درسهایی از زندگی امام علی علیه السلام
امیرالمؤمنین علی علیه السلام قول را با عمل همراه کرد و از علاقه مندترین افراد به کار بود، او از کار خسته و دل زده نمی شد حتی در ایام خلافتش شیوه اش را تغییر نداد و همچنان کار می کرد، زمین شخم می زد، و چاه حفر می کرد و به زراعت می پرداخت، مردی امیرالمؤمنین را با بار شتری از هسته خرما دید، از او پرسید: چه حمل می کنی؟
امام علیه السلام فرمود: صد هزار نهال خرماست.(55)
امام علی علیه السلام با کوله باری از هسته خرما می رفت، به او گفتند: ای ابوالحسن! چه با خود داری؟ امام علیه السلام فرمودند: اگر خدا بخواهد نخل های خرماست. و حضرت همه آن هسته های خرما را می کارد و دانه ای را باقی نمی گذارد و به خاطر تلاش و پشتکارش، بی نیازترین شخص زمان خود بود و گفته اند: وی هزار بنده را با دسترنجش آزاد کرد.(56)
با وجود کارهای فراوان و تلاش توانفرسایی که در مزرعه، جامعه و دولت داشت هیچگاه وظیفه تربیتی خود در داخل خانواده فراموش نمی کرد، او به خانواده اش در کارهای خانه کمک می کرد. گفته اند: که امیرالمؤمنین علیه السلام هیزم جمع می کرد و آب می آورد و جارو میزد.(57)
امیرالمؤمنین علیه السلام در کنار کارهای زیاد خود در اداره امور کشور، وظیفه تأمین معاش خانواده اش را فراموش نمیکرد، در حالی که می توانست نیازهای خود را از بیت المال تأمین کند.
امام علیه السلام همیشه راه سخت و دشوار را انتخاب می کرد تا به نسل های آینده درسی را بیاموزد که در طول زندگی شان آن را به خاطر داشته باشند، امام علیه السلام کار را دوست می داشت و می فرمود:
انّ الله یحب المحترف الامین؛(58)
خداوند کارگر امین را دوست می دارد.
و هموست که می فرماید: الداعی بلا عمل کالرامی بلا وتران تتعب فی البر فان التعب یزول و البر یبقی
(آنکه دیگران به کاری فرا خواند و خود بدان عمل نکند مانند تیراندازی است که از کمان بی زه تیر افکند، اگر در خوبی خود را خسته کنی، خستگی از بین می رود و خوبی باقی می ماند).(59)
با وجود تلاش زیاد و خستگی ناشی از کار، چنان می نماید که گویی کاری نکرده است و شعار حضرت این بود: اذا فعلت کل شی ء فکن کمن لم یفعل شیئا؛
هر کاری را که انجام می دهی، مانند کسی باش که کاری انجام نداده است.(60)
آری امام علیه السلام، پایان راه را آغاز مراحل دیگر قرار می دهد. و این نهایت اشتیاق و علاقه ای است که انسان می تواند نسبت به کار در خود داشته باشد. و چرا نه؟ وقتی کار در بسیاری از اوقات در ردیف حسب و نسب بلکه مرتبه ای بالاتر از آن قرار می گیرد؛ هموست که می فرماید:
من ابطأ به عمله لم یسرع به حبسه(61)
(آن کس که عملش او را به جایی نرساند، حسب و نسبش او را به جایی نخواهد رساند.)