این هویتبخشی و تمایز، در اشعار قمیها نیز مشاهده میشود، عبارتهایی مانند «قم، چشم و چراغ کشور»، «قم، نگین شهرها»، «قم، عشق اهل بیت (علیهمالسلام)» و... نمونهای از این دست است.
تشابه با تجارب مأنوستر
چنانکه در مراسم اختصاصی بیتالنور مشاهده شد، به خصوص در مراسم روز وفات، سخنرانان از تشابه جریان حضرت معصومه (سلام الله علیها) و حضرت زینب (سلام الله علیها) بسیار استفاده میکردند.
این مطلب یکی از ابعاد فرهنگی مسئله است و به ملموسسازی واقعهی هجرت و وفات ایشان برای مردم میانجامد. چون محبت بین امام حسین (علیهالسلام) و حضرت زینب (سلام الله علیها) در بین مردم، بسیار مشهورتر و مأنوستر است، لذا ایجاد مشابهت بین آن و محبت امام رضا (علیهالسلام) و حضرت معصومه (سلام الله علیها) میتواند جریان را ملموستر کرده و در اذهان ماندگارتر کند.
عناصر مشترک بین حضرت معصومه (سلام الله علیها) و حضرت زینب (سلام الله علیها) که به این مأنوسسازی کمک میکند عبارتاند از:
- هر دو خواهرِ پدری و مادریِ یک امام (علیهالسلام) بودند؛
- هر دو شأن علمی و دینی والایی داشتند؛
- هر دو علاقهی فراوانی به برادر داشتند و بدین منظور رنجهای زیادی کشیدند؛
- هر دو برای ترویج حقانیت و معرفی برادر، تلاش زیادی انجام دادند؛
- هر دو نمادی آشکار از حضرت فاطمه (سلام الله علیها) هستند؛
- در نحوهی سفر، مشابهتهایی داشتند. سفرشان به صورت کاروانی از مدینه، متشکل از زنان و فرزندان اهل بیت (علیهمالسلام) بود که باید مسیر طولانی و پر زحمتی را طی میکردند.
جمعبندی و نتیجهگیری
وجود قدمگاههای ائمه اطهار (علیهمالسلام) و علاقهی مردم به این مکانهای مقدس، از سرمایههای فرهنگی کشور محسوب میشود. قدمگاههای منسوب به امامزادگان (علیهمالسلام) با محوریت امام رضا (علیهالسلام)، مجموعهی نفیسی است که میتوان بر طبق آن با نمادسازی مطلوب، در راستای ترویج فرهنگ رضوی سیاستگذاری کرد.
قدمگاه حضرت معصومه (سلام الله علیها)، یعنی بیتالنور، یکی از مهمترین نمونههای این اماکن از جهت قطعیت سندی، به شمار میرود. توجه به زیارت و آثار به جا مانده از این بانوی مقدس، اجابت سفارش امام رضا (علیهالسلام) در مورد ایشان است. وجود این مکان در جوار مدرسهی علمیه میتواند ضمن هویتبخشی برای بانوان شیعه، شناسنامهی «زن» و «دانش» را نیز تدارک نماید.