تاریخ معاصر ایران از دیدگاه امام خمینی (س)

[ملکوت* گامی تارهایی *]

فصل چهارم :نهضت مشروطیت




علل نهضت


جنبش مشروطه بر ضد رژیم بود، البته با قبول داشتن رژیم، عدالت می خواسته اند ایجاد کنند.(74)
شما تاریخ انقلاب مشروطه را بخوانید وببینید در انقلاب مشروطه چه بساطی بوده است. چه آنوقتی که انقلاب شد ومشروطه را بپا کرد، با اینکه انقلاب تغییر رژیم سلطنتی نبود، فقط این بود که سلطنت استبدادی یک قشری محدود بشود وروی قوانین مشروطه باشد. شما توجه کنید که در آذربایجان ، در تهران، در شمال چقدر جنایات واقع شد و چقدر کشتار از مردم صالح و از مردم دیگر واقع شد.(75)

[ملکوت* گامی تارهایی *]

نقش علما در نهضت

علمای اسلام در صدر مشروطیت در مقابل استبداد سیاه ایستادند و برای ملت آزادی گرفتند، قوانین جعل کردند، قوانینی که به نفع ملت است، به نفع استقلال کشور است، به نفع اسلام است، قوانین اسلام است، این را با خون های خودشان، با زجرهائی که دیدند و کشیدند، با بیچارگی هایی که متوجه به آنها شد، گرفتند، این آخوندها مرتجع هستند؟ به این متمم قانون اساسی شما عمل کنید که علمای اسلام در صدر مشروطیت جان دادند برای گرفتن این ورفع کردن اسارت ملت ها، شما بنشینید به این قانون اساسی عمل کنید.(76)
مشرو طیت، این نهضت از نجف شروع شد به دست علما، در ایران هم با دست علما بود که هر کاری میخواهد بکند، هر کس را بکشد، کشته نتیجه این کار، این سربازهای بیچاره از اطراف آورده بودند، به آنها نان نمی دادند، کالسکه اعلیحضرت همایونی از طرف حضرت عبدالعظیم می رفت، اینها جمع شده بودند آنجا شکایت کنند، یکی هم سنگی زده بود، فرستاد اینها را از قراری که در تاریخ هست آوردند و جمع کردند اینها را و گفت اینها را خفه کنید، عده کثیر اینها را خفه کردند تا یکی از مستوفی الممالک بود، او بود رفت فریاد کرد آخر این چه کاری است، شفاعت کرد یک همچو مردمی بودند، یک همچو مستبدهایی بودند آن محمد علی میرزایش را همه می شناسند چه آدم، چه جانوری بوده است، دیگرانش هم همین طور در مقابل این مشت استبداد ، علما قیام کردند و یک نهضتی به وجود آوردند و در صف اول علما بودند که می خواستند بشود، نشد، نه اینکه شد، اگر شده بود خوب بود، نتوانستند، خوب وقتی نتوانستند ، چه بکنند؟ وضع آنها از ما بهتر شده بود آنوقت، از آنوقت که یک مردیکه ای هر کاری بکند لایسء ل عمایفعل از آنوقت بهتر شد، منتهی نه مثل آنچیزی که می خواستند خوب متمم قانون اساسی با زحمت علما درست شد لکن عمل نکردند به متمم قانون.(77)
در جنبش مشروطیت هم همین طور بود که از روحانیون نجف و ایران شروع شد مردم هم تبعیت کردند و کار را تا آنجا که توانستند آنوقت انجام دادند و رژیم استبدادی را به مشروطه برگرداندند، لکن خوب نتوانستند مشروطه را آنطور که هست درستش کنند، متحققش کنند، باز همان بساط بود.(78)
قانون سابق که در صدر مشروطیت تصویب شده بود بوسیله ملت و متمم قانون را با جدیت مرحوم شیخ فضل الله نوری به آن ضم کردند و ملت به او رای دادند.(79)
علمای ما در طول تاریخ این طور نبود که منعزل از سیاست باشند مسئله مشروطیت یک مسئله سیاسی بود و بزرگان علمای ما در آن دخالت داشتند تاسیسش کردند.(80)
باعث تعجب و تاسف است که نظام آموزشی کشور اسلامی ایران نسبتی به مرحوم بهبهانی (81) - رحمه الله علیه - دهد که حتی کسروی(82) با آن سوابق ضداسلامی درباره ایشان نمیدهد. کسروی ضد دین پس از تجلیل از آقایان بهبهانی و طباطبایی، دستور بهبهانی و طباطبایی به مردم را در پناه بردن به سفارت یک دولت بیگانه، رد می کند.(83)

[ملکوت* گامی تارهایی *]

نقش زنان در نهضت

جنبش هایی که در ایران بوده است، جنبشهای اصیلی که در ایران بوده است قبل از این دوره رژیم پهلوی، جنبش تنباکو، جنبش مشروطیت، زن ها همدوش با مردها فعالیت می کردند، زن ها د رجامعه بودندو بامردها راجع به امور سیاسی وامور اجتماعی وگرفتاری های مملکت خودشان فعالیت می کردند. همانطوری که مردها آنوقت قیام می کردند وقیام کردند برای اینکه قضیه تنباکو را که همه چیز ما را به باد داده بود جلوگیری از آن قرار داد بکنند، زن ها هم در آنوقت شریک بودند.(84)
سابق هم فعالیتی که زن ها داشتند، فعالیتی که در هر گرفتاری که حالا من دو تایش را از آن اسم بردم که قضیه تنباکو و مشروطیت که بیشتر از چیزهای دیگر بود.(85)
دیدند که حکم نیم سطره یک مرجع مذهبی مورد علاقه مردم دارای چنان قدرتی است که دولت انگلستان و دربار قدرتمند قاجار را به زانو درآورد و نیز دریافتند که زنان در آن نهضت نقش اساسی داشتند.(86)
در مشروطه و پس از آن نیز زنان بویژه قشر متوسط محروم آنان هستند که می توانند با قیام خود، مردان را به میدان بکشند.(87)
نقش زن ها در جامعه آنقدری که من یادم است و آنقدری که تاریخ به ماگفته است، در چند نهضت که در ایران واقع شد، نهضت تنباکو، نهضت مشروطه، قضیه 15 خرداد، نقش زن ها بالاتر از مردها اگر نبود، کمتر نبود.(88)
بحمدالله زن ها در این جمهوری اسلامی چنانچه در همه مسائلی که عمومی پیش آمده است برای ایران پیشقدم بوده اند در مساله تنباکو پیشقدم بوده اند، در مساله مشروطیت پیشقدم بوده اند.(89)

[ملکوت* گامی تارهایی *]

نقش مجاهدان آذربایجان در نهضت

شما آذربایجانیان غیور بودید که در صدر مشروطیت برای کوبیدن استبداد و خاتمه دادن به خود کامگی و خودسری سلاطین جور به پا خاستید و فداکاری کردید.(90)
شما در صف اول بودید در مشروطه و در بعد از مشروطه در صف اول مجاهده بودید، شما مجاهدین خیلی دارید، شما« خیابانی » دارید و ستارخان دارید و باقرخان(91) دارید.(92)
برادران من! شما می دانید که در صدر مشروطیت، ایران چقدر ابتلاء ات داشت و آذربایجان چه همتی در این امر کرد و سردارهائی که از آذربایجان برخاستند چقدر زحمت متحمل شدندو چقدر رنج کشیدند و پیروز شدند.(93)

[ملکوت* گامی تارهایی *]

قانون اساسی مشروطه

وقتی که می خواستند در اوایل مشروطه قانون بنویسند و قانون اساسی را تدوین کنند، مجموعه حقوقی بلژیکی ها را از سفارت بلژیک قرض کردند و چند نفری (که من اینجا نمی خواهم اسم ببرم) قانون اساسی را از روی آن نوشتند؛ و نقایص آن را از مجموعه های حقوقی فرانسه و انگلیس به اصطلاح ترمیم نمودند! و برای گول زدن ملت بعضی از احکام اسلام را ضمیمه کردند. اساس قوانین را از آنها اقتباس کردند و به خورد ملت ما دادند.
سؤال: حضرت آیت الله لطفا در باره آن قسمت از قانون اساسی 1906 که طبق نظرتان باید تغییر پیدا کند وجمهوری اسلامی بوجود آید، توضیحاتی بفرمائید جواب: قانون اساسی دو مرحله داشته است:
1- مرحله پیش از کودتای رضاخان، در آن وقت طوری بوده است که ایرانی ها و مسلمین نمی توانسته اند طرح حکومت اسلامی را بدهند از این جهت برای تقلیل ظلم استبدادهای قاجار و پیش از قاجار بر این شدند که قوانین وضع شود و سلطنت به صورت سلطنت مشروطه درآید در عین حال در قوانین پیش بینی این مسائل شده است تمام مسائلی را که الان ما مطرح می کنیم می توانیم به متمم قانون اساسی استناد کنیم این یک مرحله است از قانون اساسی.
2- مرحله ای بود که پس از کودتای رضاشاه انجام گرفت و به قانون اساسی اضافه شد در آنوقت رضاشاه کودتا کرد و به دنبال او قضایائی واقع شد و بالاخره به این منتهی گردید که رضاشاه با قدرت سرنیزه و قلدری قانون اساسی را تغییر دهد و یک مجلس موسسان با زور و قلدری تاسیس کرد و ملت به هیج وجه با او موافق نبود. در مجلسی که ملت هیچ گونه دخالتی در آن نداشت، موادی از قانون اساسی را تغییر داد، سلطنت قاجار را منقرض و سلطنت پهلوی را تصویب نمود بنابر این، قانون اساسی در مرحله اول با حفظ متمم آن، برای همین مسائلی که ما طرح کرده ایم می تواند مستند ما باشد در مرحله دوم، مساله سلطنت رضاشاه و سلسله پهلوی اصلاقانونیت نداشته و این سلسله برخلاف قانون اساسی بر این مملکت تحمیل شده است رضاشاه را انگلیسی ها برما تحمیل کردند و بعد هم که متفقین به ایران آمدند محمدرضا شاه را تحمیل نمودند.(94)
آنوقت هم که قانون اساسی را نوشتند، از بلژیک و بعضی جاهای دیگر گرفتند و نوشتند.(95)

[ملکوت* گامی تارهایی *]

مجالس شورای دوران مشروطیت

در تمام طول مشروطیت الابعضی از زمان ها آن هم نسبت به بعض از وکلا، مردم دخالت نداشتند در تعیین وکلا.(96)
از آن زمانی که من یادم است تا حالا، مجلس شورای ملی یک لفظی بوده است که بی محتوا، مجلس شورای ملی معنایش این است که ملت اشخاصی را خودشان تعیین کنند و آنها هم به شور بنشینند و مصالح کشور خودشان را تعیین کنند. قبل از آمدن رضاخان، زمان احمدشاه، امر انتخابات با خان ها بود و مالکین بود و گردن کلفت های هر منطقه، آنوقت دولت نفوذ نداشت لکن شاهزاده هائی که دارای ملک بودند و خان هایی که دارای قدرت بودند و قلدرهایی که در اطراف کشور بودند، آنها رعیت های خودشان را، مردم خودشان را با زور می آوردند پای صندوق ها و هرچه آنها می گفتند اینها هم عمل می کردند.(97)
آن وقتی که رضا خان نبود و محمدرضاخان نبود و زمان قاجار، من یادم هست، آن وقت خان ها بودند، شاهزاده ها بودند، خان ها دسته دسته این مردم را به زور می آوردند و به صندوق ها رای برای خودشان میگرفتند، مردم هیچکاره بودند، نمی دانستند که چیست، یک ورقه ای را به آنها می دادند، اینها هم می آوردند در صندوق میانداختند.(98)
در طول تاریخ مشروطیت نمی توانید پیدا کنید که همه ایران خودشان رای داده اند، حتی در آن دوره های اول، بله، تهران در آن دوره های اول خودشان رای می دادند لکن در تهران خان ها نمی توانستندکاری بکنند اما در شهرهای دیگر و در دهات و در اینطور چیزها این خان خانی بود و همان اشراف و همان خان ها مردم را می بردند به آن کسی که نظرشان بود رای می دادند.(99)
من از همه شما بیشتر زمان های سابق را ادراک کرده ام من از زمان قاجار و تا حالامجالس را دیده ام و کیفیت اینکه مردم چه جور انتخاب کردند و چقدر دخالت داشتند مردم و افرادی که در مجلس آمدند چطور بودند و این سنوات آخر را که همه آقایان می بینند و دیده اند در تمام طول مشروطیت، این. مجلس به این ترتیب که تمام افرادش تقریبا متدین و معتقد به اینکه باید اسلام حکومت کند، در تمام دوره ها نبوده است این و در انتخاباتی که من از بچگی انتخابات را در حدود خودمان و بعد هم که از جاهای دیگر هی شنیده شده است، انتخابات هیچ گاه به طور کلی در دست مردم نبوده است یک مدت زیادی به دست متنفذین منطقه، مناطق، خان ها و مالکین بزرگ و اینها بوده است و در آنوقتی که دیگر آن بساط آنها، قدرت هایشان از بین رفت، دربست در دست حکومت وقت بوده اگر در تهران مثلایکی دو نفر، چند نفر که انتخاب میشدند، انتخاب مردم بود و باقی اش نبود.( برای اینکه تهران- فرض کنید- جایی بود که خیلی نمی شد فشار بیاورند) اما جاهای دیگر مساله، مساله مردم در کار نبود، یعنی شورای ملی ما در هیچ وقت نداشتیم. اگر چند نفر هم ملی در آنها بوده است، لکن مجلس همچو مجلسی نبود که یک شورای ملی باشد، و ما امروز داریم یک شورای اسلامی و ملی به حسب آن بعد صحیحش مشاهده می کنیم.(100)
ما در طول مشروطیت از این کاخ نشین ها خیلی صدمه خوردیم، مجلس های ما مملو از کاخ نشین بود و در بینشان معدودی بودند که از آن کوخ نشین ها بودند و همین معدودی که از کوخ نشین ها بودند از خیلی از انحرافات جلو می گرفتند و سعی می کردند برای جلوگیری.(101)
تمام کارهایی که از بعد از مشروطه انجام گرفت و انحرافاتی که به تدریج پیدا شد تا زمان رژیم پهلوی که به اوج خودش رسید، یکی از اعمال بزرگ که باید بگوییم که مادر عمال بود مجلس بود. مشروطه را منحرف کردند، مجلس را مجلس قلدری کردند، ملت را از اینکه رای بدهند محروم کردند و این مال این دوره سابق قبل از این دوره نیست بلکه به طور قطع اکثر دوره ها اینطور بود، منتها یک دفعه تعیین وکلابا خان ها بود و آن اشخاصی که نفوذ داشتند در کشور، در هر منطقه و مردم دخالت نداشتند و اگر دخالت داشتند چشم و گوش بسته بودند. رعیت ها را جمع می کردند و می آوردند پای صندوق و به آنطوری که به آنها دستور داده بودند رای می دادند بدون اینکه بفهمند چه دارند می کنند، رای چی هست و چه کار دارند انجام می دهند فقط همان خان می دانست که برای منفعت او و برای منفعت دولت ها اینها دارند رای می دهند و اصلاکاری به اینکه کشور به کجا برسد در کار نبود، کاری به این کار نداشتند.(102)
نگرانی من از این است که نکند سستی کنیم و در پیاده کردن اسلام دقت لازم را ننماء یم بعدا اشکالی پیش بیاید. نکند مثل مشروطه شود که آقایان تلاش کردند و مشروطه را بنا گذاشتند، آنوقت چند نفر از سیاسیون مستبد، مشروطه خواه شدند و حکومت را گرفتند و هر دوره مجلس را بدتر از دوره قبل تشکیل دادند.
دوره اول مجلس در مشروطه بد نبود و شاید هم خوب بود، ولی بعدها کم کم رسید به جایی که خودشان افرادی را انتخاب می کردند.(103).
در اول مشروطه اصناف بازار هم وکلائی داشتند، انتخابات تا اندازه ای دست مردم بود بعد کم کم آنهائی که فاسد بودند کار را طوری کردند تا متدینین را از مجلس کنار گذاردند، آنها هم مقاومت نکردند و کنار رفتند.(104)
فرض کنید که در انتخابات که حق ملت است، انتخابات یا مردم اصلامتوجه نبودند که مسئله انتخابات چی هست، اصلاتوجه به این معانی خیلی نداشتند از باب اینکه مردم را به بازی نمی گرفتند، در زمان قاجار یک عده از خان هایی که در اطراف بودند از مالکین و از متنفذین، آنها بودند که قبضه می کردند.(105)
هر چه به سر این ملت مظلوم در طول زمان پس از مشروطیت تا دوره آخر انتصابات ستمشاهی آمد به طور قاطع از مجلس های فاسد بود که ملت در انتخاب نمایندگانش یا هیچ دخالت نداشت یا دخالت بسیار ناچیزی داشت.(106)

[ملکوت* گامی تارهایی *]

علل انحراف در نهضت

گاهی وسوسه می کنند که احکام اسلام ناقص است. مثلاً آیین دادرسی و قوانین قضایی آن چنان که باید باشد نیست. به دنبال این وسوسه و تبلیغ، عمال انگلیس به دستور ارباب خود اساس مشروطه را به بازی می گیرند؛ و مردم را نیز (طبق شواهد و اسنادی که در دست است) فریب می دهند و از ماهیت جنایت سیاسی خود غافل می سازند.
توطئه ای که دولت استعماری انگلیس در آغاز مشروطه کرد به دو منظور بود: یکی که در همان موقع فاش شد، این بود که نفوذ روسیه تزاری را در ایران از بین ببرد، و دیگری همین که با آوردن قوانین غربی احکام اسلام را از میدان عمل و اجرا خارج کند.
در صدر مشروطیت که احزاب مختلف پیدا شد، دنبال آن پیروزی که ملت پیدا کرده بود، این احزاب مختلف به جان هم افتادند و این کشور را تباه کردند، شما گمان نکنید که احزابی که در ممالک دیگری هست، در صدر مشروطیت در انگلستان بود آن احزاب و با همان کاری که آنها می کردند و حزب بازی می کردند ماها را به اختلاف می کشیدند و خود آنها با هم دشمنی نداشتند.(107)

[ملکوت* گامی تارهایی *]

بازگشت مستبدین به قدرت

آنهایی که می دیدند که از مشروطه ضرر می بینند، منافعشان از بین می رود، نمی گذارد قانون اساسی، که موافق با اسلام باید باشد و اگر مخالف شد، قانونیت ندارد، نمی گذارد که اینها هرکاری می خواهند بکنند، یک دسته از همان مستبدین، مشروطه خواه شدندو افتادند توی مردم. همان مستبدین بعدها آمدند و مشروطه را قبضه کردند و رساندند به آنجایی که دیدید و دیدیم.(108)
گاهی با اسم اسلام یا با توهم اسلامی بودن، یک اموری انجام می گیرد که بر خلاف اسلام است. در مشروطه هم اینطور بود، یک دسته واقعا به آنها آنقدر تزریق شده بود که اعتقاد کرده بودند که باید فلان جور را عمل کرد، به آنها تزریق کرده بودند، این سلطنت طلب های آنوقت آنقدر تزریق کرده بودند که مردم استبداد را ترویج می کردند( یعنی یک دسته، یک دسته از اهل منبر هم همین طور).(109)
این مسائل به عهده علما و خصوصا اء مه جمعه است که همه دست در دست یکدیگر بدهند تا انقلاب محفوظ بماند و مثل زمان مشروطیت نشود که آنها که اهل کار بودند مایوس بشوند و کنار بروند، که در زمان مشروطیت همین کار را کردند و مستبدین آمدند و مشروطه خواه شدند و مشروطه خواهان را کنار زدند، و عده ای که با اسلام سروکار ندارند به نام اسلام و پیروی از آداب اسلامی روی کار بیایند.(110)

[ملکوت* گامی تارهایی *]

تحزب و گروهگرایی

باید عرض کنم که اصل این احزابی که در ایران از صدر مشروطیت پیدا شده است، آنکه انسان می فهمد این است که این احزاب ندانسته به دست دیگران پیدا شده است و خدمت به دیگران بعضی از آنها کرده اند.(111)
در صدر مشروطیت هم با ایجاد گروه های مختلف نگذاشتند که مشروطه به ثمر خودش برسد، او را بر خلاف مسیر خودش راندند.(112)
در صدر مشروطیت برای شکستن آن قدرت هائی که آنوقت مجتمع شده بودند باز حالادوباره مشغول شدند و آنوقت هم با حزب بازی و احزاب متعدد و اینها و مع الاسف احزاب هم که در این ممالک پیدا می شود همه مخالف با هم و همه توی سر هم می زنند نباید حالامردم یک همچو کاری را بکنند.(113)
اصل حزب بازی را به نظر من که در صدر مشروطیت حزب را در ایران درست کردند، حزب بازی را برای همین درست کردند که نگذارند این ملت با هم آشتی کند. برای اینکه حزب را می دیدند که اینجا بنای اینها این است که وقتی این حزب شد حزب عدالت و این حزب شد حزب دموکرات که درصدر مشروطه بوده ، اینها با هم دشمنند. این برای آن می زند، این برای او می زند.(114)
در صدر مشروطیت که احزاب مختلف پیدا شد، دنبال آن پیروزی که ملت پیدا کرده بود، این احزاب مختلف به جان هم افتادند و این کشور را تباه کردند.(115)
ما باید از تاریخ عبرت ببریم و این تاریخ در زمان مشروطه اینطور بود. در زمان مشروطه آنهایی که می خواستند ایران را نگذارند به یک سامانی برسد و چماق استبداد تا آخر باقی بماند بین افراد، دستجات، احزاب اختلاف انداختند حتی آنهایی که آنوقت بودند می گفتند که در یک خانه بین برادر با برادر، پدر و پسر اختلاف بود یک دست مستبد، یک دسته مشروطه. این اختلاف موجب شد که نتوانست مشروطه آنطوری که علمای اسلام می خواستند تحقق پیدا بکند بعد هم این اختلافات موجب شد که یک دسته از آن غربزده ها بریزند و به اسم مشروطه بگیرند مقامات را و استبداد به صورت مشروطه بر این ملت تحمیل کنند و دیدید که چه شد.(116)

[ملکوت* گامی تارهایی *]

اختلاف علما و روحانیون

شما وقتی که تاریخ مشروطیت را بخوانید می بینید که در مشروطه بعد از اینکه ابتدا پیش رفت، دست هایی آمد و تمام مردم ایران را به دو طبقه تقسیم بندی کرد، نه ایران تنها، از روحانیون بزرگ نجف یک دسته طرفدار مشروطیت، یک دسته دشمن مشروطه، علمای خود ایران یک دسته طرفدار مشروطه، یک دسته مخالف مشروطه. اهل منبر یک دسته بر ضد مشروطه صحبت می کردند، یک دسته بر ضد استبداد در هر خانه ای دو تا برادر اگر بودند، مثلادر بسیاری از جاها این مشروطه ای بود، آن مستبد. و این یک نقشه ای بود که نقشه هم تاثیر کرد و نگذاشت که مشروطه به آنطوری که علماء بزرگ طرحش را ریخته باشند بودند، عملی بشود به آنجا رساندند که آنهایی که مشروطه خواه بودند به دست یک عده کوبیده شدند، تا آنجا که مثل مرحوم حاج شیخ فضل الله نوری(117) در ایران برای خاطر اینکه می گفت باید مشروطه مشروعه باشد و آن مشروطه ای که از غرب و شرق به ما برسد قبول نداریم، در همین تهران به دار زدند و مردم هم پای او رقصیدند یا کف زدند. در مشروطه در عین حالی که ابتداء ش نبود این مسائل.(118)
در مشروطه اینطور نبود، در مشروطه هر دو طرف قوی بودند. نجف بعضی علمای درجه اول مخالف بودند، بعضی علمای درجه اول موافق بودند. در ایران هم بین علما همین جور اختلافات را ایجاد کردند و این اینطور نبود که خود به خود ایجاد شد، ایجاد کردند در بین آنها. ما باید از این تاریخ عبرت بگیریم که مبادا یک وقتی در بین شما آقایان روحانیون، بیفتد اشخاصی یا در بین مردم وسوسه کنند و خدای نخواسته آن امری که در مشروطه اتفاق افتاد در ایران اتفاق بیفتد. چند وقت دیگر انتخابات شروع می شود. از قراری که من شنیدم به طور حاد دارند اشخاص عمل می کنند. اشخاصی هستند که به جمهوری اسلامی هیچ اعتقاد ندارند، لکن برای خاطر شکستن جمهوری اسلامی در تبلیغات انتخاباتی می خواهند شرکت کنند، نه از باب اینکه می خواهند وکیل بشوند، از باب اینکه می خواهند شکست بدهند جمهوری اسلامی را. اشخاصی هستند که به وسوسه، اشخاص مومن را وادار میکنند که به طور حاد دخالت بکنند در این امور. ممکن است که اگر اشخاص هوشمند تنبه ندهند و بیدار نشوند، این انتخابات موجب این بشود که دودستگی های زیادی ایجاد بشود و این همان مساله مشروطه است. باید مردم توجه کنند و خصوصا روحانیون، روحانیون مبارز تهران مدرسین محترم قم، روحانیون مشهد، اصفهان، همه جا توجه کنند که مسئله، مسئله مشروطه نشود مساله این نشود که یک دسته برای خاطر اینکه یک کاندیدایی دارند، دیگران را بکوبند، آن دسته هم برای همین کاندیدای خودشان، این را بکوبند اگر همه برای خدا هست، با هم تفاهم کنید البته تبلیغ هیچ مانعی ندارد، لکن مثل مشروطه نشود. آنطور نشود که هر کدام دیگری را بکوبند و آنی که دشمن ما می خواهد، خطوط مختلفه را در انتخابات عملی کند. شما همه می خواهید که اسلام در این مملکت تحقق پیدا کند، همه می خواهید که این جمهوری اسلامی ادامه پیدا بکند، ادامه این به این است که شما در مواردی که می بینید که دارند شیاطین نقشه می کشند و توطء ه می کنند تا شما را به جان هم بیندازند، بنشینید با هم و تفاهم کنید و آنها را مایوس کنید. امروز دارند تهیه می بینند مخالفین شما، مخالفین جمهوری اسلامی، که برای انتخابات ایجاد نفاق کنند و این یک خطری است برای کشور ما. اینها با زور نمی توانند کاری انجام بدهند، نه آمریکا، نه شوروی، با فشار و زور به یک کشوری که همه با هم هستند نمی توانند آسیب برسانند، لکن با توطء ه و وادار کردن عمال خودشان در داخل می توانند ایجاد نفاق کنند و بهانه هم انتخابات. مردم در انتخابات موظفند، موظف شرعی هستند که اختلافات کوبنده را از آن دست بردارند و این یک امری است که بین همه هست، یعنی یک تکلیفی متوجه به همه هست، به من طلبه که اینجا نشسته ام و به شما علما و همه علمای بلاد و همه قشرهای ملت، همه روشنفکران، همه نویسندگان، گویندگان، به همه تکلیف شرعی است که نگذارید مسئله مثل مسئله مشروطیت بشود. عبرت بگیرید از آنجا، اگر مثل او بشود، آنهایی که مخالف با اسلام و جمهوری اسلامی هستند و بازیگر هستند، آنها می آیند قبضه می کنند. یکی از اموری که خیلی لازم است، همین مسئله است که باید تذکر بدهند آقایان تنبه بدهند آقایان. و آن مطلب اول هم که عرض کردم تذکر بدهند به مردم به اینکه امروز ایران، اینهائی که در کار هستند، اینهائی که متکفل امور هستند، چه مجلس و چه دولت و چه قوه قضاء یه و همه اینها یک راه دارند. می روند. البته نادر تویشان هست که شیطان است، لکن به حسب نوع امور، اینها دارند یک راه می روند، خطوط مختلفه در کار نیست. این توطء ه را که می خواهند با اسم خطوط مختلفه، یک دسته را طرفدار یک جبهه بکنند و یک دسته را طرفدار یک جبهه بکنند و در صورتی که خود آنها با هم اختلاف ندارند، مریدها به اختلاف بیفتند و کم کم در همه جا همان حرف هائی که در مشروطه بود، که در یک شهر یک دسته اهل منبر مشروطه بودند، یک دسته اهل منبر مستبد بودند و در خانه ها همین مسائل بود و در بازار همین بود، یک وقت اینطور نشود که مردم را به جان هم بیندازند، این برای طرفداری از فلان شخصیت و آن برای طرفداری از فلان شخصیت، در صورتی که همه اش توهم بیشتر نیست. و همین طور در انتخابات توجه کنند، مردم را توجه بدهید به اینکه شما می خواهید اسلام را حفظ کنید، باید منتخبین شما اشخاصی باشند که توجه به اسلام داشته باشند، متعهد به اسلام باشند، بازیگر نباشند، به شرق و غرب توجه نداشته باشند. باید تکلیف کرد به مردم که وقتی انتخابات پیش آمد به طور شایسته روحانیین عمل کنند، وعاظ عمل کنند و مردم هم به تبع آنها عمل کنند تا یک مجلسی داشته باشیم که دیگر در آن هیچ اشخاصی که مخالف با وجهه جمهوریت هستند نداشته باشیم. و از مسائلی که باید عرض کنم این است که جبهه ها محتاج به روحانی هستند، چنانچه همه مردم محتاج هستند که روحانیون آنها را هدایت کنند، ارشاد کنند، اگر توطء ه ای در کار هست آنها آن توطء ه را خنثی کنند. در جبهه ها، در شهرهای مرزی احتیاج هست به روحانیون، برای خدا روحانیون به جبهه ها بروند، به شهرهای مرزی بروند و مردم را هدایت کنند.(119)