دفاع ۳۶۰ درجه ای و ۲۴ ساعته پدافند هوایی از آسمان کشور

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

ذکر این جمله کلیدی که از بیانات مدبرانه فرماندهی چون حضرت آیت الله امام خامنه‌ای (دامه ظله العالی) پیرامون اهمیت ماموریت‌های پدافند است بیانگر این امراست که قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا(ص) خط مقدم نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در رویارویی با تهدیدات هوایی است.

بی‌شک همگان آگاهند که مسئولیت دفاع از آسمان کشور بر عهده قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء(ص) ارتش است و قرارگاه با کمک و همراهی نیروهای تحت تابعیت و کنترل عملیاتی خود به انجام این ماموریت می‌پردازد و نیروهای پدافندی ارتش، سپاه، نیروی انتظامی و بسیج تحت کنترل عملیاتی این قرارگاه قرار دارند.یگان‌های پدافند هوایی کشور، سازمانی نظامی هستند که بیش از 80 سال قدمت داشته و برای دفاع از آسمان جمهوری اسلامی ایران حتی از پیش از آغاز جنگ تحمیلی نیز سامانه‌های موشکی و راداری خود را در مناطق گوناگون کشور که احتمال هجوم دشمن بود، مستقر نموده بود.این هوشیاری یگان پدافند هوایی سبب شد تا در روزهای پیش از آغاز جنگ سامانه‌های پدافندی کشورمان چندین هواپیما و بالگرد متجاوز عراقی را سرنگون نماید و با آغاز و ادامه جنگ و عملیات‌های نیروی هوایی دشمن بعثی، پدافند هوایی کشورمان نیز یگانها و فعالیتهای خود را گسترش داد.پدافند هوایی تا پایان جنگ تحمیلی در بیش از 500 نقطه کشور حضور یافت و امنیت هوایی کشورمان را تا حد قابل قبولی تامین نمود. این یگان ضمن اجرای ماموریت ذاتی خود و تامین امنیت فضای کشور و پوشش مراکز حساس و حیاتی در هنگام عملیات‌های آفندی و پدافندی رزمندگان کشورمان نیز به طور مستقیم با گسترش رادارها و سامانه‌های موشکی و هدایت و کنترل هواپیمای طرح پدافندی در عملیات‌هایی چون فتح‌المبین، بیت‌المقدس، محرم،والفجرمقدماتی،والفجر 1، والفجر8، کربلای 4، کربلای 5 و مرصاد در رزم مستقیم با دشمن نقش موثری ایفا نمود.نقش و تاثیر پدافند هوایی در در دفاع مقدس بگونه‌ای بود که در ۳ سال پایانی جنگ، بیش از صدها فروند هواپیما و بالگرد عراقی را منهدم و مورد اصابت قرار داد ودر همین مدت تعداد 98792 مورد از تجاوزات هوایی عراق توسط سامانه‌های پدافندی کشور کشف شد.لذا یگان‌های پدافندهوایی ارتش در طول 8 سال دفاع مقدس بیش از یک میلیون و دویست هزار هدف خودی، عبوری و دشمن را کشف و شناسایی نموده وده‌ها هزار مورد حمله هوایی عراق را کشف کردند و در مجموع بیش از ۶۰۰ فروند از هواپیماها و بالگردهای دشمن را با همکاری شکاری‌های نیروی هوایی مورد هدف قراردادند و 24862 مورد از تجاوزات هوایی را با اقدامات تاکتیکی خود خنثی نمودند.بر اساس گزارش‌های موجود یگان‌های پدافند هوایی در طول سال‌های دفاع مقدس اقدام به جابجایی 2509 قبضه توپ 23 میلی متری، 535 عراده توپ اورلیکن،90عراده توپ اسکایگارد، 95 سامانه راپیر، 74 آتشبار هاوک نموده که پویا بودن و تاکید بر تحرک پذیری این یگان در اجرای ماموریت‌های واگذاری به شبکه یکپارچه پدافند هوایی می‌باشد.یکی دیگر از موارد تاثیرگذار پدافند در زمان دفاع مقدس حفاظت از کشتی‌های ایرانی در جنگ نفتکش‌ها بود که 3145 نفتکش با هدایت عملیاتی هواپیماها، بالگردها، پوشش راداری و موشکی از سواحل، جزایر و جنگ‌افزارهای محمول پدافند هوایی به سلامت مسیر خود را پیمودند در حالیکه 1377حمله هوایی توسط جنگنده‌های گوناگون ارتش بعثی عراق از جمله میراژ اف1، میگ25، سوخو22، میگ23، سوپراتاندارد و هلیکوپترهای سوپر فریون به نفتکشهای ایران صورت گرفت.رزمندگان گمنام پدافند هوایی افزون بر دفاع در برابر تهاجمات هوایی دشمن، نقش ارزنده‌ای در هدایت هواپیماهای نیروی هوایی ایران و دیگر پروازهای نظامی و غیر نظامی برعهده داشتند و افسران کنترل شکاری و کارکنان سایت‌های راداری پدافند هوایی همواره مانند چشمانی بیدار به عنوان کانون تجزیه و تحلیل و تصمیم‌گیری و هدایت همه تهدیدات هواپایه و زمین‌پایه در رزم با دشمن، شبانه روز خدمت جهادی و بسیجی خود را ارائه داده و تلاش وصف‌ناپذیری در حفظ امنیت فضای کشور عزیزمان ایفا نمودند. همه آنچه که به عنوان آژیر خطر حملات هوایی و موشکی از رسانه‌ها در هنگام جنگ دریاد مردم ایران است، ناشی از تلاش شبکه گسترده و پوشش سراسری و همیشه هشیار پدافند هوایی می‌باشد. جا دارد در این میان یاد شجاع دلان سایت عملیاتی سوباشی و شهیدانی چون دستنبو، عسگری، ورامینی، جودکی و... را گرامی بداریم که با پیشکش جان خود تا واپسین دم حیاتشان درحال دفاع از این خاک و آب بودند.همه این پیروزی‌ها و دستاوردهای پدافند هوایی در دفاع مقدس در حالی است که هیچگونه حمایت و پشتیبانی خارجی را به دنبال نداشت و در برابر ارتش و نیروی هوایی و حملات موشکی عراق که هر روز در حال نوسازی و بروز شدن بود یک تنه جنگید و وجود فرماندهانی چون شهید سرلشکر منصور ستاری به عنوان یک نابغه نظامی، علمی و تخصصی و دیگر رزمندگان پا در رکاب پدافند هوایی کشورمان توانست کارنامه موفق تری نسبت به دشمن رقم بزند.تحریم‌ها گرچه شرایط را برای دفاع همه جانبه از آسمان کشور سخت کرد اما فرصتی شد تا متخصصان و جوانان کشور عزیزمان وارد میدان طراحی و ساخت سامانه‌های راداری و موشکی بومی شوند تا دیگر نیازی به درخواست از بیگانگان برای تامین نیازهای دفاعی کشورمان نباشد و این فرآیند از نگهداری، بهینه‌سازی، بهسازی، مهندسی معکوس به طراحی و ساخت و تولید طی شود. زمان گذشت و جنگ در سال 1367 به پایان رسید و فشار و حجم کار نیروهای مختلف نظامی کاهش بسیاری یافت اما در ماموریت‌ها و فشار کاری پدافند هوایی ارتش همچنان استمرار یافت و این یگان همچنان بصورت ۲۴ ساعته پای کار بود تا از حریم هوایی کشورمان حفاظت کند.بی شک پدافند هوایی پیکان و پیشانی نظام و نیروهای مسلح در برابر تهدیدهای هوایی و موشکی دشمنان است و همانند 8سال جنگ بزرگمردان پدافند هوایی کماکان در گمنامی به انجام ماموریت خود ادامه می‌دهند.برگی دیگر از زندگی تاریخی پدافند هوایی با همه فراز و نشیبهایش در سال 1387 ورق خورد و با تصمیم خردمندانه مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا، فرماندهی پدافند هوایی از نیروی هوایی جدا و در قرارگاهی مشترک در تابعیت ارتش به ماموریت خطیر خود ادامه داده‌است.صدور فرمان تشکیل قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا(ص) نشان از موقعیت سنجی دقیق و شناخت تهدیدات پیش رو بود لذا این قرارگاه برای بهره گیری از توان پدافندی همه نیروهای مسلح و بخش‌های هوایی کشوری تشکیل و شبکه یکپارچه فرماندهی و کنترل را برای هدایت هرچه بهتر و سریعتر این موضوع ایجاد نمود.بی‌شک یکی از کارهای بسیار مهم و اثرگزار قرارگاه پدافند هوایی ایجاد شبکه یکپارچه فرماندهی و کنترل بود تا از طریق آن تمامی سامانه‌های پدافندی و هوایی کشور از یک هماهنگی و همراهی برخوردار شوند.هم اکنون سامانه فرماندهی و کنترل پدافند هوایی یک شبکه کاملا هوشمند است که از دریافت، کنترل، رهگیری، شناسایی تا مرحله تشخیص سلاح و انهدام را به طور هوشمندانه انجام می‌دهد، این سامانه بسیار مقتدر و با بیش از یک میلیون و 700 هزار خط برنامه به عنوان بزرگترین سامانه نرم‌افزاری کشور به شمار می‌رود. این سامانه، کشف و شناسایی را به صورت اتوماتیک انجام می‌دهد و حتی برای افسر عملیاتی برآورد تهدید را انجام و تخصیص سلاح در زمان بسیار کوتاه انجام می‌گیرد. همه این سیستم مکانیزه و هوشمند، در قواره‌های ثابت و تاکتیکی ساخته شده و در مناطق پدافند هوایی کشور گسترش یافته و عملیاتی شده است و لذا تصمیم گیری در شبکه در کمتر از یک ثانیه انجام و میزان هوشیاری شبکه به شدت افزایش یافته است.با وجود تحریم‌های همه جانبه علیه کشورمان بویژه در بخش دفاعی، کارشناسان داخلی عزم خود را جزم کرد ه و باعث پیشرفت چشمگیر راداری و دیده‌بانی پدافند هوایی کشورمان در جهت کشف و رهگیری انواع هواپیماهای رادار گریز شدند تا حدی که می توان گفت نقطه کور راداری در کشور وجود ندارد.وجود بیش از 3800 نقطه پدافندی در کشور و بکارگیری و بهره‌برداری از جدیدترین و مدرن‌ترین سامانه های راداری، دیده‌بانی، شُنود و موشکی برُد بلند، کوتاه و متوسط و نیز خودکفایی در این حوزه‌ها، امروز پدافند هوایی ایران را به یکی از مقتدرترین و هوشیارترین دیده‌بان‌های منطقه تبدیل کرده است.احاطه قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا(ص) در ایجاد هماهنگی میان سازمان‌های هواپیمایی کشوری و یگان‌های نظامی و تسلط بر حفظ امنیت آسمان ایران باعث شد تا ایکائو(سازمان بین‌المللی هوانوردی) آسمان ایران را امن‌ترین آسمان خاورمیانه اعلام می‌کند و تعداد پروازهای عبوری از ایران به بیش از 1200 سورتی پرواز در روز برسد این درحالی بود که کشورهای اطراف ما درگیر جنگ و ناامنی بودند.در همین راستا صنعت ساخت رادار در کشور در سطح بسیار مطلوبی قرار دارد و شاهد طراحی و ساخت محصولات گوناگون، با توانایی بالا و متناسب با تهدید در باندهای گوناگون فرکانسی، با بردهای متفاوت (برد کوتاه، متوسط و برد بلند) به صورت فعال و غیرفعال هستیم که ویژگی‌های خاص خود را دارند.شاید در کنار همه رادارهای گوناگونی که در کشور طراحی و تولید شده رادار کیهانی «سپهر» یکی از برجسته‌ترین آنها باشد که با بکارگیری آن می‌توانیم تهدیدات را در دوردست‌ها رصد کرده و پیش از آغاز هذگونه تهدید هوایی و تجاوز، آن را کشف و دفاع در مقابل آن را در عمق پیگیری کنیم.یکی دیگر از حوزه‌هایی که تلاش زیادی در جهت پیشرفت آن صورت گرفت، حوزه توان موشکی بود. افزون بر به‌روزسانی سامانه موشکی که از پیش در اختیار پدافند بود، سامانه‌های جدیدی نیز تولید شد تا بتواند نیاز دفاعی کشور را در این زمینه برطرف کند.از جمله مهمترین سامانه‌های تولید شده سامانه موشکی سامانه‌های «مرصاد» و «تلاش» است که در بردهای پایین و متوسط توان خوبی را به یگان‌های عملیاتی پدافند افزوده است.اما یکی از بحث برانگیزترین موضوعات پیرامون قرارگاه پدافند هوایی موضوع خرید سامانه موشکی S300 بود که بعد از چندین سال کشمکش، روسیه آن را در سال ۹۵ در اختیار ایران گذاشت.این سامانه پس از اینکه کارهای مقدماتی آن صورت گرفت و تحویل پدافند شد با موفقیت در میدان تیر یکی از یگان‌های پدافند هوایی و در جریان رزمایش دماوند مورد تست و ارزیابی در درگیری با اهداف دارای سطح مقطع راداری پایین، تهدید موشکهای بالستیک قرار گرفت.این تاخیر روسیه در تحویل s-300 سبب شد تا متخصصان صنعت دفاعی و پدافند هوایی به فکر طراحی و ساخت سامانه‌ای با توان و ویژگی های S-300 ایرانی را مدنظر قرار دهند و سامانه برد بلند باور373 را طراحی و تولید کردند.برد این سامانه 200 کیلومتر، سقف پروازی موشک آن 27 کیلومتر است که با تکنولوژی نوین داخلی ساخته شده است و با موفقیت هم تست شد.قرارگاه پدافند هوایی کشورمان در بخش کشف و شناسایی به دنبال یک سامانه کاملاً حرفه‌ای می‌باشد تا بتواند در همه طیف‌های فرکانسی کار کند و البته قابلیت‌های کارآمد در مقابله با تهدیدات جنگ الکترونیک را نیز دارا باشد. در میان کشورهای دنیا، غربی‌ها اکثرا در باند UHF، شرقی‌ها بیشتر در باند VHF و معمولا کشورهای ابرقدرت برای از باند HF بهره‌برداری می‌کنند و هیچگاه از تلفیق این باندها استفاده نمی‌شود اما در ایران پدافند هوایی از سیستم‌هایی با طیف فرکانسی متنوع بهره‌گیری می‌کند تا دشمن نتواند با جنگ الکترونیک موفق به اختلال در انتشار امواج گردد.یکی دیگر از نقاط درخشان پدافند هوایی به زمین نشاندن پهپاد امریکایی RQ-170 بود که بسیار حائز اهمیت بوده‌است و بسیاری از معادلات را در منطقه تغییر داد. این پهپاد یکی از پیشرفته‌ترین پهپادهای دنیا بود که می‌توانست خود را منهدم یا از راه های مختلف به کشور مبدا برگردد اما سامانه‌های جنگال پدافند نه تنها آن را متوقف بلکه موردکنترل قرار دادند و بر روی زمین نشاندند تا اسیر دست متخصصان ایرانی شود.همچنین می‌توان به انهدام پهپاد اسرائیلی هرمس پس از کشف و رهگیری در فضای کشورمان اشاره کرد، پهپادی که بسیار کوچک و کشف آن کار بسیار مشکل است اما با موشک ایرانی مورد اصابت قرار گرفت.پهپادهای متنوعی که دشمن به تصور خود رادار گریز و غیرقابل کشف هستند توسط چشمان بیدار و هوشیار پدافند کشف می‌شوند از جمله RQ4 و MQ1 .نقش قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا(ص) در رهگیری و نشاندن هواپیمای حامل عبدالمالک ریگی جنایتکاری که خون‌های زیادی از هموطنانمان را بر زمین ریخته بود نیز بر کسی پوشیده نیست.جا دارد به یکی دیگر از عملیاتهای ویژه و بسیار موفق پدافند اشاره کنیم و آن هم نشاندن پرواز ناتو با ۱۰۴ سرباز آمریکایی بود. این هواپیما در کشور افغانستان خودش را ایساف 04 مطرح کرده بود و ایساف یعنی هواپیمای نظامی ناتو و این هواپیما هرچند عملیات نظامی در کشور افغانستان نداشته اما حامل نفرات نظامی بوده که عملیات نظامی در آن کشور داشته‌اند.لذا خلبان اعلام می‌کند که من هواپیمای مسافربری هستم و نظامی نیستم و به داخل فضای کشور که می‌آید،‌ پدافند هوایی با همکاری سازمان هواپیمایی کشور وارد عمل می‌شود و اعلام می‌کند که این هواپیما از نظر ما قطعا نظامی است، به خلبان اعلام کرد که باید در فرودگاه بندرعباس فرود بیایید.این هواپیما یک بوئینگ 737 بود که سیگنال نظامی می‌داد و پدافند هوایی اعلام کرد که این هواپیما با کد ایساف 04 در خاک افغانستان پرواز کرده و ماموریت نظامی انجام داده بود. لذا زمانی که قصد ورود داشت به کمک سامانه‌های موشکی و راداری و جنگنده‌های ارتش آن را مجبور به فرود در بندرعباس کرد.پس از فرود اجباری خلبان این هواپیما مجبور شد بنویسد که خطا کرده و با معرفی جعلی قصد عبور داشته است. در مجموع باید گفت که هرگونه عملیات نیروهای نظامی کشورباهماهنگی پدافند هوایی انجام می شود و این اساس کار پدافند هوایی است زیرا پدافند همیشه خط مقدم است.در پایان باید اذعان کرد که آرامش و امنیت موجود در فضای کشور مرهون تلاش ها و چشمان بیدار رزمندگان پدافند هوایی در جای جای این کشور پهناور است که با وجود تهدیدات ۳۶۰ درجه‌ای در اطراف کشور، نمی‌گذارند تا هیچ پرنده‌ای نه عمدا و نه سهوا بدون اجازه‌ وارد آسمان مقدس جمهوری اسلامی ایران شود




منبع:https://aja.ir/Portal/home/?news/1600251/1600261/1601288/دفاع-۳۶۰-درجه‌ای-و-۲۴-ساعته-پدافند-هوایی-از-آسمان-کشور