهد رسید.
این وزارتخانه، پیرامون شایعه وجود الکل، در نوشابه های کوکاکوبای وارداتی در شهر مشهد نیز اعلام کرد: که طی آزمایشهای متعدد انجام شده، در این نوشابه ها، موردی خاص که دلالت بر وجود الکل داشته باشد، مشاهده نشده است. (703)

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

فصل نوزدهم - کی و چگونه غذا باید خورد؟

درباره بخش اول این سؤال، یعنی غذا را در چه اوقاتی باید خورد؟ این جهت عمدتا با وضع شغل و کار و شرائط محیطی و جغرافیائی و نیز نوع اشخاص تفاوت پیدا می کند، زیرا کشاورزان و اشخاصی که کارهای سنگین و پر مشقت انجام یم دهند به حسب سوخت و سوز مواد غذائی بدن، در بیست و چهار ساعت، صبحانه، چاشتانه، ناهار، عصرانه و شام، یعنی پنج بار غذا می خورند. در دنیای متمدن و صنعتی امروز هم، غذای تدریجی خوردن، مطلوب و مفید تشخیص داده شده است.
پژوهشگران کانادائی می گویند: خوردن چندین وعده غذای کم، به جای سه وعده غذای روزانه، به کاهش کلسترول خون کمک می کند، یک تحقیق جدید روی میزان کلسترول خون هفت مرد سالم نشان داده است، که وقتی آنها در روز چندین بار به میزان کم غذا می خورند، میزان کلسترول خون آنها پائین آمده است.
دکتر دیوید جنکینز استاد علوم تغذیه دانشگاه تورنتو که مطالعه جدیدی را رهبری کرده است، می گوید: احتمالاً سرعت بخشیدن بر هضم مواد غذائی می تواند، میزان چربی خون را کاهش دهد، تحقیقات قبلی نیز ثابت کرده بود، خوردن غذای کم در چند وعده فوائد بسیار دارد، که از جمله کاهش بیماریهای قبلی است.
پژوهشگران، می گویند: خوردن غذای کم در دفعات متعدد، نیازی به ترشح زیاد انسولین ندارد و در نتیجه آنزیمی که کبد را به تولید کلسترول وا می دارد، مانع می شود.
البته، کارشناسان دیگر می گوید: یافته های جدید جالب است، اما قبل از نتیجه گیری قطعی، نیاز به پژوهشهای دیگری داریم: (716)
علاوه بر شیوه پنج وعده خوردن و تدریجی خوردن غذا، آنچه در دوران این دو شیوه وجود دارد و مورد سفارش پیشوایان اسلام نیز می باشد و تخلف از آن زیانهائی ببار خواهد آورد، حداقل دست کم نگرفتن صرف صبحانه و شاماست، که به توضیح آن می پردازیم.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

1- اهمیت صبحانه

درباره اهمیت و ضرورت صرف صبحانه، قبلاً نیز، در صفحه 33 همین کتاب اندکی بحث کردیم، اکنون درباره اصالت و اهمیت صبحانه، این داستان قرآنی را هم باید مورد توجه قرار دهیم، که حضرت موسی (ع) وقتی از مسافرت خسته کننده بر می گشت، در خواست می کرد: آتنا غدائنا، لقد لقینا من سفر نا هذا نصباً.(717)
برای ما صبحانه بیاورید، زیرا از مسافرت خسته کننده برگسته ایم.
در آیه دیگر قرآن کریم، می خوانیم: خوراک اهل بهشت، در دو نوبت صبحانه و شام می باشد. (718)
امام علی (ع) هم، به افرادی که برای سلامت و تندرستی و طول عمر خویش می اندیشد و تلاش می کنند، از جمله توصیه ها و دستورهای جدی که دارد، این است که: فلیباکر الغداء...(719)
حتماً باید صبحانه میل نمائید و از خوردن آن غفلت نداشته باشید.
امام صادق (ع) نیز فرموده: هرگاه نماز صبح خود را خواندید، قطعه نانی بخورید، زیرا چنین لقمه ای، دهان شما را خوشبو می کند، حرارت بدن را فرو می نشاند، دندانها و لثه را محکم می گرداند، اشتها را تحریک نموده، روزی شما را وسعت می بخشد و بدین وسیله اخلاق و رفتار شما نیز، خوب و نیکو می گردد.(720)
درباره امام چهارم، زین العابدین (ع) هم می خوانیم، شیوه آن بزرگوار چنین بود، که وقتی نماز صبح خود را می خواند، اندکی در بستر خود استراحت می کرد تا آفتاب طلوع می نمود، آنگاه مسواک می زد و دستور می داد، برای او صبحانه بیاورند. (721)
پزشکان نیز، می نویسد: خودداری از صبحانه، یک نوع رنج دادن به بدن است، که جبران پذیر نیست، صبحانه نا کافی، سبب خستگی روحی و جسمی انسان در تمام مدت روز می شود. (722)
جودیت چاز چوجیل می نویسد: صبحانه غذائی است مهم، نظریه ای است درست اگر شما عادت کرده اید، که با مداد غذای کامل نخورید، تندرستی و ظرفیت خود را برای کار به خطر انداخته اید، کسانی که صبحانه نمی خورند یا کم می خورند، بیش از دیگران در معرض بیماری کارنس یعنی کمبود مواد غذائی هستند، در کار خود بیشتر اشتباه می کنند، در تحصیل کمتر موفق می شوند، به عقیده جامعه شناسان، بیشترین ریشه ناسازگاریهای خانوادگی، به خاطر غیر کافی بودن صبحانه است. (723)

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

2- ضرورت شام خوردن

آنچه از موازین اخلاقی و بهداشتی اسلام به دست می آید، این است که به هنگام شب به عنوان شام می بایست غذائی، اگر چه اندک باشد، مصرف شود.
امام علی (ع) فرموده است: شام خوردن پیغمبران، بعد از نماز عشاء انجام می شد و هر کس از شام خوردن خودداری کند، سبب ویرانی و خرابی بدن خود را فراهم کرده است.(724)
امام صادق (ع) فرموده: ترک العشاء مهر مة و ینبغی للرجل اذا اسن ان لا یبیت الا و جوفه ممتلی من الطعام. (725)
شام نخوردن، سبب پیری و ناتوانی می شود، برای افرادی که پا به سن بالا می گذارند مخصوصاً، لازم خواهد بود که جز با شکم غذا خورده، سر به بستر خواب بگذارند.
امام رضا (ع) نیز فرموده: افرادی که پا به سن بالا می گذارند، از غذا خوردن شب غفلت نکنند، زیرا شام خوردن موجب آرامش خواب و خوشبو شدن دهان می گردد.(726)
بنابر این، از نظر احادیث اسلامی، یک نوبت غذا خوردن در 24 ساعت از غروب آفتاب می گذرد، می باشد و از نظر علمی هم، یک نوبت غذا خوردن در پایان روز و پس از اتمام فعالیتهای فکری و جسمی مفید خواهد بود.
رئیس انستیتوی ماکس پلانک در شهر دورتمونددر برابر عده ای از دانشمندان و پزشکان و متخصصین مواد غذائی، ضمن سخنرانی خود گفت: ثابت شده است، که بدن انسان، پس از هر کار فکری، به مواد نشاسته ای احتیاج دارد. (727)
جودیت جاز و جورچبل نیز می گوید: کمی سوپ، یک سیب، یا یک فنجان شیر در موقع خوابیدن موجب خواهد شد که راحت تر بخوابید، کمی غذا خوردن، خون را به سوی دستگاه گوارش متوجه می کند و مانع می شود که خون زیاد به مغز هجوم آورد. ناراحتی وقتی پیدا می شود که در شب غذای زیاد با غذاهای چرب بخورید. (728)
البته درباره خودداری از زیاد غذا خوردن و غذای چرب نخوردن قبل از خواب، در فصل برای مبارزه با بی خوابیها بحث می کنیم، اما نکته ای که اینجا ضروری است، مورد توجه باشد این است که پس از صرف شام، تا هنگامی که می خواهیم به بستر خواب برویم، می بایست فرصت و فاصله ای رعایت گردد.
در بیان عالیقدر اسلام هم، رعایت این فاصله را به منظور حفظ سلامتی و تندرستی و عمدتاً مبتلا نشدن و ضایعات اخلاقی و روانی، می خوانیم: اذیبوا طعامکم بذکر الله و الصلاة، و لا تناموا علیها، فتقسوا قلوبکم. (729)
پس از شام خوردن، با مقداری ذکر خدا و نماز خواند، وسیله هضم شدن غذای خود را فراهم می آورید، روی شام خوردن بلافاصله نخوابید، زیرا با این عمل وسیله قساوت قلب و ناراحتی روانی را برای خود فراهم آورده اید!
لوک هورد کوئین محقق فرانسوی که به تازگی به دنبال پژوهشهای طولانی خود، موارد جدیدی را پیرامون نحوه جذب غذا در ساعات مختلف روز کشف کرده، فهرستی از غذاهائی را که خوردن آنها را در شب مفید دانسته، اینطور پیشنهاد می کند: بادمجان، قارچ، گل کلم، کلم سبز، کدو، باقالا، لوبیا سفید، شلغم، بره، مرغ، بوقلمون، جوجه، تخم مرغ، بادام، طالبی، موز، فندق، زیتون هنداونه، پسته، گلابی، سیب، خیار، پیاز نمک، روغن بادام کوهی، روغن گردو، روغن زیتون و سویا. (730)

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

3- تکلیف ناهار

درباره خوردن ناهار، در دستورهای اسلامی، سفارش خاصی صورت نگرفته، این هم ظاهراً همان طور که در بالا هم اشاره کردیم، عموماً به عادت افراد و شرائط اجتماعی و جغرافیائی آنان بستگی دارد و به نظر می رسد در صدر اسلام برای خوردن ناهار رسم و عادتی وجود نداشته است، بدین لحاظ موضوع ناهار و غذا خوردن در روز، به عهده خود افراد و شرائط زندگی آنان واگذار شده و طی یک سفارش کلی، امام صادق (ع) فرموده است: ینبغی للمؤمن، ان لا یخرج من بیته حتی یطعم، فانه اعزله. (731)
برای هم شخص مؤمن شایسته است، تا غذا نخورد از خانه بیرون نرود، زیرا این کار او مفیدتر و مطمئن تر خواهد بود.
آن حضرت در بیان دیگری فرموده: هرگاه خواستی دنبال کاری بروی، لقمه نانی را با نمک بخور، چون این کار برای تو مفیدتر و تقویت کننده تر می باشد.(732)
البته در بیابانی هم، امام صادق (ع) غذای وسط روز خوردن را موجب فساد بدن دانسته که (733) که شاید چنین مطلبی نسبت به شخص خاصی بوده و جنبه خصوصی داشته، چنانکه آن بزرگوار، غذا خوردن شیب را از غذا خوردن روز، برای بدن مفیدتر دانسته است. (734)
دکتر لوک خورد کوئین فرانسوی، فهرستی از غذاهای مفید برای روز را هم، بدین ترتیب پیشنهاد کرده است: چغندر، هویج، کرفس، کلم قرمز، اسفناج، لوبیا سبز، عدس، ذرت، نخود فرنگی، فلفل، سیب زمینی، گوشت گاو، پرنده ماهی، برخی غذاهای دریائی، زرد آلو، مرکبات، خرما، انجیر، توت فرنگی، کیوی، تمشک، هلو، آلو سیاه، انگور، گوجه فرنگی، سبزی پیاز، روغن ذرت، روغن آفتاب گردان. (735)
اما در توضیح بخش دوم این بحثت یعنی چگونه غذا را باید خورد؟ دو مطلب را مورد بررسی قرار می دهیم: شیوه در آداب خوردن چگونه باشد؟ و برای غذا خوردن از چه ظرفهائی استفاده کنیم؟

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

آداب غذا خوردن

درباره آداب غذا خوردن، در فصل اول این کتاب، تحت عنوان عوامل بهداشتی طول عمر موضوع میانه روی در غذا خوردن و وضوی قبل از غذا را به طور فشرده، مطرح کردیم، اکنون موارد زیر را که هر کدام دارای جنبه اخلاقی و بهداشتی ارزشمندی می باشد، به طور خلاصه مورد مطالعه قرار می دهیم.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

1- با دست خوردن


اگر چه در شرائط ضروری و لازم، غذا خوردن با قاشق و چنگال مانعی ندارد، اما در توصیه های بهداشتی اسلام، غذا خوردن با دست و انگشتان مورد عنایت قرار گرفته و می خوانیم: رسول خدا با سه انگشت دست راست خود غذا می خورد و آن را نشانه تواضع و پرهیز از تقلید جباران می دانست. (736)
امام صادق (ع) فرموده: پیامبر اسلام با دست غذا می خورد و آن را نشانه احترام به غذا که نعمت الهی است می شمرد و در پایان غذا، انگشتان خود را با دهان می لیسید، تا اگر کودکی هم در کنار او حضور داشت، این عمل را بیاموزد و نیز عقیده داشت: خداوند در چنین غذا خوردنی خیر و برکت قرار می دهد (737) و طبیعی است، برای با دست غذا خوردن، آن قدر دست باید از نظافت و پاکی برخوردار باشد که بتوان با آن غذا خورد و آن را لیسید.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

2- نشسته غذا خوردن

دستور دیگری که در موازین اخلاقی و بهداشتی اسلام، در باب آداب غذا خوردن وارد شده، این است که انسان روی زمین بنشیند و غذا را میل نماید.
امام علی (ع) فرموده است: هرگاه کسی از شما خواست غذا بخورید، متواضعانه روی زمین بنشیند و غذا بخورد. (738)
امام صادق (ع) غذا خوردن در حال ایستاده را مکروه و ممنوع می دانست.(739)
اما درباره کسی که ناچار شود، در حال ایستاده و یا راه رفتن غذا بخورد، آن حضرت فرموده است: لا تأکل و انت تمشی، الا ان تضطر الی ذلک.(740)
هرگز در حال راه رفتن به غذا خوردن اقدام مکن، مگر اینکه به این کار ناچار شوی!

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

3- از جلو خود بخورید


به خاطر ادب اخلاقی و نیز حفظ حقوق دیگران، احادیث دینی به سفارش می کنند، هر کسی به سفره دست جمعی حضور می یابد، از خوردن غذائی که در جلو خود او قرار گرفته استفاده کرده و اصولاً از دست درازی به غذای جلو دیگران خودداری نماید.
ابی خدیجه درباره حد و حدود انسان در سفره غذا از امام صادق (ع) سؤال کرد، آن حضرت فرمود: یأکل الانسان مما بین یدیه، و لا یتناول من قدام آلاخر شیئاً...(741)
پیامبر اسلام، فرموده است: هر گاه سفره ای پهن می گردد، هر کسی از غذای جلو خود استفاده کند و از دست درازی به غذای جلو سایر افراد خودداری کند، از سر کپه ظرف غذا هم زود بر ندارید، چون برکت در آنجا قرار دارد، هرگاه هم سیر شدید زود کنار نروید، چون زود دست کشیدن شما از غذا، سبب خجالت کشیدن هم غذائیهای شما می شود و گاهی افراد خجالت زده، قبل از اینکه سیر شوند، در حال گرسنگی دست از غذا می کشند (742) و به وسیله شما حقوق آنها تضییع شده است.
به هر حال، این هم یکی از دستورهای اخلاقی، بهداشتی و حقوقی اسلام، در باب غذا خوردن است و ارزش آن آنگاه بیشتر برای شما روشن می شود که در غذاهای دست جمعی و شرائط حساس، مثل افطارهای ماه مبارک رمضان، غذاهای پس از مراسم عزاداری و خلاصه در شرائط ویژه، بر سر دوغ و آب خنک و سبزی و سایر غذاهای پرطرفدار، تضاد منافع پیش آید و افراد عجول و نا آگاه با رفتارهای خود خواهانه و دور از ادب خویش، در مورد خوردن از جلو دیگران و یا زود دست از غذا کشیدن، موجب تضییع حق و آزردگی دیگران را فراهم آورند.

[مریم منتظر*خادمه مولای منتظران*]

4- طول دادن غذا

غذا را با حوصله خوردن و زمان آن را با طول دادن، از جمله سفارشهای بهداشتی مهم اسلام است.
امام صادق (ع) فرموده است: اطیلوا الجلوس علی الموائد، فانها ساعة لا تحسب من اعمارکم.(743)
نشستن سر سفره ها را طول بدهید، زیرا چنین طولانی غذا خوردنی، زمانی است که جزو عمر شما محسوب نمی گردد.
بدیهی است، با عجله خوردن، سبب خوب نجویدن غذا و آمیخته نگردیدن آن با بزاق دهان و در نتیجه سوء هاضمه می گردد و چنین غذا خوردنی در نظر پیشوایان اسلامی و نیز بر اساس اصول بهداشت غذائی، هرگز مطلوب و مجاز نخواهد بود.
محققین ((ژاپنی عقیده دارند، جویدن خوب مواد غذائی، ضمن تقویت مغز، سلامتی و زیبائی انسان را نیز تضمین می نماید، آنان بر این باورند که چنانچه غذا خوب جویده شود ، نه تنها هضم آن به سهولت انجام گرفته، بلکه از چاق شدن انسان نیز جلوگیری شده و سلولهای مغز او را به تحریک وا می دارد.
بر اساس آزمایشهائی که توسط هبیدوفوکادا دندان پزشک ژاپنی انجام گرفته، در صورتی که غذا به خوبی جویده نشود، موجب چاق شده فرد خواهد گردید. یکی از کارکردهای مغز، کنترل سیستم گوارشی می باشد، زمانی که فرد به اندازه کافی غذا تناول کند، مغز به او فرمان می دهد ، که خوردن غذا را متوقف نماید، خوب جویدن غذا باعث تقویت حافظه و تحریک سلسله اعصاب نیز می شود.(744)
دکتر غیاث الدین جزایری می نویسد: بزاق دهان مواد نشاسته ای را به قند تبدیل می کند، دهان را ضد عفونی می نماید و کسانی که تند غذا می خورند، به لکهای صورت مبتلا می شوند و چنانچه آبستن باشند، ممکن است نوزاد آنها به لک صورت مبتلا گردد. و زخم معده مبتلا می شوند، اما افرادی که با حوصله غذا می خورند، از یبوست، زخم معده و پیر شدن مصون مانده و دارای عمر طولانی می گردند.(745)