اجزاي الكتريكي كولر آبي

[كيان]

اجزاي الكتريكي كولر آبي


1- فيوز:


براي حفاظت تجهيزات الكتريكي كولر بايستي فيوزي جداگانه سر راه فاز سيم ها يا كابل ارتباطي به كليد مخصوص استفاده شود.
اين فيوز بايد از نوع اتوماتيك يا آلفا بوده و آمپر نامي آن 10 باشد.
لازم به توضيح است كه سيم نول مستقيماً بدون اينكه كليدي سر راه آن باشد به كابل چهار رشته بعد از كليد رفته و از آنجا به جعبه ترمينال داخل محفظه كولر اتصال مي يابد و انشعاب جهت سيم مشترك الكتروموتور و الكتروپمپ از آن گرفته مي شود.
طبق استاندارد بايستي سر راه فاز ورودي به كولر حتماً فيوز و كليد نصب نمود تا از خطر برق گرفتگي و غيره جلوگيري به عمل آيد.


2- سيم يا كابل ارتباطي فيوز و كليد مخصوص:

جهت جلوگيري از افت بيش از حد مجاز فشار الكتريكي و سهولت عيب يابي و عدم تأثير ضربه هاي ناشي از كليد زني بر كار ديگر وسايل خانگي و روشنايي بايستي مستقيماً بعد از كنتور دو سيم تك لاي رشته اي 5/1 ميليمتر مربع يا از كابل رشته اي 5/1*2 كه فيوزي سر راه فاز آن قرار مي گيرد براي برق رساني به كليد مخصوص كولر استفاده نمود.
3- كليد مخصوص كولر
براي راه اندازي الكتروپمپ يا واترپمپ و الكتروموتور دو دور و كنترل دورهاي آن از سه كليد قطع و وصل استفاده مي گردد كه عبارتند از:

1- كليد تك پل جهت قطع و وصل و اترپمپ، اين كليد در سمت چپ كليد مخصوص قرار دارد.
2- كليد تك پل جهت قطع و وصل الكتروموتور دو دور يا الكتروموتور فن كليد در قسمت مياني كليد مخصوص استقرار يافته است.
3- كليد دور تند و كند كه يك كليد تبديل است و در سمت راست كليد مخصوص قرار دارد.
4- كابل چهار رشته كولر:
براي ارتباط الكتريكي كليد مخصوص به كولر از كابل چهار رشته اي استفاده مي شود و رعايت نكات زير ضروري مي باشد:

1- حتماً يك تكه باشد تا اشكالي از نظر الكتريكي پيش نيايد و عيب يابي آن ساده باشد.
2- 5/1 *4 باشد تا افت فشار الكتريكي در حد مجاز باقي بماند.
3- مسير عبوري كابل بايستي در اطراف كانال كولر باشد و از عبور دادن آن در داخل كانال كولر جداً خودداري نمود زيرا هواي مرطوب سبب كاهش قدرت عايقي كابل گرديده ايجاد برق گرفتگي مي نمايد.
4- براي اتصال كابال به كليد از فيش هاي مخصوص استفاده شود.


5- جعبه اتصال يا ترمينال:

ارتباط الكتروموتور فن، واترپمپ و خازن از طريق جعبه ترمينال يا جعبه اتصال به كابل چهار رشته اي صورت مي گيرد. اين جعبه داراي يك در پوش بوده و محل استقرار آن در داخل محفظه كولر است. در دو طرف راست و چپ بعضي از ترمينال ها حروف يا اعدادي نوشته شده كه راهنماي خوبي براي اتصال صحيح سيم ها به آن است.


6- خازن اصلاح ضريب قدرت:


اين خازن داخل محفظه كولر، روي بدنه قرار دارد و نقش آن اصلاح ضريب قدرت مي باشد. در تأمين قسمتي از توان رآكتيو الكتروموتور واتر پمپ نقش عمده اي دارد. اين خازن از دو صفحه هادي بنام جوشن ها كه بين آنها عايق روغني قرار دارد تشكيل مي گردد و به همين علت به آن خازن روغني هم گفته مي شود. ظرفيت الكتريكي آن 20 يا 25 ميكروفاراد است.
دو سر خازن به ترمينال هايي اتصال مي يابند كه سرهاي واتر پمپ به آن اتصال يافته اند زيرا واترپمپ در تمام مدت روشن بودن كولر همواره كار مي كند. اما ترمينال هاي مربوط به دور كند و تند بطور جداگانه برقرار مي شود و همواره يكي از آنها در زمان روشن بودن كولر با فاز در ارتباط است.
ولتاژ اين خازنها حدود 400 تا 450 ولت بوده و ضربه هاي ناشي از ولتاژ زياد كليد زني را دفع مي نمايد. اين خازن در تمام مدت روشن بودن كولر بصورت فعال در مدار است شكل 1-2 خازن و محل نصب آن را در محفظه كولر نشان مي دهد.


اجزاي الكترو مكانيكي كولر آبي


1- الكتروموتور دودور يا موتور فن:


الكتروموتورفن داراي دو دور است، دور تند و كند آن بترتيب حدود 1500 و 1000 دور در دقيقه است. تيپ هاي متعددي از الكتروموتورفن در كولرهاي آب هوايي مورد استفاده قرار مي گيرند كه تعدادي از آنها عبارتند از:
الف- الكتروموتور تيپ پروانه كه ساخت موتو- ژن ايران است و كپي شده از نوع وستينگهاوس مي باشد، در قدرتهاي 4/1 ، 3/1 ، 2/1 ، 4/3 شوند اسب بخار ساخته مي شود و داراي سه دسته سيم پيچ است.
ب- الكتروموتور تيپ المو كه ساخت ايتاليا است و داراي 4/3 ، 2/1 و 3/1 اسب بخار مي باشد. اين موتورها داراي چهار دسته سيم پيچ است دو دسته براي دور تند و دو دسته براي دور كند اجرا گرديده است در هر دور يك دسته سيم پيچ راه انداز و دسته ديگر اصلي همان دور را تشكيل مي دهد. اين موتورها به موتورهاي دو خازنه موسومند.
ج- الكتروموتور تيپ آ.ا.گ كه در دو سايز 3/1 و 2/1 اسب ساخته مي شود در اين موتورها يك دسته سيم پيچ كمكي و يك دسته دو لايي سيم پيچ اصلي وجود دارد.
به لحاظ فراواني الكتروموتور تيپ پروانه و با توجه به توليد اين نوع موتورها در ايران در اين مجموعه به تشريح آن خواهيم پرداخت.
الكتروموتورهاي با قدرت 3/1 اسب بخار براي كولرهاي 2500 و 3000 مورد استفاده قرار مي گيرد.
الكتروموتور هاي با قدرت 4/1 اسب بخار براي كولرهاي 4500 و 5000 استفاده مي شود.
الكتروموتورهاي با قدرت 4/1 اسب بخار براي كولرهاي آبي 6000 و 6500 به كار مي رود.


استاتور:


استاتور الكتروموتور نوع پروانه از سه قسمت مهم تشكيل گرديده است:


- بدنه يا طوقه
- هسته و سيم پيچي ( دور زياد، دور كم و راه انداز )
بدنه يا طوقه:
اين قسمت از استاتور از ورق فولادي تهيه گرديده و توسط دستگاه درز جوش بصورت استوانه كامل در آمده است قبل از جوش توسط پرس سوراخ هايي جهت تهويه روي آن تعبيه مي گردد و قبل از اينكه هسته و سيم بندي در آن قرار گيرد روي آن آزمايش هاي متعددي انجام مي گيرد.
بدنه ابتدا فسفاته، سپس لعاب كاري و سرانجام رنگ مي شود. موقعي كه استاتور روي پايه اش قرار مي گيرد حتماً بايستي قسمت بدون منفذ آن به سمت بالا باشد تا در مقابل ريزش آب و غيره محافظت گردد.


هسته:


هسته اين الكترو موتورها از ورق هاي دينامو «فولاد سيليس دار» كه روي آن شيارهاي مخصوص و متفاوتي تعبيه گرديده تشكيل شده است. قطر داخلي هسته 9/8 سانتيمتر و طول يا ضخامت محوري هسته براي موتورهاي 4/1 اسب 3/4سانتيمتر و براي موتورهاي 2/1 و 4/3 اسب 4/5 سانتيمتر است.
به لحاظ اينكه تعدادي از شيارها يك طبقه، تعدادي ديگر دو طبقه و بعضي از شيارها سه طبقه از سيم پيچ ها را در خود جاي مي دهند شكل اين شيارها از نظر عمق و پهنا متفاوت است.


سيم بندي دور زياد:


سيم پيچي استاتور از سه طبقه سيم بندي تشكيل يافته است طبقه زيرين با سيم بندي دور تند اجرا شده و شيار شروع و جهت پيچش سيم بندي آن مطابق شكل (10-2 ) مي باشد.
اين سيم بندي چهار گروه كلاف سه تايي را در برمي گيرد كه مشخصات يك گروه آن مطابق جدول شماره 2-2 و ديافراگم مربوط به سيم بندي دور زياد در شكل (11-2 ) رسم گرديده است. سر سيم مربوط به دور زياد با سيم افشان نمره 1 ( 1 ميليمتر مربع ) و با رنگ زرد خارج گرديده است . شيار شروع سيم بندي دورزياد مطابق شكل شياري مي باشد كه در هر دو جهت آن شيار شماره 4 كوچكترين شيار باشد.

سيم بندي دور كم:


طبقه مياني سيم پيچي مربوط به سيم بندي دور كم است كه شيار شروع آن، شيار شمار 1 است شكل (9-2) سيم بندي دور كم از شش گروه كلاف دو بوبينه تشكيل شده كه مشخصات يك گروه تشكيل شده كه مشخصات يك گروه آن در جدول 3-2 و دياگرام كامل سيم بندي آن در شكل (12-2 ) آمده است. سر مربوط به سيم بندي دوركم با سيم افشان نمره 1 ( 1 ميليمتر مربع ) قرمز رنگ خارج مي گردد. لازم به توضيح است كه بين سيم بندي دور زياد و دور كم بايستي حتماً عايق قرارداد تا عمر مفيد موتور افزايش يابد.


سيم بندي راه انداز :


طبقه رويي يا آخري سيم پيچي مربوط به سيم بندي راه انداز يا استارت است كه از دو گروه كلاف چهار بوبينه و دو گروه كلاف سه بوبينه تشكيل شده است.
سيم بندي استارت با گروه كلاف چهار بوبينه و از شيار شماره 6- شروع مي شود. (شكل 8-2 ) دياگرام سيم بندي راه انداز مطابق شكل (13-12) است. سر سيم بندي استارت با سيم افشان نمره 1 (1 ميليمتر مربع ) آبي رنگ خارج مي شود. در موتور 4/3 بخار افزايش گشتاور راه اندازي به منظور غلبه بر گشتاور مقاوم در كولرهاي 6000 و 6500 خازن راه انداز با سيم بندي استارت سري مي گردد و مجموعه سيم بندي راه انداز و خازن پس از راه اندازي الكتروموتور توسط كليد گريز از مركز كه روي روتور تعبيه گرديده، خارج مي گردد.


روتور:


روتور از ورق هاي دينامو يا فولاد سيليس دار تشكيل گرديده و روي ورق ها شيارهايي تعبيه شده كه آلومينيوم مذاب در آنها تزريق مي گردد و پره هاي خنك كننده در دو سر رينگ كه ميله هاي روتور را اتصال كوتاه مي كند توسط مواد مذاب آلومينومي ايجاد مي گردد. در روي هسته در قسمت مركزي سوراخ هايي جهت تهويه بهتر و سبك ترشدن روتور تعبيه مي شود.


محرك گردان يا گريز از مركز :


اين قسمت نقش عمده اي در راه اندازي و تنظيم دور موتور دارد. براساس نيروي گريز از مركز عمل مي نمايد و ضمن عمل خود سيم پيچ راه انداز را از مدار خارج مي كند. به هنگام سرويس كولر بايد فنر مربوط به محرك گردان را بازديد و از سلامت آن اطمينان حاصل نمود.


كليد گريز از مركز ( صفحه كنتاكت ):


اين كليد روي درپوش عقب الكتروموتور سوار مي شود و چهار سر دور زياد، دور كم، راه انداز و مشترك يا برق توسط فيش از زير به آن اتصال مي يابد.
قسمت رويي يا خارجي كليد محلي است كه مخصوص دور زياد كه با hi ( مخفف high ) و سيم دور كم به فيشي كه با علامت lo ( مخفف low ) و سيم برق و يا مشترك به فيش com كه مخفف (common ) است به آن اتصال مي يابد.
تنظيم فاصله بين پلاتين هاي آن از اهميت فوق العاده اي برخوردار است. تيغه هاي متحرك مربوط به اين كليد بايستي تا حدي قابليت ارتجاعي داشته باشد.


درپوش يا قالپاق:


قالپاق يا درب الكتروموتور از آلومينيوم خشك تهيه مي گردد و وظيفه نگهداري قسمت هاي متحرك موتور به عهده آن است. كليد گريز از مركز روي درب يا براكت عقب توسط سه پيچ بسته مي شود. جهت محافظت درپوش ها در مقابل رطوبت و اثرات جوي روي آنها را يك لايه رنگ مي زنند.


بوش:


بوش هاي مورد استفاده در الكتروموتور طرح پروانه از استيل ساخته شده است و قسمت
داخلي آنها (محل تكيه گاه محوري) از برنز مي باشد تا در مقابل بارهاي سبك و سنگين از استحكام كافي برخوردار باشد. سيستم روغن كاري بوش ها پرماويك بوده و بدين وسيله بوش ها به طور دائمي روغن كاري مي گردند. بوش ها در مركز درپوش ها مطابق استقرار مي يابند. روي بوش منفذي تعبيه گرديده كه نمد مخصوص آغشته به روغن داخل آن قرار مي گيرد.


خازن راه انداز :


موتورهاي 4/1 ، 3/1 و 2/1 اسب فاقد خازن راه انداز هستند اما موتور 4/3 اسب جهت افزايش گشتاور راه اندازي و غلبه بر نيروي مقاوم ناشي از گردش فن نياز به خازن راه انداز دارد. اين خازن از دو جوشن يا دو هادي كه بين آنها مواد عايقي شيميايي قرار دارد تشكيل مي شود. لازم به توضيح است كه خازن هاي استارت مورد استفاده در كولر 480-130 ميكروفاراد 110 ولت مي باشد. اين خازن ها براي مدت زمان راه اندازي بايستي در مدار باشد و بعد از راه اندازي از مدار توسط كليد گريز از مركز خارج گردد.و در صورت باقي ماندن در مدار بعد از مدت زمان راه اندازي، مواد عايقي آن تجزيه شده و خازن مي تركد اين خازن روي موتور نصب مي گردد و كلاهكي روي آن قرار مي گيرد.
خازن راه انداز به صورت سري با راه انداز در مدار قرار مي گيرد. به خازن راه انداز خازن خشك هم گفته مي شود.


محور موتور:


طول اين محور كه به قطر 7/12 ميليمتر است، در موتورهاي 3/1 تا 4/3 اسب يكسان بوده و در نتيجه يك نوعي پولي براي تمام آنها كافي مي باشد. اين محور از ميله فولادي كه قابليت كشش، خمش و برش آن بالا است درست مي شود قدرت لازم براي گردش فن از طريق اين محور به پولي كوچك و از آنجا به تسمه و سپس به پولي بزرگ و نهايتاً به فن منتقل مي گردد و نقش عمده اي در انتقال قدرت دارد لذا هر گونه لگني در آن موجب اشكال خواهد شد و بوش ها و يا تاقان هاي كولر را از بين خواهد برد . محور باعث از بين بردن نوسانات گذرا هم مي گردد بدين ترتيب تحمل بارو عمر مفيد موتور زيادتر شده و حركت آرامي خواهد داشت.


پيچ ها:


براي بستن قالپاق ها و استاتور از پيچ هاي مخصوصي استفاده مي گردد، در بستن مهره ها روي اين پيچ ها بايستي نهايت دقت مبذول گردد لذا شل و سفت بستن آن سبب عدم بالانس روتور در داخل استاتور گرديده و فاصله هوايي بين روتور و استاتور از حالت يكنواختي خارج مي شود لذا موتور در زمان راه اندازي دير به حركت در مي آيد يا اصلاً حركت نمي كند.


2- پمپ آب ( واتر پمپ ):


كار پمپ آب پمپاژ آب از تشتك پاييني كولر به سه راهه آب است و مي تواند به راحتي آب را به ارتفاع دو متري برساند.


پمپ آب از قسمت هاي زير تشكيل يافته است:


1- استاتور
2- روتور
3- محور
4- درپوش ها
5- بوش ها
6- پايه و متعلقات آن


استاتور:


ساختمان استاتور الكتروپمپ از هسته و سيم پيچي تشكيل مي گردد.


هسته:


هسته استاتور از ورق هاي آهن سيليس دار تشكيل گرديده كه ضخامت ورق ها ي آن حدود 5%
ميليمتر مي باشد. شيارهايي جهت قرار گرفتن هاديها روي ورق ها تعبيه گرديده است. در يك طرف هر شيار حلقه مسي اتصال كوتاه مشاهده مي شود. حلقه هاي اتصال كوتاه نقش مؤثري در راه اندازي و كار واتر پمپ دارد.


سيم پيچي:


سيم پيچي بعضي از واتر پمپ ها به صورت دو بوبينه ( بالشتكي ) اجرا شده و طوري بوبين ها به هم اتصال مي يابند كه سيم بندي دو قطب را ايجاد كند. بعضي از سيم ها به طور تك بوبينه روي قرقره تعبيه مي گردد.


روتور:


هسته روتور و اترپمپ از ورق هاي آهن سيليس دار تشكيل شده و شيارهايي به منظور قرار
گرفتن ميله ها يا هادي روتور روي آن ايجاد مي كنند. براي افزايش گشتاور واترپمپ شيارها مورب انتخاب مي شوند. مواد مذاب در داخل شيارها تزريق شده و يك سيم پيچي كه سيم هاي آن به صورت ميله اي است تشكيل مي گردد.


محور:


از ميله فولادي تشكيل گرديده ونقش مهمي در پمپاژ آب دارد . در سرويس و نگهداري بايستي دقت شود تا كوچكترين تنشي بر آن وارد نشود چون حالت لنگي به خود گرفته و علاوه بر خراب كردن و لقي و سائيدگي بوش ها سبب كاهش راندمان شده و از ارتفاع مفيدي كه آب را پمپاژ مي كند كاسته مي شود.


درپوش يا قالپاق:


درپوش ها نقش مهمي در بالانس نگه داشتن روتور، نگهداري هسته سيم پيچي شده و محافظت قسمت هاي داخلي موتور دارد.


بوش:


بوش واتر پمپ در درپوش ها قرار مي گيرد و پيرامون بوش نمد آغشته به روغن قرار دارد اما چون
موتور به صورت عمودي قرار مي گيرد روغن ها سرازير شده و بعد از مدتي بوش ها خشك كار مي كنند. البته زير درپوش پاييني واترپمپ يك واشر لاستيكي قرار دارد كه از نزول روغن جلوگيري مي نمايد. براي بالا بردن عمر مفيد واترپمپ بايستي ساليانه آن را سرويس و روغن كاري نمود.
هنگام باز كردن درپوش ها بايستي دقت شود كه بوش ها همراه با محور از جاي خود خارج نشود براي اين كار رسوبات روي محور را به دقت تراشيده و سپس محور را از داخل درپوش و بوش به آرامي خارج مي نمايند.


پايه پمپ و متعلقات آن:


پايه پمپ از سه قسمت تشكيل گرديده است كه عبارتند از:
- پايه اصلي، پمپ آب روي آن قرار مي گيرد.
- پروانه چهار پر يا سه پر، كه نقش توربين را داشته و در پمپاژ آب نقش مؤثري دارد.
- كفي پايه پمپ، در زير پايه نصب مي گردد و در پمپاژ آب نقش بسزايي دارد و در صورت نبودن آن بهره پمپاژ پمپ خيلي كم و امكان اينكه آب به سه راهه آب نرسد وجود دارد.
- چپقي پايه پمپ، ارتباط بين شلنگ بزرگي كه آب را به سه راهه تشتك سقف مي برد و پايه پمپ برقرار مي سازد.
- كلاهك پمپ، از نفوذ آب به داخل پمپ جلوگيري مي نمايد البته بايستي پمپ آب را در جايي قرار داد كه آب از طريق پوشال و ناودان ها به آن نريزد.