یکی از مکانهای بینظیر و تماشایی استان آذربایجان شرقی، روستای لیقوان است که همه آن را با پنیر معروفش، پنیر لیقوان میشناسند. این روستا، از جمله روستاهای پلکانی آذربایجان شرقی است که در ۳۶ کیلومتری شهر تبریز قرار دارد.
در استان آذربایجان شرقی، جاذبههای گردشگری بیشماری وجود دارد. از جمله دیدنیهای این استان، روستاهای آن است که با معماری خاص خود بهعنوان مقاصد گردشگری و پرطرفدار این منطقه مطرح هستند. روستاهای شگفتانگیزی چون «کندوان»، «حیلهور» و «لیقوان» از جمله آنها است.
لیقوان روستایی تاریخی و پلکانی است که بهدلیل تولید پنیر لیقوان معروف است. در این مقاله از کجارو، قصد داریم تا شما را با این مکان دیدنی در حوالی تبریز آشنا کنیم. پس با ما در سفر به خطهی آذربایجان و روستاگردی در لیقوان همراه باشید.
روستا، نفس آرامی از احساس است، زمزمه برق نسیم سحری، میبرد هوش و دلم، گاهبهگاه مینگرم، بر افقهای ظلام شهرمان، میرود احساسم، میشوم غرق ریا و مبهوت، گاهبهگاه مینگرم، دل ساده پر خونم را، سر سفره دل میشوم و سردی و رنگ و ریا، میزند در ذوقم، گاهبهگاه مینگرم، به تفاوت در میان رنگها...
روستای لیقوان کجاست؟
روستای لیقوان در استان آذربایجان شرقی و در ۳۶ کیلومتری شرق تبریز و ۲۴ کیلومتری جنوب شهرستان باسمنج در دامنه کوه سهند قرار گرفته است. این روستا در دهستان «میدانچای»، بخش مرکزی شهرستان تبریز قرار دارد. لیقوان از جنوب غربی با روستای «سفیده خوان»، از شمال با «بیروق»، از شرق به «متنق ایرنق» و از جنوب به رشته کوههای سهند و روستای «سهند اوا» منتهی میشود.
این روستا در درهای باصفا و در دامنهی کوه سهند جای گرفته است و همواره تحت تأثیر اقلیم سردسیری سهند قرار دارد. سراسر دره لیقوان تا سهند را گدازههای آتشفشانی پوشانده و آبوهوای آن در زمستانها بسیار سرد و در تابستانها معتدل و مطبوع و بینظیر است. همین آبوهوای عالی، دامنههای زیبا و بکر و ارتفاعات سهند و همچنین مراتع، چمنزارها و گلزارهای زیبا موجب توجه به این منطقه شده و در آن امکاناتی برای بازیهای زمستانی، کوهنوردی و ماهیگیری احداث شده است.
چرا به این روستا، لیقوان میگویند؟
در گذشته نام این روستا «وان» بوده است که به مرور زمان به «لوان» و بعدها به لیقوان تغییر کرده است. در زبان محلی مردمان این منطقه به لیقوان «لوان» یا «لیوان» گفته میشود و به معنی آبهای گرمی است که از دامنهی سهند و از آثار آتشفشانی جاری میشوند.
لیقوان، روستایی تاریخی با معماری پلکانی است که به خاطر داشتن طبیعت زیبا و چشمنواز و آبوهوای دلپذیر، لقب دره بهشت را به خود گرفته است. از دلایلی که لیقوان بهصورت پلکانی شکل گرفته است، اهمیت زمینهای کشاورزی است بنابراین خانهها را روی صخرهها ساختهاند. معروفیت این روستا بیشتر بهدلیل داشتن یکی از پنیرهای خوشمزهی ایران یعنی پنیر لیقوان است. اما در این روستا جاذبههای دیگری نیز وجود دارد که شما را تشویق به سفر به این منطقه میکند. «درهی لیقوان» یا «دره سی»، چشمهی آبگرم، پل «حاجسالار» و عمارت سنگی لیقوان از جمله آنها است.
از وقایع تاریخی و سیاسی که لیقوان به خود دیده است، قتل «حاج احتشام لیقوانی»، از بزرگترین مالکان آذربایجان در سال ۱۳۲۴ شمسی است که به دست سران فرقه دموکرات در تبریز، در جریان مبارزه با فئودالهای آذربایجان کشته میشود. قبل از انقلاب و در دورهی اصلاحات اراضی، کل مراتع شمالی سهند که متعلق به حاج احتشام بود توسط لیقوانیها با سند شش دانگ خریداری میشود و اسناد این خریدوفروش با عنوان اسناد هفت برگ که هفت فرزند حاج احتشام آن را امضا کردهاند در دست بزرگان طایفههای لیقوانی موجود است.
لیقوانیها، مردمانی دامدار و کشاورز هستند که به گشت محصولاتی چون سیب گردو، سیب، گلابی، سیب زمینی، نخود، جو، گندم میپردازند و مهمترین و معروفترین تولید آنها پنیر خوشمزهی لیقوان است. دیزی یا آبگوشت مخصوص لیقوان (پیتی)، یارما شورباسی، اوماج آشی و قورما نیز از جمله غذاهای محلی این روستا است. صنایعدستی مردمان لیقوان نیز شامل ظروف سفالین معروف به لیقوان قابی، لباسهای نمدی مردانه یا شال پالتار، لباسهای چیندار و مخمل زنانه یا یل تومان، لباسهای محلی زنانه یا کوینح، جورابهای پشمی زنانه، جورابهای پشمی مردانه، چاروق، جلیقه، شال، کلاه نمدی، قالی، قالیچه، فرش، تابلو فرشهای نفیس، جاجیم و گلیم هستند.