ارکان اسلام در نهج البلاغه

[نصرالله عاشق خداومولا]

ارکان اسلام در نهج البلاغه

مقدمه

به نظر می رسید که از مقدمهای موثر در راه تعمیم فرهنگ اسلامی و گسترش تعلیمات قرآنی از زبان انسان وحی و مجموعه ای است در تشریح و تبیین مفاهیم قرآنی از زبان انسان کاملی که پس از رسول خدا صلی الله علیه و آله آئینه تمام نمای تعالیم اسلام و دستورهای قرآن کریم بوده است.
نهج البلاغه کتابی است که در بسیاری از ابعاد حیات بشری بویژه در بعد سیاست و اجتماع رنهمودهای ارزنده دارد و علاوه بر آنکه در زمینه معارف اعتقادی و فکری و در مسائل حکومتی و حیات سیاسی سرشار از دانستنی هاست در مسائل عبادی و در تشریح و تبیین فروع دین و ارکان عملی اسلام نیز توضیحات و نکات جالب توجهی دارد که بایستی نسل جوان و انقلابی ما با این نوع آموزشها ورزیده تر شوند.
بنیاد نهج البلاغه که از دیرباز برای رسیدن به این هدف در تلاش و کوشش است برای نمونه جزوهای چهل مروارید را منتشر ساخت و در تکمیل این قدم و در تعمیق بحث های چهل مروارید دوم جزوه حاضر را فراهم نمود.
تیترها و عناوینی که در این کتاب کوچک اما پر محتوا ملاحظه می کنید همگی برگرفته از بیان فصاحت بار و بلاغت شعار سرور متقیان امیر المومنین علی علیه السلام است.
به امید آنکه خداوند متعال توفیق بیشتری عنایت کند تا از نهج البلاغه برای مدارس عالی و دانشگاهها نیز کتاب ها و جزوه هائی متناسب فراهم آوریم تا همه تشنگان معارف علوی از درسهای زندگی پرداز نهج البلاغه، بهره مند گردند.

[نصرالله عاشق خداومولا]

نماز

نماز یکی از عبادات بزرگ اسلامی است. بلکه از مهمترین عبادتها می باشد که در سازندگی فرد و اجتماع نقشی اساسی دارد و گرانقدری پیرامون نماز و برخی آثار و آداب آن وارد است که تحت عناوینی به آنها اشاره می شود.

[نصرالله عاشق خداومولا]

نماز نشانه ملیت اسلامی

از دیدگاه امیرالمومنین (علیه السلام)، نماز نشانه ملیت اسلامی است و آن عملی است که مسلمانان بدانوسیله ممتاز و متشخص می شوند و اقام الصلوة فانها الملة (خطبه 109)
ترجمه: و به پاداش نماز که آن، آئین و ملیت است.
و بدین مناسبت است که در جاهای دیگر نهج البلاغه، نماز ستون و پایه دین شناخته شده که بدون آن بنای دین فرو می ریزد و از بین می رود. والله الله فی الصلوة فانها عمود دینکم (نامه 47)
ترجمه: و خدا را خدا را درباره نماز که آن، ستون و پایه دین شماست. و بهمین دلیل است که در احادیث نبوی کسی که نماز را عمداً ترک می کند و اصلاً نماز نمی خواند، کافر خوانده شده که او از ملیت اسلامی و ربقه دین و شریعت بیرون رفته است؛ پیامبر فرمود: بین العبد و بین الکفر الصلوة. (بحار الانوار 82/202)
ترجمه: فاصله انسان و کفر، ترک نماز است.

[نصرالله عاشق خداومولا]

نماز معیار ارزشگذاری اعمال دیگر

اصولا چون اعمال انسان ناشی از عقیده و طرز تفکری است که او در دل و مغز خویش دارد آنکه نماز می گزارد، باید دید چگونه نماز می گذارد؟ آیا بقیه اعمال و کردارش نیز متناسب با آن و مثل آن است؟ از نظر نهج البلاغه کلیه اعمال انسان تابع نماز است چون آنکس که خدا را بنده است همه وظائف و مسولیتها را نیز به جا و برای اطاعت امر خدا به جا می آورد ولی آنکه خدا را بنده نیست هیچ مسئولیت و وظیفه ای را درست و به موقع انجام نمی دهد. و اغلم ان کل شی ء من عملک تبع لصلوتک (نامه 27)
ترجمه: و بدان که هر عملی از کرده های تو تابع و پیرو نماز توست.

[نصرالله عاشق خداومولا]

نماز رمز عبودیت و نیاز انسان به خداوند

انسان در طبیعت وجودش، نیازمند آفریدگار خویش است و در این جا فرقی نمی کند که او از امکانات حیات بهره بیشتری دارد یا کمتر.
انسان در بعد روح و روان با مسائل و مشکلات فراوان رو به روست، نماز نهادی است که انسان را در گرفتاری و بحران های روحی و فکری، تسکین و آرامش می بخشد و او را از تنگنای نجات می دهد.
امیر المومنین می فرماید: ما اهمنی ذنب امهلت بعده حتی اصلی رکعتین و اسل الله العافیه (کلمات قصار 241)
ترجمه: هیچ مهمی و حادثه پی آمد داری، برای من پیش نیامد که من فرصتی داشته باشم مگر آنکه دو رکعت نماز می خوانم و از خدا عافیت و نجات می طلبم.

نماز وسیله تقرب و کمال

کمال آدمی در تخلق به اخلاق الهی است پس هر چه انسان ملکوتی تر شود و از عالم ماده و تعلقات و آلایشهای آن وارسته تر گردد و به یک سخن هر چه بشر به مقام ربوبی نزدیکتر شود؛ بهمان اندازه به کمال مطلوب انسانی نزدیکتر خواهد شد.
انسان متقی و باپروا که از دیدگاه اسلام نمونه انسان کامل است با نماز به خدا تقرب می جوید و بدینوسیله به منبع و سرچشمه کمال نزدیکتر می شود. الصلوة قربان کل تقی (قصار 131)
ترجمه: نماز وسیله تقرب هر انسان با پروا است.




نماز رمز عبودیت و نیاز انسان به خداوند

انسان در طبیعت وجودش، نیازمند آفریدگار خویش است و در این جا فرقی نمی کند که او از امکانات حیات بهره بیشتری دارد یا کمتر.
انسان در بعد روح و روان با مسائل و مشکلات فراوان رو به روست، نماز نهادی است که انسان را در گرفتاری و بحران های روحی و فکری، تسکین و آرامش می بخشد و او را از تنگنای نجات می دهد.
امیر المومنین می فرماید: ما اهمنی ذنب امهلت بعده حتی اصلی رکعتین و اسل الله العافیه (کلمات قصار 241)
ترجمه: هیچ مهمی و حادثه پی آمد داری، برای من پیش نیامد که من فرصتی داشته باشم مگر آنکه دو رکعت نماز می خوانم و از خدا عافیت و نجات می طلبم.

[نصرالله عاشق خداومولا]

نماز وسیله تقرب و کمال

کمال آدمی در تخلق به اخلاق الهی است پس هر چه انسان ملکوتی تر شود و از عالم ماده و تعلقات و آلایشهای آن وارسته تر گردد و به یک سخن هر چه بشر به مقام ربوبی نزدیکتر شود؛ بهمان اندازه به کمال مطلوب انسانی نزدیکتر خواهد شد.
انسان متقی و باپروا که از دیدگاه اسلام نمونه انسان کامل است با نماز به خدا تقرب می جوید و بدینوسیله به منبع و سرچشمه کمال نزدیکتر می شود. الصلوة قربان کل تقی (قصار 131)
ترجمه: نماز وسیله تقرب هر انسان با پروا است.

[نصرالله عاشق خداومولا]

نماز روشنائی چشم مومن است

رسول خدا صلی الله علیه و آله در حدیثی فرمود از دنیا سه چیز را دوست می دارم و در میان آن سه چیز روشنائی چشم من در نماز است و جعل قرة عینی فی الصلوة. (بحار الانوار 211/ 82) چاپ اسلامیه.)
و امیر المومنین در نهج البلاغه در همین زمینه با الهام از قرآن کریم می فرماید: از مومنان مردانی هستند که حق نماز را شناخته اند و آنان کسانی هستند که آرایش و زر و زیور دنیا و دیگر چیزهائی که روشنایی چشم انسان است، ایشانرا از نماز مشغول نساخته و بفرموده خداوند متعال در قرآن: رجال لا تلهیهم تجارة و لا بیع عن ذکر الله و اقام الصلوة... (النور 190)
ترجمه: ترجمه: مردانی که دادوستد و خرید و فروش، آنان را از یاد خدا و اقامه نماز بازشان نمی دارد.

[نصرالله عاشق خداومولا]

مسئولیت بزرگ خانواده

مجلسی در شرح حال امام رضا (علیه السلام) نقل می کند که در خانه امام رضا، بانوئی بود که دخترکان را برای نماز بیدار می کرد و او مسئول این کار بود.
و در نهج البلاغه می فرماید: رسول خدا با اینکه، مژده بهشت را از سوی پروردگار سبحان دریافت داشته بود و بهشتی بودنش مسلم و فرمان خدا عمل کند که می فرماید: و امر اهلک بالصلوة و اصطبر علیها (طه/132).
ترجمه: خانواده ات را به نماز فرمان ده و خود بر انجام آن شکیبا باش. و لذا پیامبر صلی الله علیه و آله دستور داد که خانواده اش بطور نماز بگزارند و خود هم شخصا در نماز گزاران، کوشا بود و سختی ها را در این راه تحمل می فرمود.(خطبه 190)

[نصرالله عاشق خداومولا]

نماز، شستشوی روان از پلیدیها

نیازی به توضیح نیست که تن و جامعه آدمی چون جسم و ماده هستند، آلودگی هائی پیدا می کنند و نظافت و تمیزی آنها به این است که با آب شستشو شوند تا آلودگی و پلیدی ها، رفع گردد.
بی شک روح و روان انسان نیز با گناه و خطاها، مکدر می شود.
این نوع آلودگی، چگونه باید رفع شود؟
از نظر امیر المومنین (علیه السلام) در نهج البلاغه، نماز عامل وارستگی ها و دوری از گناه و موجب زوال آثار گناهان و سبب از بین رفتن پلیدی های روحی است. و انهالتحت الذنوب حت الورق و تطلقها اطلاق الربق(خطبه 190)
ترجمه: نماز گناهان را همچون برگ درختان فرو می ریزد و همانند گسستن طناب پوسیده، رشته های معاصی را متلاشی می سازد و از بین می برد.
امیر المومنین در پایان سخنش به نقل از رسول خدا صلی الله علیه و آله چنین می فرماید:
رسول خدا صلی الله علیه و آله نماز را به آب گرم و حمامی تشبیه کرد که بر در خانه انسان باشد و او هر شب و روز پنج نوبت در آن شستشو می کند آیا با این وصف، چرک و آلودگی در تن او باقی می ماند؟

[نصرالله عاشق خداومولا]

نماز، شستشوی روان از پلیدیها

نیازی به توضیح نیست که تن و جامعه آدمی چون جسم و ماده هستند، آلودگی هائی پیدا می کنند و نظافت و تمیزی آنها به این است که با آب شستشو شوند تا آلودگی و پلیدی ها، رفع گردد.
بی شک روح و روان انسان نیز با گناه و خطاها، مکدر می شود.
این نوع آلودگی، چگونه باید رفع شود؟
از نظر امیر المومنین (علیه السلام) در نهج البلاغه، نماز عامل وارستگی ها و دوری از گناه و موجب زوال آثار گناهان و سبب از بین رفتن پلیدی های روحی است. و انهالتحت الذنوب حت الورق و تطلقها اطلاق الربق(خطبه 190)
ترجمه: نماز گناهان را همچون برگ درختان فرو می ریزد و همانند گسستن طناب پوسیده، رشته های معاصی را متلاشی می سازد و از بین می برد.
امیر المومنین در پایان سخنش به نقل از رسول خدا صلی الله علیه و آله چنین می فرماید:
رسول خدا صلی الله علیه و آله نماز را به آب گرم و حمامی تشبیه کرد که بر در خانه انسان باشد و او هر شب و روز پنج نوبت در آن شستشو می کند آیا با این وصف، چرک و آلودگی در تن او باقی می ماند؟