دعاهای قرآن

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

دعا هنگام سوار شدن بر مرکب و در برابر هر نعمتی

یکی از شیوه های قرآن برای آشنا کردن مردم با خدا، بر شمردن نعمت های الهی است. قرآن می کوشد، وجدانهای خفته ار بیدار کند و مردم گریز پای را با خدایشان انس و آشتی دهد.
در سوره زخرف می فرماید: ( خداوند برای شما کشتی و چارپایان آفرید تا بر آن دشوار شوید و آنگاه که بر آن قرار یافتید به یاد نعمت پروردگارتان باشید و بگویید:
سبحان الذی سخرلنا هذا وما کنا له مقرنین * و انا الی ربنا لمنقلبون **زخرف (43) آیات 13 و 14.*** .
منزه است خدایی که این مرکب را برای ما مسخر ساختت وگرنه ما توان آن را نداشتیم و ما به سوی پروردگارمان باز می گردیم).
امام علی علیه السلام فرماید: ( هرگاه بر مرکب سوار شدید یاد خدا کنید و بگویید: سبحان الذی سر لنا هذا و ما کنا له مقرنین * و انا الی ربنا لمنقلبون **نور الثقلین، ج 4، ص 593 - 594***؛
امام رضا علیه السلام فرماید: ( شکر الهی آن است که هر گاه خداوند بر بنده اش نعمت داد بگوید: سبحان الذی سخرلنا هذا وما کنا له مقرنین * و انا الی ربنا لمنقلبون و الحمدلله رب العالمین **نور الثقلین ج، 4، ص 593 - 594***.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

دعای ملائکه مقرب برای مؤمنان

حاملان عرش الهی و کروبیان که فرشتگان عالی رتبه و مقرب الهی هستند، همیشه تسبیح و حمد و پروردگار کنند و بر ایمانشان افزوده شود و از برای مؤمنان طلب آمرزش کنند و گویند:
ربنا وسعت کل شی ء رحمة و علما فاغفر للذین تابوا و اتبعوا سبیلک وقهم عذاب الجحیم * ربنا و ادخلهم جنات عدن التی وعدتهم و من صلح من آبائهم و ازواجهم و ذریاتهم انک انت العزیر الحکیم * وقهم السیئات و من تق السیئات یومئذ فقد رحمته، و ذلک هو الفوز العظیم **غافر، (40) آیات 7 -9***؛
بارالها، رحمت و دانش تو همه چیز را فرا گرفته است پس بیامرز کسانی را که توبه کردند، و راه تو را پیمودند، و همسران و فرزندانشان را به بهشت عدن که به آنان وعده دادی داخل فرما، همانا تو عزیز و حکیمی. و آنان را از بدی ها و عذاب دور دار، چرا که هر که تو را از بدی در روز قیامت حفظ فرمایی به او رحم کرده ای، و همین رستگاری بزرگ است.
شایسته است ما هم با ملائکه مقرب همنوا شویم و این دعا را بخوانیم چرا که هم دعا برای جمیع مؤمنان است.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

تقدیس الهی از زبان ملائکه

در روز قیامت خداوند نابکاران و مشرکان را محشور فرماید و سپس به فرشتگان گوید: آیا اینها (مشرکان) شما را بندگی می کردند و شما را می پرستیدند؟
فرشتگان در پاسخ گویند:
سبحانک انت ولینا من دونهم **سبأ (34) آیه 41.***؛
ای خدا تو منزهی از هر عیب، تو ولی و همراه مایی نه آنان، بلکه آنان جن را پرستش می کردند و بیشترشان به آن ایمان داشتند.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

پند دوست

دو مرد با یکدیگر دوست بودند؛ یکی خدا پرست فقیر و دیگری ثروتمند بی ایمان. ثروتمند بی ایمان به ثروت خود می بالید و به دوستش می گفت: من ثروت و افرادم بیش از تو است. و هر گاه در دو باغ وسیع و پر محصولش وارد می شد می گفت: گمان ندارم این همه نعمت تمام شود و قیامتی در کار باشد. دوست خداشناس به او پند دادو گفت: آیا به خدایی که تو را آفرید کفر می ورزی؟ اما من معتقدم که الله خدای من است و شریکی برای او قرار نمی دهم، چرا نعمت دهنده را نمی شناسی و هرگاه به باغت داخل می شوی، یاد خدا نمی کنی و به نشانه شکرگزاری نمی گویی:
ما شاء الله لاقوة الا بالله **کهف (18) آیه 39.***؛
آنچه خدا خواهد (همان می شود) قوت و قدرتی نیست مگر از جانب خدا.
پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله فرمود: ( هرگاه خداوند به بنده اش نعمت مال و زن و فرزند عنایت فرمود و او گفت: ما شاء الله لا قوة الا بالله آفتی به جز مرگ نبیند) **الوابل الطیب ص 111.***؛
امام صادق علیه السلام فرمود: ( عجب دارم از کسی که نعمت های دنیایی می خواهد و نمی گوید: ما شاء الله لا قوة الا بالله چرا که پس از این جمله خداوند از زبان آن مرد خداشناس می گوید: اگر من از تو کمتر ثروت و فرزند دارم امیدوارم خداوند بهتر از باغ تو به من بدهد، و این امید حتما محقق می شود) **خصال، 218.***.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

دعای عاقلان

خداوند متعال در کتابش بارها از ( اولوالالباب) مدح و تعریف می کند. الباب جمع لب یعنی مغز و اولوالالباب یعنی صاحبان مغز.
گویا دیگران پوسته ای از زندگی و مقصود و مغز حیات و آفرینش اولوالالباب هستند. اولوالالباب یعنی کسانی که اهل فکر و اندیشه و عقل و بینش هستند و هدف از آفرینش و هستی را خواب و خوراک نمی دانند. چنین کسانی در هر شرایطی که باشند به هنگام کار و فراغت و استراحت به یاد خدا هستند و ذکر او را به لب دارند و در آفرینش آسمانها و زمین می اندیشند و چنین با خدا می گویند:
ربنا ما خلقت هذا با طلا سبحانک فقنا عذاب النار * ربنا انک من تدخل النار فقد اخزیته و ما للظالمین من انصار * ربنا اننا سمعنا منادیا ینادی للایمان ان آمنوا بربکم فآمنا فاغفرلنا ذنوبنا و کفر عنا سیئاتنا و توفنا مع الابرار * ربنا و آتنا و ما وعدتنا علی رسلک و لاتخزنا یوم القیامة انک لا تخلف المیعاد **آل عمران (3) آیات 191 - 194.***.
بارالها، این جهان را باطل و بیهوده نیافریدی، منزهی از عیب ما را از آتش جهنم باز دار. بارالها، هر که را تو داخل جهنم کنی او را رسوا ساخته ای و برای ستمگران در برابر تو یاوری نیست.
بارالها، ما شنیدیم، منادیی را که ندای ایمان سر می دهد، به پروردگارتان ایمان آورید، پس ما ایمان آوردیم. پروردگارا پس بیامرز گناهان ما را و بدی های ما را پاک فرما، و ما را با نیکان بمیران.
بارالها، آنچه را به پیامبرانت وعده دادی به ما مرحمت فرما، و ما را در روز قیامت رسوا مساز، همانا تو خلف وعده نمی کنی.
همان طور که ملاحظه می شود این دعا عمومی است و اختصاص به شخصی خاصی ندارد. وقتی از صمیم دل این دعا خوانده شود، استجابت آن حتمی است، زیرا خداوند، در آیه بعد می فرماید: ( فاستجب لهم ربهم).
امام علی علیه السلام فرمود: ( رسول خدا صلی الله علیه و آله شبها آنگاه که از خواب برمی خاست مسواک می زد، سپس به آسمان نگاه می کرد و این آیات را می خواند: ان فی خلق السموات و الارض... فقنا عذاب النار) **مجمع البیان ج 2، ص 298.***.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

دعای بندگان با کمال الهی

ما گمان می کنیم طلب مغفرت و آمرزش از خداوند بزرگ، مخصوص کسانی است که کارهای زشت و ناپسند انجام می دهند و در پی گناه و فسق و فجور هستند، اما آنان که سر در فرمان حق دارند، برایشان تقاضای آمرزش و عفو معنا ندارد. این پندار نادرست است زیرا استغفار و طلب آمرزش پیامبران را در جای جای قرآن کریم مشاهده می کنیم و تقاضای عفو و بخشایش ائمه اطهار علهیم السلام در احادیث و دعاها و مناجات ها بیش از موضوعات دیگر می بینیم.
خداوند متعال در آیه 15 و 16 سوره آل عمران می فرماید: آنها که اهل صبر و راستی و عبادت و انفاق و استغفار سحری هستند این گونه دعا می کنند:
ربنا اننا آمنا فاغفرلنا ذنوبنا و قنا عذاب النار **آل عمران (3) آیه 16.***؛
بارالها ما ایمان آوردیم، گناهان ما را بیامرز و از عذاب آتش ما را نگه دار.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

دعای همیشگی مؤمنان

سوره حمد، خلاصه و چکیده قرآن کریم است در عظمت آن همین بس است که کتاب خدا با آن سوره آغاز می شود و روزانه دست کم ده نوبت آن را در نماز قرائت می کنیم و هیچ نمازی بدون آن صحیح نیست. نیمی از سوره حمد، ثنا و سپاس و ستایش خداوند متعال است و نیمه دیگر آن خواسته بنده است از مولا و پروردگارش.
ما سوره حمده را در نماز به نیت آن که قرآن است می خوانیم نه به عنوان دعا، اما این منافاتی ندارد با این که در بخشی از آن خداوند دعا را به ما تعلیم کند. در این سوره می خوانیم:
اهدنا الصراط المستقیم * صراط الذین انعمت علیهم غیر المغضوب علیهم ولا الضالین **حمد (1) آیات 6 و 7.***؛
بارالها، ما را به راه راست هدایت فرما راه کسانی که بر آنها نعمت داده ای راه کسانی که گرفتار غضب و عذاب تو شدند و نه راه گمراهان.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

دعا برای دنیا و آخرت

خداوند متعال در قرآن کریم از دو گروه دعا کننده یاد می کنند: یک گروه آنان که چشم به دنیا دوختند و به جهان آخرت بی اعتنا هستند. آنها در مقام دعا هم از خداوند فقط دنیا را می خواهند و می گویند: خداوندا، آنچه می خواهی به ما بدهی، در دنیا بده. چنین کسانی در آخرت بی بهره اند.
گروه دوم کسانی هستند که هم نظر به دنیای خود دارند و هم اعتقاد به آخرت اینان این گونه دعا می کنند:
ربنا اتنا فی الدنیا حسنة وفی الاخرة حسنة و قنا عذاب النار **بقره (2) آیه 201.***؛
بارالها، در دنیا به ما حسنه بده، و در آخرت نیز حسنه بده و ما را از آتش جهنم دور دار.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

چند روایت

عبدالاعلی گوید: درباره این آیه از حضرت صادق علیه السلام تفسیر و توضیحی خواستم، حضرت فرمود: ( مقصود رضوان الهی و بهشت در آخرت، و وسعت در زندگی و معاش و خوش خلقی در دنیاست) **تفسیر البرهان، ج 1، ص 203.***.
حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: ( مقصود در این آیه همسر شایسته در دنیا و بهشت در آخرت است) **مجمع البیان ج 2، ص 298.***.
پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: ( کسی که دلی شکرگزار، و زبانی در کار ذکر خدا، و همسر مؤمنی را که او را در امور دنیا وآخرتش یاری رساند داشته باشد، خداوند در دنیا و آخرت به او حسنه داده و از عذاب آتش او را نگه داشته است) **مجمع البیان، ج 2، ص 298.***.
در حدیث آمده است که: ( حضرت رسول صلی الله علیه و آله به عیادت مرد مسلمانی رفتند که از بیماری رنج می برد. حضرت به او فرمود: آیا دعا کردی و چیزی از او خواستی؟ بیمار گفت: آری: این گونه با خدا سخن می گویم: بارالها، اگر مرا در آخرت می خواهی عذاب کنی، آن را در این دنیا برایم قرار ده.
حضرت فرمود: ( سبحان الله!تو طاقت چنین عذابی نداری، چرا نگفتی: ربنا ءاتنا فی الدنیا حسنة و فی الاخرة حسنة و قنا عذاب النار .
( آن بیمار این گونه دعا کرد و خداوند شفایش داد) **تفسیر ابن کثیر ج 1، ص 433 تفسیر ابوالفتح، ج 2، ص 134.***.

[فاطمی*خادمه یوسف زهرا(س)*]

دعاهای دانشمندان بلند پایه

میزان سنجش اعمال در نزد خداوند معرفتی است که بر پایه آن عمل انجام می شود. اگر چند نفر یک عمل مشابه را انجام دهند مثلا دو رکعت نماز بگزارند یا کارهای شایسته دیگر انجام دهند، پاداش آنان به میزان معرفتشان به خداوند بزرگ بستگی دارد که اساس و پایه هر عبادت است.
کسانی که در معرفت الهی غور کرده، و از دریای محبت الهی جرعه ها نوشیده و در دانش الهی به مقام مکین رسیده اند و خداوند از آنان به ( راسخون فی العلم) تعبیر می کند این گونه دعا می کنند:
ربنا لاتزع قلوبنا بعد اذ هدیتنا وهب لنا من لدنک رحمة انک انت الوهاب * ربنا انک جامع الناس لیوم لاریب فیه ان الله لایخلف المیعاد **آل عمران (3) آیات 8 -9***؛
بارالها، پس از آن که ما را هدایت کردی دل ما را از حق بر مگردان و از نزد خود به ما رحمت ده، همانا همانا تو بخشنده ای، پروردگارا تو مردم را در روز قیامت که در آن تردیدی نیست گرد می آوری، همانا خداوند در وعدهگاهش تخلف نمیکند.