نگاهی به تاریخ صنعت بیمه در جهان و ایران

[نازنین زینب]

نگاهی به تاریخ صنعت بیمه در جهان و ایران

اینکه کدام قوم و ملت، نخستین بار با بیمه آشنا شدمعلوم نیست.برخی دریانوردان فینقی را مبتکر بیمه می­دانند.بدین صورت که دریانوردان از بازرگانان وام دریافت می­کردند و هرگاه دریانورد بدهکار با موفقیت سفر خود را به پایان می­برد، موظف بود که اصل و بهره وام دریافتی را ظرف مدت معین به بازرگانان طلب کار بپردازد.در طی این مدت کالای دریانورد در گرو بازرگان بود و اگر به موقع موفق به دریافت طلب خود نمی­شد، می­توانست کالا را حراج کند.ولی اگر کشتی دریانورد با حوادث دریا مواجه می­شد و یا دزدان دریایی حمله ور می­شدند و کالا به غارت می­رفت،وام دهنده حقی در مورد اصل و بهره وام نداشت.بنابراین بازرگان وام دهنده، خطر را تقبل می­کرد یعنی برگشت اصل و بهره وام در گرو سالم به مقصد رسیدن کالا بود. این نوع وامها را در تاریخ پیدایش بیمه، بیمه وامهای دریایی نامیده­اند.با این همه به نظر بسیاری از محققان، بیمه به مفهوم واقعی در سده چهاردهم میلادی به وجود آمده است زیرا قبلا کلیسا با بیمه به صورت وامهای دریایی مخالفت کرده بود زیرا طبق قوانین مذهبی، بهره را حرام می­دانستند.از این رو تجار وام دهنده شکل آن را عوض کردند و به جای بهره، وام گیرنده جایزه­ای می­پرداخت که میزان آن به اندازه نرخ بهره بود ولی شکل آن طوری بود که کلیسا نمی­توانست با آن مخالفت کند.

[نازنین زینب]

در سال 1552 میلادی در شهر فلورانس کانونی از بیمه­گران با سازمانی مجهز تشکیل شد که اعضای کانون، حقوقدانانی از بین خود برای تعیین شرایط عمومی بیمه­نامه­ها و تدوین تعرفه­ها و انتخاب نمایندگان کردند. در حدود سال 1691 میلادی، ادوارد لوید در قهوه­خانه خود در لندن که نزدیک به اداره نیروی دریایی بود، شروع به انتشار نشریه­ای به نام اخبار لویدز کرد و پس از گذشت چندین سال، قهوه­خانه وی، تبدیل به مهمترین مرکز معاملات بیمه­ای شد.تا سال 1760 میلادی، قهوهخانه لویدز مهمترین مرکز برای بیمه کردن خطرهای دریایی بود.عملیات بیمه­گران لویدز حدود 154 سال در گوشه غربی طبق دوم عمارت بورس لندن ادامه داشت و پس از متجاوز از یک قرن و نیم فعالیت به عمارت اختصاصی لویدز منتقل شد.در سال 1310خورشیدی،‌ فعالیت جدی در زمینه بیمه در ایران با تصویب قانون و نظامنامه ثبت شرکتها آغاز شد و متعاقب آن بسیاری از شرکتهای بیمه خارجی از جمله گستراخ،آلیانس،ایگل­استار، یورکشایر،رویال،ویکتوریا،ن اسیونال­سویس،فینیکس،اتحاد الوطنی و ..... به تاسیس شعبه و یا نمایندگی در ایران پرداختند.گسترش فعالیت شرکتهای بیمه خارجی در کشور، مسئولان را متوجه ضرورت تاسیس یک شرکت بیمه ایرانی کرد و دولت در شانزدهم شهریورماه 1314 شرکت سهامی بیمه ایران را با سرمایه 20 میلیون ریال تاسیس کرد.در سال 1331 خورشیدی، بر اساس مصوبه هیات دولت کلیه شرکتهای بیمه خارجی موظف شدند برای ادامه فعالیت خود در ایران مبلغ 250 هزار دلار ودیعه نزد بانک ملی ایران تودیع نمایند و پس از آن نیز منافع سالیانه خود را تا زمانی که این مبلغ به 500 هزار دلار برسد، بر آن بیفزایند. این تصمیم موجب تعطیل شدن کلیه نمایندگی­ها و شعب شرکتهای بیمه خارجی در ایران به استثنای دو شرکت بیمه یورکشایر و اینگستراخ شد و شرایط را برای گستزش فعالیت شرکتهای بیمه ایرانی فراهم ساخت.نخستین شرکت بیمه ایرانی، به نام بیمه شرق، در سال 1329 خورشیدی تاسیس و تا سال 1343، به تدریج هفت شرکت خصوصی دیگر به نامهای آریا،پارس،ملی،آسیا،البرز، امید و ساختمان و کار شکل گرفتند.

[نازنین زینب]

در سال 1350 خورشیدی به منظور نظارت بیشتر دولت بر صنعت بیمه و تدوین اصول و ضوابط استاندارد، بیمه مرکزی ایران تاسیس شد که بر اساس قوانین مستقیما فعالیت بیمه­ای نمی­کند و در نتیجه رقیبی برای موسسات بیمه کشور نیست.تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، یک شرکت دولتی،دوازده شرکت خصوصی و دو موسسه بیمه خارجی در کشور فعالیت می­کردند که در چهارم تیرماه 1358، بنابر تصمیم شورای انقلاب، دوازده شرکت خصوصی ملی شده و پروانه فعالیت دو موسسه خارجی نیز لغو شد .
در حال حاضر چهار شرکت بیمه دولتی ایران، آسیا ، البرز، دانا، و دوازده شرکت بیمه خصوصی سامان،معلم،پارسیان،کارآفر ین،سینا،توسعه،رازی،دی،نوی ن،ملت،پاسارگاد و میهن در کنار چهار شرکت بیمه مناطق آزاد به نامهای اتکایی امین، حافظ،امید و ایران معین در کشور به ارائه پوششهای بیمه اشتغال دارند.

( به نقل از کتاب کلیات بیمه / تالیف جناب آقای آیت کریمی).