فرجام؛
دو قرن پس از مرگ کنفوسیوس، مکتب اخلاقی - عقیدتی او در چین رواج یافت و بی مهری اولیه را جبران کرد. شاگرد برجسته او منسیوس یا منگ کو (منگ درزو استاد منگ) که صد سال پس از مرگ کنفوسیوس به دنیا آمد، در ترویج اندیشه و آراء مکتب کنفوسیوس کوشید؛ هر چند که استاد و شاگرد با یکدیگر اختلاف مزاج فلسفی داشتند و استاد درون گرا و شاگرد بیرون گرا و جمع گرا بود. شاگرد دیگر او جوشی (1200 - 1130 میلادی) در بسط نهائی تعالیم او در چین معاصر کوشید و آراء او را تفسیر کرد. تا قبل از انقلاب کمونیستی در چین، آئین کنفوسیوس در بالاترین درجه اعتبار قرار داشت. به نظر می رسد که آئین کنفوسیوس طبق معمول دستخوش تحریف و تغییر پیروان مبالغه گو قرار گرفته باشد. مرده پرستی، از غلو و افراط بی سابقه ای در این آئین برخوردار بود و سرنوشت زنان وضع رقت باری گرفت.(171)