یکم: خلوص و اخلاص
اخلاص، در لغت یعنی ترک ریا در بندگی خدا. هرگاه در مسیر عبودیت، لوح جانت را از گرد ریا بزدایی میگویند طریق اخلاص پیشه کردی.
چنانچه اخلاص با دین سنجیده شود عبارت است از توحید و تنزیه خدا از تثلیث و تشبیه و الخ. اخلاص بدین معنا، بنا بر فرمایش حضرت مولا در نهجالبلاغه، بالاترین مرتبه توحید است. (كمالُ توحیدِهِ اَلاخلاصُ لَه).
اخلاص؛ براستی، اکسیری بیمانند و کیمیایی کمیاب است که مس اعمال آدمی را به زر ناب بدل میکند. اهل عرفان، اخلاص را «راز سر به مهر الهی» میدانند. به استناد این حدیث قدسی که فرمود: «اخلاص، سرّیست از اسرار من، آنرا به ودیعت مینهم در قلب بندهای که دوستش دارم».
سعدی-علیه الرحمه- گوید:
عبادت به اخلاص نیّت نکوست
وگرنه چه آید ز بی مغز پوست؟
که در پوشی از بهر پندار خلق
چه زنّار مُغ بر میانت چه دلق