اشنایی با شهرستان بافق , هر نخلستان های پهناور یزد

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

اشنایی با شهرستان بافق , هر نخلستان های پهناور یزد

اين شهرستان با مركزيت شهر بافق، در فاصله يكصد و بيست كيلومتري جنوب شرقي يزد و در ارتفاع 927 متر از سطح دريا قرار دارد. وسعت اين شهرستان 15298 كيلومتر مربع و از دو بخش و شش دهستان تشكيل شده است. ساكنان اوليه بافق در محلي به نام قاضي مير جعفر زندگي مي كرده اند.
برخورداري و بهره برداري منطقه از معادن غني سنگ آهن، سرب، روي، فسفات بافق را به قطب معدني كشور تبديل كرده است در حال حاضر با بهره برداري كامل از راه آهن بندرعباس به بافق و بافق به مشهد و سرخس، شبكه ريلي اين شهرستان حد رابط دنياي اقتصاد نوين است و در پويايي اقتصادي قرار دارد.
آب‌ و هواي‌ بافق‌ در تابستان‌ها گرم‌ و خشك‌ و در زمستان‌ها ملايم‌تر از ساير مناطق‌ استان‌ مي‌باشد. اگر چه شهرستان بافق در منطقه خشك و كم آب قرار گرفته است اما سختكوشي مردم و مبارزه با قهر طبيعت ، حفر قنوات ، اين شهرستان را به منطقه اي كشاورزي تبديل كرده است.
به علت وجود درختان خرما در اين منطقه، صنايع دستي وابسته به نخل در اين شهرستان رونق فراوان دارد. همچنين اين شهرستان به لحاظ وجود معادن غني بسيار حايز اهميت بوده و شغل بسياري از مردم آن معدن كاري است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

جغرافيا و اقليم: شهرستان بافق از شرق با شهرستان طبس و از جنوب با استان كرمان هم جوار است. بزرگترین شوره زار استان یزد که بر اثر شورابهای رودخانه شور ایجاد شده است، کویر درانجیر نام دارد که در شمال غربی بافق قرار دارد. رشته‌ كوههاي‌ موازي‌ با جهت‌ شمال‌ غربي‌ - جنوب‌ شرقي‌ كشيده‌ كه‌ مرتفع‌ترين‌ آن‌ها كوه‌ بن‌ لخت‌ با ارتفاع‌ 3002 متر در جنوب‌ بهاباد مي‌باشند در شرق‌ شهرستان‌ بافق‌ قرار دارند لذا مناطق شرق بافق آب و هوای ملایمتر و كوهستانی دارد و مناطق غربی كه قسمتی در كویر انجیر است آب و هوای بیابانی و گرم و خشك دارد. مهمترین رودخانه بافق رودخانه شور است كه از ماهان كرمان شروع شده و در كویر در انجیر به گل مینشیند.
شهر بافق‌ در بخش‌ مركزي‌ شهرستان‌ بافق‌ در 55 و 24 طول‌ شرقى‌ و 31 و 35 عرض‌ شمالى‌ قرار دارد. هواي‌ بافق‌ گرم‌ است‌ و آب‌ آن‌ كه‌ از قناتهاي‌ قديمى‌ و چشمه‌ها تهيه مى‌شود، قدري‌ شورمزه است‌.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

وضعيت اجتماعي:

جمعیت شهرستان در سال 1385 برابر با 52888 هزار نفر بوده كه 17000 نفر در بهاباد و دهستانهای اطراف و مابقی در بخش مركزی سكونت دارند.
از نظر آمار حدود 5/48% از كل جمعیت مرد و 5/51% را زنان تشكیل می دهند و جمعاً 9800 خانوار در این شهرستان زندگی می كند. ساختار سنی جمعیت این شهرستان باسوادند. تعداد 19230 نفر مشغول به تحصیل می باشند. از آمار تقریبی 9350 نفر شاغل 82% مرد و تنها 18 درصد زن میباشند.
مهم‌ترين صنعت‌ رايج‌ در شهرستان‌ بافق‌ قاليبافي‌ است‌ و فعاليت‌ معدني‌ از عوامل‌ مهّم‌ جذب‌ جمعيت‌ به‌ شهرستان‌ بافق مي‌باشد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

سوابق و پيشينه تاريخي:

مورخین گذشته های بسیار دور سرزمینی که در آن بافق بنا شده است را به وجود دریایی کم عمق و بسته متصل کرده اند و وجود آثاری که در برخی از کوههای اطراف بافق مشاهده می شود این حس را بیشتر به یقین تبدیل میکند که از جمله دریا بارهایی که در کوههای باجگان و... دیده می شود از دریا بودن بافق در دوران دور حکایت میکند و جهانگردان و سیاحانی نظیر سون هدین، ستوان استوار، ادوارد استارک، مارکوپولو، کلنل سی ام مک کرگر و لسترنج که به ایران سفر کرده اند نیز در شرح مشاهدات خود از کویر بافق و یا دریا بودن این مناطق در دوران گذشته سخنی به میان آورده اند به هر حال باید گفت که بافق از شهرهای پیشین و تاریخی استان یزد است که به دلیل جایگاه طبیعی و جغرافیایی ارتباطی و استراتژیک خود در طول تاریخ بارها مورد هجوم یاغیان و کشور گشایان قرار گرفته است.
بعضی بافق را از بناهای دوره اسلامی میدانند، چرا که بافق به حروف ابجد 183 میباشد و به همین دلیل تاریخ تأسیس این شهر را با سال 183 هجری قمری ذکر میکنند. بعضی از مورخین نیز بافق را یکی از شهرهای قبل از اسلام می دانند که در روزگار ساسانیان معمور و آباد شد است و از جایگاه ویژه ای برخوردار گردیده است.
در نيمة دوم‌ سدة 6ق‌/12م‌ در دورة حكومت‌ ملك‌ ارسلان‌ سلجوقى‌ بر كرمان‌، ولايت‌ بافق‌ به‌ همراه‌ بهاباد و داور و كوبنان‌ به‌ اتابك‌ يزد سپرده‌ شد. اين‌ شهر در دورة تيموري‌ محل‌ زد و خورد برخى‌ از امرا و شاهزادگان‌ بوده‌، و در دورة صفوي‌ از مهارت‌ و شجاعت‌ تفنگچيان‌ بافق‌ و بهاباد ياد شده‌ است‌. بافق‌ در اين‌ دوره‌ قصبه‌اي‌ بيش‌ نبوده‌، و مستوفى‌ بافقى‌ مورخ‌ سدة 11ق‌ از آن‌ با عنوان‌ «قصبة طيبه‌« و «دارالشجاعه‌« ياد كرده‌ است‌.
منطقه بافق در زمان خلیفه سوم (عثمان) توسط مسلمانان فتح شد و در نیمه دوم سده سوم هـ.ق یعقوب لیث بر این منطقه دست یافت و در دوره دیلمیان فخرالدوله دیلمی نیز برای مدتی بر این ناحیه حکومت می‌کرد. از 536 تا 718 هـ.ق اتابکان یزد بر این ناحیه حکمرانی می‌کردند و نماینده‌ای به بافق می فرستادند در روزگار آل مظفر، حاکمان دوره تیموری و صفویان بافق رونق خاصی گرفت در حمله افغان ها به ایران به مردم منطقه یزد بخصوص بافق خسارات وارد شد و این شهر در قلمرو محمود و اشرف افغان بود در دوره نادر شاه افشار و جانشینانش نیز بافق در دست حکام بود و عاقبت محمد تقی خان بافقی و بازماندگانش نیز بر این ناحیه حکمرانی داشتند. این نکته نیز لازم به ذکر است که بافق از دوره صفویه به دلیل مردمان و صاحب منصبان شجاع و دلیر به دارالشجاعه مشهور شد و این لقب در چند مورد ازکتب مورخین از جمله جامع المفیدی ذکر شده است بافق به قصبه طیبه نیز مشهر بوده است.
بافق‌ در گذشته‌ از توابع‌ كرمان‌ به‌ شمار مى‌رفت‌، اما از حدود سال‌ 1188ق‌ به‌ ولايت‌ يزد پيوست‌. در تقسيمات‌ كشوري‌ 1332ش‌ بافق‌ يكى‌ از بخشهاي‌ شهرستان‌ يزد در استان‌ اصفهان‌ بود؛ اما پس‌ از تشكيل‌ استان‌ يزد و اهميت‌ يافتن‌ منطقه‌ به‌ واسطة كشف‌ و استخراج‌ معادن‌ كه‌ موجب‌ افزايش‌ جمعيت‌ آن‌ نيز گرديد، به‌ صورت‌ شهرستان‌ درآمد. لسترنج‌ در كتاب‌ سرزمين‌هاي‌ خلافت‌ شرقي‌ درباره‌ بافق‌ مي‌نويسد تقريباً در 50 ميلي‌ باختر كوه‌ بنان‌ و در حاشيه‌ كوير بزرگ‌ نيمه‌ راه‌ اين‌ شهر تا يزد امروز دهكده‌ بافق‌‌ واقع شده‌ است‌.
مؤلف‌ بستان‌ السياحه‌، در سدة 13ق‌ بافق‌ را از توابع‌ يزد و ناحيه‌اي‌ كم اهميت‌ با هواي‌ گرم‌ وصف‌ نموده‌ است‌

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

قلعه باقرآباد

قلعه باقرآباد در سال ۱۳۲۰ به دستور «عبدالرحیم خان» فرزند «محمدتقی خان بافقی» در سه مرحله ساخته شده است. ابتدا تنها برج شمالی این قلعه که دو طبقه، سه سنگ‌انداز و صد و چهل تیرانداز و هشت متر ارتفاع داشت، ساخته شد و پس از گذشت ده سال، برج جنوبی آن بنا شد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

کویر درانجیر

بیابان یا کویر درانجیر، بزرگ‌ترین شوره‌زار استان یزد در شمال‌غربی است که بر اثر شوراب‌های رودخانه شور پدید آمده است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

مسجد جامع بافق




مسجد جامع بافق یکی از قدیمی‌ترین مساجد این شهر با سبک معماری دوران حکومت صفویان است. این مسجد زیبا در دو قسمت تابستانی و زمستانی طراحی شده است. در پیشانی مسجد جامع بافق و شبستان آن، کاشی‌کاری قاجاری دیده می‌شود که روی آن نام موسس این بنا به نام «ملا محمد باقر» حک شده است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

دره سنگاب بیشه در

دره سنگاب بیشه در در جاده بافق به بهاباد واقع شده است. اگر مسیر رودخانه فصلی شرق این منطقه را طی کنید، می‌توانید وارد این دره شوید. در انتهای این دره و در نزدیکی قله، طاق سنگی بزرگی وجود دارد که به جذابیت‌های این منطقه افزوده است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

کویر صادق آباد

کویر صادق‌آباد یکی از جالب‌ترین جاذبه‌های گردشگری ایران در هفده کیلومتری بافق در روستایی به همین نام است که نزدیک به ۱۵۰۰ هکتار و بیش از پنجاه متر ارتفاع دارد. این کویر دارای تپه‌هایی از شن‌های روان بدون جهت است. کمپ تفریحی نیز در این کویر با تفریحاتی چون ریگ‌نوردی، شتر‌سواری، موتور سواری، پرواز با چتر پاراسل، حمام آفتاب و زمین بدمینتون برای گردشگران در این منطقه فراهم شده است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

چنار تاریخی روستای باجگان


چنار تاریخی روستای باجگان از درختان قدیمی و کهنسال کشور در صد کیلومتری جنوب‌شرق بافق در منطقه باجگان است که دارای ۳۴ متر ارتفاع و قدمتی نزدیک به یک‌هزار سال است.