آشنایی با شهرستان سراب

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

آشنایی با شهرستان سراب

شهرستان سراب تا سال۱۳۲۴ از بخش‌های تابعه اردبیل بود. در کتاب حدودالعام (سال۳۷۲هجری قمری) به نام‌های سرآو و سراره از این شهر یاد شده‌ است و به دلیل این که بر سر راه ابریشم قرار داشت از قدیم الایام مورد توجه بوده ‌است. سراب در حمله مغول در سال ۶۱۷ هجری آسیب فراوان دید، جنگ شاه عباس و خلیل پاشا در صحرای سراب رخ داده، در سال ۱۲۰۵ هجری قمری به دستور آقامحمدخان سراب را ویران کردند و در سال ۱۲۴۲ هجری قمری نیز فتحعلی شاه مدتی برای تدارک جنگ با روس در سراب به سر برد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

موقعیت جغرافیایی


شهرستان سراب با وسعت 3452 كیلومتر مربع (7.6 درصد مساحت استان) در 130 کیلومتری تبریز واقع شده و از سمت شمال با استان اردبیل و شهرستان هریس، از سمت شرق با استان اردبیل، از سمت غرب با شهرستان بستان‌آباد و از سمت جنوب با شهرستان میانه هم‌مرز است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

تقسیمات کشوری

طبق آخرین تقسیمات کشوری شهرستان سراب دارای دو بخش به نام‌های مرکزی (شامل دهستان‌های رازلیق، ابرغان، آغمیون، صائین، حومه و ملایعقوب) و مهربان (شامل دهستان‌های آلان برآغوش، اردلان و شربیان)، چهار نقطه شهری به نام‌های سراب، مهربان، شربیان و دوزدوزان و 186 آبادی می‌باشد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

جمعیت


براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسكن در سال 1390، جمعیت شهرستان سراب در حدود 131934 نفر (3.5 درصد جمعیت استان) و جمعیت مرکز این شهرستان 44846 نفر برآورد شده است. جمعیت شهری این شهرستان 59493 نفر و جمعیت روستایی آن 72441 نفر و تعداد خانوار آن 37053 خانوار است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

اقلیم و آب و هوا


شهرستان سراب به واسطه قرار گرفتن ما بین دو رشته کوه بزقوش در جنوب و ارتفاعات سبلان در شمال دارای آب و هوایی سرد و کوهستانی است که در تابستان معتدل و درزمستان‌ها دارای آب و هوای سرد بوده و یکی از نقاط سردسیر کشور به شمارمی رود. تعداد روزهای یخبندان در سراب به طور متوسط ۱۵۰ تا ۱۴۸ روز در سال و مقدار بارندگی سالانه از ۲۵۰ میلی‌متر در نقاط پست تا ۴۸۰ میلی‌متر در ارتفاعات متغیر است. چهره عمومي اين شهرستان توسط رشته كوه سبلان در شمال و رشته كوه بزقوش در جنوب و پيوستن رشته كوه بزقوش توسط ارتفاعات ايلانجوق به سبلان در شرق شكل يافته که اين عوارض باعث بسته شدن اين شهرستان از سه طرف شمال، شرق و جنوب گشته و منطقه را به صورت چاله و دشتي درآورده است كه به سمت غرب باز مي شود. ارتفاع مركز شهرستان از سطح دريا حدود 1650 متر است و رشته كوه بزقوش با ارتفاع 3302 متر بلندترين نقطه دشت سراب را از شهرستان ميانه جدا مي سازد. كوه‌هاي متعددي كه از شرق به غرب كشيده شده در تمام سال پوشيده از برف و يخ است. مساحت پوشش مرتع در سطح شهرستان بالغ بر 120 هزار هكتار است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

وضعیت اقتصادی


اقتصاد منطقه با توجه به موقعيت اقليمي و جغرافيايي حول محور كشاروزي و دامداري مي باشد و به جهت داشتن آب و خاك مناسب و نيروي انساني كافي اغلب اهالي منطقه در اين بخش فعاليت دارند. با توجه به اين كه اكثر مردم شهرستان در روستاها سكونت دارند لذا فعاليت‌هاي كشاورزي و دامداري به عنوان شغل اصلي در منطقه مطرح بوده و هست. گندم، سیب زمینی، سبزیجات، حبوبات و باغ‌های سیب، گلابی، گردو و زردآلو از مهم‌ترین محصولات کشاورزی این شهرستان است که از شهرت خاصی برخوردار می‌باشد. به علل متفاوت توجه مناسبي به صنعت منطقه صورت نگرفته؛ حتي در ايجاد صنايع تبديلي با عنايت به اين كه شهرستان سراب در توليد بعضي از محصولات مانند سيب زميني، شير، حبوبات و غيره از جايگاه ويژه اي برخوردار است. در بخش معدن نیز طرح نفلین‌سینیت که یک طرح بزرگ ملی است در حال اجرا بوده و بهره‌برداری از آن می‌تواند نقش بسزایی در رشد صنعتی و اقتصادی منطقه و کاهش نرخ بیکاری داشته باشد.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

نقاط تاریخی و دیدنی


سنگ‌نوشته اورارتی (در نزديكي روستاي قيرخ‌قيزلار در شمال شرق سراب)، سنگ افراشته‌هاي قيرخ‌قيزلار، سنگ‌نوشته رازلیق، مسجد جامع سراب (مربوط به قرن نهم هجري)، تپه باستانی قلعه‌جوق (در 2.5 كيلومتري شمال سراب در كنار جاده رازليق به سراب)، چهارطاق ساسانی آغمیون، مقبره مغولي اسفستان (در 6 کیلومتری شرق سراب منسوب به دوره مغول)

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

سنگ نوشته رازلیق


رازلیق تابع شهرستان سراب است و از شمال به کوه سبلان محدود می شود در این محل در بستر رودخانه پسلر سنگ نوشته ای وجود دارد که به سنگ نبشته رازلیق معروف است برای رسیدن به پای کتیبه ابتدا باید به رازلیق رفت از رازلیق باید راهی روستایه دیزهج سفیا شد سنگ نوشته در کنار این روستا (ضلع شمال غربی) در کوه زاغالان بر روی صخره ای مرتفع وقاع شده است.کتیبه رازلیق بر صخره ای از کوه زاغان واقع در ۱۲ کیلومتری شمال سراب در ناحیه رازلیق کنده شده است.ابعاد این سنگ نبشته ۸۰ در ۱۲۰ سانتی متر است و متن آن ۱۶ سطر است.این سنگ نبشته مربوط به آرگیشتی دوم (۶۸۵-۷۳۰ ق.م) پادشاه اورارتو و به مناسبت پیروزی درجنگ و تسخیر سرزمینهای آرهوفشولو، بوقو، گیردو، گیتوهانی، توایشدو، روتومنی، نوشته شده است.

[مدینه* خادمه یاس فاطمی *]

دشت سراب



دشت سراب به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه که در بین توده آتشفشانی سبلان در شمال و رشته کوه بزقوش در جـنوب قـرار دارد، دارای ذخایر غـنی آب­های زیرزمینـی مـی­باشد. ولی این آب­ها در مسیر حرکـت از پایکوه­های پیرامون به سمت مرکز دشت شور می­شوند. در این راستا، مطالعه حاضر سعی دارد ضمن ارزیابی کیفیت شیمیایی آب­های زیرزمینی دشت سراب از نظر مصارف کشاورزی، با ترسیم پراکنش مکانی شوری آب­های زیرزمینی، تغییرات شوری آنها را در یک دوره ده ساله (۱۳۸۷-۱۳۷۸) بررسی کند. برای این منظور نتایج تجزیه شیمیایی نمونه آب ۴۵ حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق، شامل پارامترهای (EC)، (SAR) و (Cl) در خرداد ماه ۱۳۷۸ و ۱۳۸۷ مقایسه شدند و با استفاده از نرم­افزار Arc/GIS پراکنش شاخص­های کیفی مزبور در دشت سراب با ترسیم نقشه­های کیفی (شامل نقشه­های هم ارزش EC، SAR و Cl) نشان داده شدند. نتایج این بررسی نشان می­دهد که آب­های زیرزمینی با شوری کم و خیلی کم به پایکوه­های ارتفاعات اطراف دشت اختصاص دارند و به سمت مرکز و غرب دشت بر میزان شوری آنها افزوده می­شود.