غیرت ناموسی حضرت ابراهیم(ع)
حضرت ابراهیم (ع) یکی از پیامبران صاحب شریعت و دارای کتاب است که خداوند در قرآن از حضرتش با اوصاف رشکبرانگیزی چون "مومن"(صافات/111)، شاکر (نحل/12)، مُخلَص (صاد/46)، حلیم (بردبار)، اَوّاه (دلسوز)، مُنیب (بازگشتکننده به سوی خدا) (هود/75) و... یاد کرده است.
قداست حضرت ابراهیم (ع) به قدری است که امّت اسلامی مأمور شدند هم از مکانت وی پیروی کنند و هم مکان او را جایگاه نماز طواف قرار دهند، امّا درباره پیروی از مکانت وی آیه: «فاتبعّوا ملة ابراهیم حنیفاً»(آل عمران/95) دلیل روشنی است بر لزوم تبعیت از سنّت و دین آن حضرت و امّا درباره پیروی مکان او آیه: « واتّخذوا من مقام إبراهیم مصلّی»(بقره/125) سند واضحی است بر اهتمام به حفظ آن مکان و تبرّک جویی از نماز در آن. (1)
چُنین مینماید که برخی از اهل تسنن در نقل این روایت تاریخی، متأثر از گزارشهای تحریفشده تورات هستند. در توراتی که هماینک در اختیار ماست، بخشهایی از سیره و زندگی حضرت ابراهیم (ع) بهصورت تحریفشده آمده و بخشهای مهم آن یا اساساً فروگذار شده و یا بهگونهای دیگر انعکاس یافته است.
غیرتمندی نیز یکی دیگر از صفات بارز حضرت ابراهیم (ع) است که در پارهای از روایات بدان تصریح شده است از جمله این روایت نبوی که میفرماید: «کانَ أَبِی إِبْرَاهِیمُ ع غَیوراً وَ أَنَا أَغْیرُ مِنْهُ وَ أَرْغَمَ اللَّهُ أَنْفَ مَنْ لَا یغَارُ مِنَ الْمُوْمِنِینَ» (2) [پدرم ابراهیم باغیرت بود و من از او غیرتمندترم و هر مومنی که با غیرت نباشد، خداوند بینی او را به خاک میمالد.]
یکی از فصلهای شکوهمند و پرافتخار کتاب زندگی این پیامبر بزرگ، دوران هجرت وی از سرزمین بابل به سرزمینهای مصر، فلسطین و مکه است. مهاجرت حضرت ابراهیم (ع) با اهل و عیالش در ضمن سه آیه از قرآن گزارش شده است: «و قال إنی ذاهب إلی ربی سیهدین» (صافات/99)، «و نجیناه و لوطا إلی الأرض التی بارکنا فیها للعالمین» (انبیاء/ 71) و نیز: «و أعتزلکم و ما تدعون من دون الله و أدعوا ربی عسی ألا أکون بدعاء ربی شقیا »(مریم/ 48).
اهل تفسیر عمدتاً در ذیل آیات یادشده داستانی آوردهاند که از شدت غیرت و حس ناموسپرستی حضرتش حکایت دارد. متأسفانه در نقل این داستان، افراط و تفریطهایی نیز صورت گرفته است.
چُنین مینماید که برخی از اهل تسنن در نقل این روایت تاریخی، متأثر از گزارشهای تحریفشده تورات هستند. در توراتی که هماینک در اختیار ماست، بخشهایی از سیره و زندگی حضرت ابراهیم (ع) بهصورت تحریفشده آمده و بخشهای مهم آن یا اساساً فروگذار شده و یا بهگونهای دیگر انعکاس یافته است. بهعنوانمثال در خصوص این داستان، در تورات کنونی آمده که: ابراهیم (ع) [از ترس پادشاه جرار] در خصوص زن خود ساره گفت که او خواهر من است (3).
علامه طباطبایی در تفسیر قویم و قیّم "المیزان" فراز یادشده و پارهای دیگر از گزارشات تورات را آورده و سپس با نشان دادن تناقضهای موجود در آن، درستی سخن قرآن را مبنی بر تحریف تورات نتیجه میگیرد. مرحوم علامه (ره) آنگاه، روایت معتبر و فقیهپسند این داستان را به نقل از کتاب شریف کافی چُنین نقل میکند:
«نمرود دستور داد تا ابراهیم (ع) را از بلاد خود بیرون کنند، و نگذارند از گوسفندان و چارپایان خود چیزی را همراه ببرد. ابراهیم (ع) گفت: "حال که نتیجه زحمات چندین ساله مرا از من میگیرید باید عمری را که من در سرپرستی و نگهداری این اموال در کشور شما صرف کردهام به من بدهید."