جنگنده تهاجمی اف-15 ایی استرایک ایگل

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

🎖🎖در دهه 1970 ارتش امریکا اف-15 ایگل را برای نقش برتری هوایی برای جایگزینی اف-4 فانتوم به خدمت گرفت.

علارقم برتریهای بسیار ایگل بر فانتوم ولی مشکل اساسی این بود که ایگل یک شکاری رهگیر هوایی بود و نیروی هوایی یک جنگنده تهاجمی میخواست.



در سال 1978 نیروی هوایی امریکا خواهان بررسی برای ساخت یک جنگنده تهاجمی با توان موثر دفاع هوایی برای جایگزین ناوگان موفق اف-111 و ما بقی فانتوم ها بود. مگدانل دوگلس سازنده اف-15، در یک همکاری نزدیک با هیوز اقدام به توسعه نسخه تهاجمی اف-15 با تغییر یک تی اف-15 (اف-15 مدل بی )کرد.



دومین پیش نمونه اف-15 بی تغییر کرد و مجهز به مخازن سوخت تطبیقی در کنار ورودی هوا و غلاف نشان گذار لیزری شد و برای اولین بار در نمایشگاه هوایی در انگلستان در سال 1980 به نمایش گذاشته شد.




این نسخه جدید اف-15 مدل ایی با لقب استریک ایگل خوانده میشد. در سال 1981 نیروی هوایی برنامه جنگنده تاکتیکی برای جایگزینی اف-111 را با نام برنامه ایی تی اف را رسما اعلام کرد.




در نیازهای نیروی هوایی آمده بود که جنگنده باید بتواند بدون پشتیبانی هوایی از سوی شکاریها دست به عملیات نفوذی در خاک دشمن بزند.




جنرال دینامیک سازنده اف-16 دست به توسعه طرح جدید با نام اف-16 ایکس ال برای رقابت با اف-15 ایی زد که داری بالهای دلتای شکسته بود و این بالها با بار گذاری بالا، سوخت زیادی را حمل میکردند.




در نهایت در 24 فوریه این اف-15 مدل ایی بود که به دلیل برد بیشتر توان حمل تسلیحات و چالاکی بیشتر پیروز میدان شد.




اف-15 ایی نسخه ارتقا یافته اف-15 مدل دی بود که در آن زمان در خط تولید بود. همچنین دو موتوره بودن اف-15 درعملیات تهاجمی اطمینان پذیری بیشتری نسبت به اف-16 داشت.




در این رقابت تورنادو جی آر 1 نیز حضور داشت که البته آن نیز به نفع اف-15 ایی کنار رفت




در جولای سال 1985 ساخت اولین اف-15 مدل ایی آغاز شد و در 11 دسامبر سال 1986 اولین فروند تولیدی به پرواز در آمد.




اولین نسخه تولیدی برای نیروی هوایی در سال 1988 تحویل نیروی هوایی شد و 9 ماه بعد راسما عملیاتی شد. اف-15 ایی نسخه ای از اف-15 بی بود. اگرچه شکل کلی سازه حفظ شده ولی به شدت تقویت شده بود.




غلاف موتورها، چرخ ها و بالها تقویت شده بودند و در ساخت بدنه از مواد ترکیبی و تیتانیوم بیشتری نسبت به نسخه شکاری بکار برده شده بود. کابین دوباره طراحی شده بود. در قسمت جلو مجهز به سه نمایشگر رنگی 12.7 در 12.7 سانتیمتری و در کابین عقب نیز دارای چهار نمایشگر رنگی چند کاره در کنارهم با ابعاد 15.75 در 15.75 سانتیمتر داشت. کامپیترهای پرواز تمام دیجیتال بوده و 30 برابر سریعتر از نسخه شکاری اف-15 بودند.




نصب نسخه جدید رادار آ پی جی 70 مجهز به یک حالت روزنه ساختگی برای نقشه برداری از سطح زمین بود.



برد رادار برای نقشه برداری به 300 کیلومتر و برای درگیری هوایی به 240 کیلومتر میرسید. رادار دارای توان درگیری همزمان با چهار هدف را داشت و توان کشف اهداف دریایی و زمینی را نیز داشت. میتواند جهت انجام عملیات تهاجمی در شب و روز و حملات دقیق هوایی سامانه ناوبری شبانه لانتیرن را حمل کند که با سامانه دید حرارتی و مسافت یاب لیزری خود اجازه پرواز در ارتفاع پایین را در شب به استرایک ایگل میدهد.




این غلاف دارای دو سامانه است یکی سامانه دید شبانه (دید حرارتی) آ آ کیو 13 و سامانه نشان گذاری لیزری آ آ کیو14. تصاویر این غلاف به راحتی در برابر چشمان خلبان بر روی اچ یو دی قابل مشاهده است.



به غیر از این غلاف دوغلاف نشان گذاری لیزری لیتینگ ساخت اسرائیل و غلاف نشان گذاری لیزری و ناوبری اسنایپر نیز بر روی استرایک ایگل قابل نصب است. غلاف جنگ الکتروینک آ ال کیو 131 و غلاف جنگ الکترونیک آ ال کیو 128 از دیگر تجهیزات الکترونیکی حمل شده توسط استرایک ایگل است



دو نسخه از موتور پرات اندویتنی اف100 بر روی اف-15 ایی نصب شد . 134 فروند تولید نخست اف-15 ایی به موتور پرات اندویتنی اف100 پی دبلیو 220 مجهز شدند که بر روی اف-15 سی و دی نصب شد و مابقی از موتور پر قدرت تر اف 100 پی دبلیو 229 بهره میبردند. نسخه جدید تر، 6000 پوند نیروی رانش بیشتری را برای استرایک ایگل فراهم میکند.




اف-15 ایی همانند اف-15 سی و دی از مخازن سوخت تطبیقی در کنار ورودی هوا بهره میبرد ولی از جمله تفاوت های این مخزن با نسخه نصب شده بر روی اف-15 سی و دی قرار داشتن شش جایگاه حمل تسلیحات زیر این مخازن است. هر کدام از مخازن سوخت 2304 لیتر سوخت حمل میکند

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

اف-15 ایی تقریبا تمامی تسلیحات نیروی هوایی را حمل میکند.


اف-15 دارای 21 جایگاه خارجی است که شامل یک جایگاه سه تیره زیرهر بال، شش جایگاه زیر مخزن تطبیقی در هر دو سوی زیر بدنه و سه جایگاه در زیر بدنه. اف-15 ایی میتواند 10400 کیلوگرم سلاح به صورت اسمی حمل کند.


این تسلیحات شامل انوع بمب های لیزری جی بی یو و آ جی ام 130، موشک ماوریک و انواع بمب های هدایت ماهواره ای و سقوط آزاد. همچنین استرایک ایگل از سلاح های دوربرد آجی ام 154 و 158 دارای سامانه هدایت ماهواره ای بترتیب با برد 130 و 380 کیلومتر استفاده میکند. توان حمل تا هشت موشک امرام و یا چهار سایندوندرز و یا چهار اسپارو را دارد




اف-15 ایی میتواند سه مخزن سوخت خارجی 2300 لیتری را حمل کند و برد انتقالی آن 5550 کیلومترذکرشده است.



همچنین شعاع رزمی اف-15 ایی ایگل با چهار موشک هوا به هوا و سه مخزن سوخت خارجی و 4 تن سلاح، 1200 کیلومتر ذکر شده است.



در مجموع 219 فروند اف-15 ایی تحویل ارتش امریکا شد. اولین حضور عملیات اف-15 ایی در نبرد جنگ خلیج فارس بود. در این عملیات اف-15 ایی در عملیات گسترده بر ضد پایگاه های هوایی عراق و نابودی سکوهای پرتاب موشک های اسکاد عراق وارد عمل شد که موفقیت زیادی درعملیات های شبانه داشت.



در این عملیات اف-15 ایی مسئول نابودی 18 جنگنده عراقی بر روی زمین با کمک بمبهای لیزر جی بی یو 12 و خوشه ای سی بی یو 87 بود.



همچنین اف-15 ایی پیروزی هوایی نیز داشت که با پرتاب یک بمب هدایت لیزری جی بی یو 10 و برخورد آن به بالگرد میل24 که تازه سربازان را پیاده کرده بود و در حال بلند شدن بود به دست آمد .اف-15 ایی بعد از پایان جنگ به صورت دائم بر فراز مناطق پرواز ممنوع عراق پرواز میکرد. چندین بار در پی نقض مناطق پرواز ممنوع از سوی عراق و یا شلیک موشکهای سام عراقی به طرف جنگنده های امریکا بر فراز این مناطق، دست به حملات تلافی جویانه زدند .اف-15 ایی در سال 1999 بر ضد یوگسلاوی نیز بکار رفت. 26 فروند اف-15 ایی در این عملیات حضور داشتند که در نابودی بخشی از توان هوایی یوگسلاوی بر روی زمین نقش مهمی را بازی کردند



در تمامی طول عملیات در نبرد افغانستان حضور داشت و در مراحل اول اقدام به پروازهای طولانی مدت با کمک سوختگیری هوایی بر فراز مناطق مختلف افغانستان برای کشف و انهدام اهداف میزد. درعراق نیز در سال 2003 حضور فعال داشت و دست کم 63 جنگنده ارتش عراق را روی زمین هدف قرار داد و همچنین نابودی 60 درصد از گارد ریاست جمهوری عراق به استرایک ایگل نسبت داده میشود.




همچنین استرایک ایگل درعملیات بر ضد غزافی نیز حضور داشت. همکنون اف-15 ایی در ارتش امریکا برنامه ارتقا را پشت سر گذاشته است. هسته مرکزی این برنامه ارتقا، نصب رادار ارایه فازی آ پی جی 82 است. این رادار ترکیبی از پردازنده رادر آپی جی 82 سوپرهورنت و دیش رادار آ پی جی 63 وی 3 است که بر روی تعداد محدودی از اف-15 سی ارتش امریکا نصب شده است. همچنین عمر بدنه نیز افزایش تا دست کم تا سال 2030 در خدمت باقی بمانند. در حالی که نسخه شکاری اف-15، با اف-22 جایگزین شد ولی هیچ جنگنده جایگزین برای اف-15 ایی وجود ندارد اگرچه برنامه ای با نام اف-35 ایی که یک نسخه دو سرنشینه تهاجمی اف-35 همکنون در حال بررسی است




اولین مشتری خارجی استرایک ایگل، عربستان سعودی بود. عربستان قبل از جنگ خلیج فارس در دهه 1980 یک بار تلاش به خرید اف-15 ایی کرد ولی موفق نبود و در سال 1991 تلاش دیگر را آغاز کرد. عربستان که در دهه 1980 نسخه شکاری سی و دی را به دست آورده بود خواهان یک نسخه تک سرنشینه تهاجمی با نام اف-15 مدل اچ شد که کنگره امریکا با توسعه این طراحی مخالفت کرد و بعد از آن نسخه دو سرنشینه ای بر اساس استرایک ایگل با نام اف-15 مدل اس برای عربستان در سال 1993 در نظر گرفته شد.عربستان 72 فروند اف-15 اس را بین سال های 1995 تا 2000 میلادی تحویل گرفت. اف-15 اس عربستان از نسخه امریکایی ساده تر بود. دارای رادار نسخه ساده تر آ پی جی 70 بود که فاقد توان نقشه بردار از سطح زمین است.




همچنین عربستان مجموع ساده تری ازغلاف ناوبری لانترین را دریافت کرد که دارای توان ناوبری ساده تری در شب بود.




همچنین در سال 2011 عربستان سفارش برای خرید 84 فروند اف-15 مدل اس آ را داد. این نسخه دارای رادار آرایه فازی آ پی جی 63 وی 3 است که توان درگیر همزمان با هشت هدف را دارد واز موتور جنرال التریک اف110 جی ایی 129 بهره میبرد.






این نمونه دارای سامانه تصویر ساز حرارتی برای کسب غیر فعال هدف، هشدار دهنده تصویر ساز فروسرخ با توان هشدار در مورد نزدیک شدن موشک به جنگنده است.




این نمونه در سال 2014 پرواز کرده و در سال 2016 وارد خدمت این ارتش شد و قرار است تا اف-15 های مدل اس قبلی نیز شامل ارتقا به این مدل شوند

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

اسرائیل نیز که مانند عرسبتان در دهه 1970 و 1980 نسخه های شکاری را در خدمت داشت در سال 1993 تصمیم به سفارش نسخه تهاجمی استرایک ایگل گرفت.


نسخه اسرائیلی در سال 1997 پرواز و در سال 1998 تحویل اسرائیل شد. کل سفارش 25 فروند بود.



اسرائیل این پرنده را رام به عبری به معنی تندر نامگذاری کرد. این نمونه دارای موتور اف100 پی دبلیو 229 مشابه نسخه های تولید آخر اف-15 ایی ارتش امریکا بود و دارای رادار آ پی جی 70 مشابه نسخه امریکایی سامانه جنگ الکتریک ناوبری، اچ یو دی و نمایشگر و کلاه پرواز ساخت صنایع دفاعی اسرائیل بود.





اسرائیل از غلاف لانترین وغلاف بومی لیتینیگ بر روی اف-15 خود بهره میبرد و چند نوع بمب و موشک هوا به زمین و هوا به هوا بومی بر روی اف-15 خود نصب کرده است
کره جنوبی نسخه تهاجمی را تنها در خدمت دارد.




ارتش کشور کره جنوبی در سال 2003 برای مقابله با سوخو-30 ارتش چین دست به سفارش اف-15 مدل کا زد که نسخه ای از اف-15 ایی است. این نمونه در داخل کره تولید شد. در مرحله نخست 40 فروند سفارش داده شد ولی در نهایت تعداد تولید به 61 فروند رسید. اولین اف-15 مدل کا در سال 2005 در کره تولید شد و از سال 2006 وارد خدمت شد.



اف-15 مدل کا از موتور جنرال الکتریک اف-110 جی 129 بهره میبرد که با موتورهای اف-16 این ارتش یکسان است. 88 فروند موتور در صنایع سامسونگ برای استرایک ایگل ها تولید شد.




از دیگر تجیهزات نسخه کره ای میتوان به هشدار دهنده راداری آ ال آر 56 سی، سامانه های جنگ الکترونیک آ ال کیو 135 ام، پخش کننده شراره و پوشاله ال ال ایی 47 ،سامانه ارتباطی لینک 16 و سامانه ناوبری بر پاییه جی پی اس و رادار آ پی جی 63 وی 1 اشاره کرد. آ پی جی 63 وی 1 نتنها دارای یک حالت نقشه برداری از سطح زمین است و توان کشف و درگیری با اهداف دریایی را نیز دارد و احتمالا به زودی به نسخه آ پی جی 63 وی 3 با توان آرایه فازی ارتقا پیدا خواهد کرد.




استرایک ایگل کره ای مسلح به امرام و سایندوندرز نسخه ایکس ، بمب هدایت ماهواره ای و لیزری، موشک های اسرائیلی پوپی و موشک کروز تهاجمی اسلم و موشک ضد کشتی هارپون مسلح است. سنگاپور آخرین مشتری استرایک ایگل بود