نقش ارتش جمهوری اسلامی ایران در دفاع8 ساله جنگ تحمیلی:

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

عملیات والفجر 2




پس از موفقیت رزمندگان اسلام در عملیات والفجر 1 که در جبهه های میانی اجرا و ضربات سختی بر نیروهای عراقی وارد شد.


در شمال غرب و در مناطق سخت و صعب العبور کوهستانی در حد فاصل بین ارتفاعات قمطیره و تمرچین که مامنی برای اشرار و گروهک های ضد انقلاب داخلی نیز بود مورد توجه قرار گرفت و بر همین اساس منطقه عملیات والفجر 2 انتخاب گردید .


در این منطقه پادگان حاج عمران که از اهمیت سوق الجیشی بر خوردار است قرار دارد و از شمال به ارتفاعات چنارستان و کلاشین ، از جنوب به ارتفاعات بسیار مرتفع سکران و کدو ، از شرق به ارتفاعات تمرچین و شهر مرزی پیرانشهر و از غرب به تنگه در بند و شهر چومان مصطفی ( عراق ) محدود می شود .



علاوه بر تصرف ارتفاعات مهم این منطقه مسائل مهم دیگر عبارت بودند از:




1- تسلط بر تردد گروهک های ضد انقلاب و کنترل آنها




2- ایجاد تسهیلات و پشتیبانی لازم از اکراد مسلمان و مبارزه عراق




3- فراهم سازی امکان گسترش عملیات نامنظم در خاک عراق




4- حفظ پیرانشهر از هرگونه تهاجم و تجاوز نیروهای عراقی




5- زمینه سازی برای نزدیکی بیشتر به شهر و تاسیسات نفتی کرکوک




نیروهای متجاوز عراق ، سه رده خط پدافندی داشتند که هر رده آن پوشیده از موانع و استحکامات بود . همچنین در اطراف پایگاه سیم خاردار و میادین مین نصب و تعبیه و بر روی ارتفاعات ، نور افکن قرار داده شده بود. نیروهای عمل کننده رزمندگانی از ارتش شامل تیپ2 لشگر 77 پیاده و عناصر دیگر از لشگر های 64 پیاده و 92 زرهی و تیپ 40 به همراهی 2 گردان از سپاه پاسداران و جنگجویان نا منظم و به استعداد 16 گردان و یک گردان مکانیزه بودند که تحت امر قرارگاه حمزه سید الشهدا قرار داشتند . تیز پروازان هوانیروز نیز پشتیبانی عملیات را بر عهده داشتند.


در ساعت 1 بامداد روز 29 تیر 1362 عملیات با رمز ( یا الله ) آغاز شد .رزمندگان دلاور اسلام، با صعود به ارتفاعات حساس منطقه و عبور از آنها ضربات سنگینی بر نیروهای عراقی و اشرار ضد انقلاب وارد ساختند و تعداد زیادی از آنها به هلاکت رسانیدند .


در این عملیات که مدت 24 روز به طول انجامید ، تعدادی از شهرهای کردنشین ایران از تیررس نیروهای عراق خارج شد و با تصرف ارتفاعات حساس منطقه و پادگان حاج عمران نیروهای ضد انقلاب، سرکوب و رزمندگان ایران اسلامی با تصرف 80 پایگاه دشمن 200 کیلومتر مربع از خاک عراق بر شهر چومان مصطفی نیز مسلط گردید .

https://www.uplooder.net/img/image/36/978db8c58e220de73c798ecfe09300b3/hasan-ali-ebrahimi-said-96.jpg

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

عملیات آفندی والفجر 4




عملیات آفندی قرارگاه حمزه سید الشهدا (ع)،( قرارگاه مشترک ارتش و سپاه در منطقه شمالغرب ) در منطقه عمومی مریوان و پنجوین.




پس از خرداد 1361 در اجرای تدبیر نظامی نیروهای اسلام مبنی بر گشایش جبهه های جدیدی در مناطق عملیاتی غرب و شمالغرب کشور ، یگانهایی از نیروهای ارتش و سپاه از جبهه جنوب به مناطق عملیاتی غرب و شمالغرب انتقال می یابند.





قرارگاه های مشترک ارتش و سپاه در این مناطق با اجرای چند عملیات موفقیت آمیز ضمن تصرف بخشی از سرزمینها در حاشیه نوار مرزی و یا داخل خاک عراق از عملیات توسعه و پدافند داخلی در مقابل ضد انقلاب نیز پشتیبانی نموده و حاکمیت جمهوری اسلامی را بر مناطق مورد نظر تامین می کنند .



عملیات والفجر4 نیز در همین راستا و به منظور حصول به اهداف نظامی ، تامین ارتفاعات مهم منطقه و قطع ارتباط عناصر ضد انقلاب با منابع پشتیبانی دشمن متجاوز به اجرا در می آید .



این عملیات به مدت 32 روز ادامه یافت و آزاد سازی 300 کیلومتر مربع از خاک میهن اسلام و700 کیلومتر مربع از خاک عراق را نیز در پی داشت .



در این عملیات تیپ 2 پیاده لشگر 21 حمزه و لشگر 28 پیاده از ارتش و 4 لشگر از سپاه پاسداران شرکت داشتند .
https://www.uplooder.net/img/image/51/d17adff5d425d94d6dc3a8ab545d1995/hasan-ali-ebrahimi-said-96-.jpg

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

عملیات خیبر




عراق در سال های سوم و چهارم جنگ ، تاکتیک های جدیدی اتخاذ کرد که طبعا ً نیازمند به کارگیری تاکتیک ها و تدابیر جدید از سوی نیرو های مسلح ایران بود .



به همین انگیزه و به منظور بر هم زدن معادله نظامی جنگ به نفع جمهوری اسلامی و به دست گرفتن ابتکار عمل منطقه هور با توجه به تجارب به دست آمده از عملیات رمضان تا والفجر 4 و با در نظر گرفتن توان خودی و دشمن و نیز نقش زمین و تاثیر گذاری آن انتخاب شد .



نظر به راکد بودن نسبی آب هور و وسعت بیش از اندازه آن که طبعاً منجر به طولانی شدن عقبه های نیرو های خودی می شد و نیز فقدان زمین مناسب جهت استفاده از آتش در پشتیبانی تک از جمله شرایط و عواملی بود که موجب می شد دشمن تصور عملیات گسترده را از طرف هور نداشته باشد و همین تصور باعث گردید که عراق از جزایر مجنون شمالی و جنوبی و شرقی دجله تنها با چند گردان پدافند نماید.



هدف از عملیات خیبر در این منطقه انهدام نیروهای سپاه سوم ، تامین جزایر مجنون شمالی و جنوبی ادامه تک از جزایر و محور طلائیه به سمت نشوه والحاق به نیرو هایی بود که از محور زید به دشمن حمله می کردند و در نظر بود که خشکی شرق دجله از طریق هور تصرف شود تا دشمن نتواند از سمت شمال سپاه سوم را تقویت کند. .



نیروی زمینی ارتش ، در محور زید وارد عمل شد و سپاه در منطقه اصلی عملیات خیبر(هور و طلائیه ) اقدام به تک نمود .



طولانی بودن عقبه خودی بر روی آب و فقدان عقبه خشکی و از طرفی نیاز به سرعت عمل ، ضرورت انتقال نیرو در محورهای مهم را ایجاب می کرد .



لذا هوانیروز نقشی عمده در پشتیبانی یگان ها داشت همچنین مقرر گردید نیروی هوایی آرایش مناسبی از سلاحهای ضد هوایی بر قرار نماید و در حین عملیات نیزبه صورت پشتیبانی مستقیم وارد عمل شود .




عملیات در مرحله اول : از تمامی محورها آغاز شد و پیشروی با سرعت عمل و غافلگیری همراه بود





به نحوی که در روز چهارم عملیات بخشی از نیروها در شهر القرنه حضور یافتند .



در محور شمالی نیز رزمندگان اسلام توانستند خود را به رودخانه دجله رسانده رفت و آمد خودروها را برروی جاده بصره- بغداد قطع کنند.



طی این مرحله جزایر مجنون شمالی و جنوبی را از پشت دور زده و به سهولت به تصرف در آمد.




در مرحله دوم عملیات :



دو تلاش اصلی در محور جزایر و طلائیه به منظور الحاق و سپس پیشروی به سمت نشوه در نظر گرفته شد که صورت نگرفت .



در این روند دشمن پس از کشف اهداف عملیات و محور های اصلی پاتک ابتدا تلاش کرد جاده بصره العماره را پاکسازی کند و آنگاه بر روی طلائیه متمرکر شود .



با توجه به فشارهای دشمن برای باز پس گیری جزایر مجنون شمالی و جنوبی مرحله سوم عملیات برای خنثی سازی این اقدام دشمن بود .



برای دشمن هرگونه جای پا و حضور نیروهای اسلام در هور غیر قابل تحمل بود.



از این رو با اجرای آتش شدید و نیروهای پیاده - زرهی، سعی در باز پس گیری جزایر داشت به همین منظور در فشار اولیه خود در طی 72 ساعت به طور مداوم بر روی جزایر آتش می ریخت اما دشمن که با مقاومتی غیر قابل تصور و پیش بینی مواجه شد.



دریافت که ادامه تک غیر از به مسلخ بردن نیروهایش ،نتیجه ای دیگر ندارد،لذا از تصرف جزایر منصرف شده مبادرت به تحکیم مواضع کرد .



در عملیات خیبر عراق در سطحی وسیع از سلاح شیمیایی استفاده کرده که تا آن زمان سابقه نداشت .



در این عملیات در مجموع 1180 کیلومتر از زمین های منطقه آزاد شد و تلفات سنگینی بر نیروهای دشمن وارد آمد

https://www.uplooder.net/img/image/36/978db8c58e220de73c798ecfe09300b3/hasan-ali-ebrahimi-said-96.jpg

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

عملیات آفندی شهید مدنی




پیشروی عناصر لشکر 16 زرهی از ارتش جمهوری اسلامی ایران در عملیات طراح ناقص ماند و این نقصان باعث شد که قسمتی از جناح جنوبی لشکر 92 زرهی زیر آتش دیده بانی دشمن قرار گرفته و حرکات لشکر بوسیله دشمن کشف و با آتش توپخانه تلفات قابل ملاحظه ای به یگانهای تیپ 3 این لشکر وارد آید.






به همین علت لشکر 92 از نیروی زمینی ارتش درخواست کرد تا به لشکر 16 دستور دهد که در کرانه جنوبی رودخانه کرخه تا پل سابله پیشروی نموده و جناح جنوبی لشکر را از میدان دید و تیر مستقیم دشمن خارج و تهدید این جناح را برطرف سازد.






علی رغم گزارشات لشکر 16 زرهی مبنی بر وسعت بیش از حد جبهه واگذاری، کاهش توان رزمی، کمبود مهمات توپخانه و عدم آمادگی لشکر برای اجرای عملیات، قرارگاه مقدم نیروی زمینی ارتش ایران در جنوب اعلام نمود که ماموریت ابلاغی برای انجام یک حمله لازم الاجرا است، لذا طرح عملیات شهید مدنی تهیه و در دو مرحله اجرا گردید.




این عملیات در 27 شهریورماه 1360 به مدت 3 روز اجرا شد و موفقیت قابل ملاحطه ای را بدنبال داشت.




این عملیات آخرین اقدام محوری ایران در اواخر شهریور ماه 1360 بمنظور تثبیت دشمن و دقیقاً یکسال بعد از تجاوز سراسری دشمن بود که زمینه و احراز آمادگی را به طور کامل برای اجرای عملیات گسترده و آغاز بیرون راندن دشمن از سرزمین اسلامی مهیا نمود.






نتیجه:

حدود 80 کیلومتر مربع از اراضی اشغالی کرخه کور و قسمتی از غرب سوسنگرد آزاد شد و زمینه برای آزادسازی بستان فراهم گردید.
بیش از 500 نفر از پرسنل دشمن کشته و زخمی شده و 95 نفر به اسارت درآمدند.
تعداد قابل توجهی تانک و نفربر و خودرو و چندین زاغه مهمات منهدم گردید.
تعدادی خودرو، جنگ افزار اجتماعی و انفرادی و تجهیزات فراوانی به غنیمت نیروهای ایرانی درآمد.

منبع : اطلس نبردهای ماندگارنیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی(سازمان ایثارگران ارتش)

https://www.uplooder.net/img/image/51/d17adff5d425d94d6dc3a8ab545d1995/hasan-ali-ebrahimi-said-96-.jpg

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

عملیات آفندی بدر





بعد از عملیات خیبر، دشمن متجاوز علاوه بر سازماندهی سپاه های اول، دوم، سوم و چهارم اقدام به تشکیل فرماندهی شرق دجله و رده های مواضع پدافندی در سراسر منطقه جنوب کرد و در مسیر آبراه ها و در داخل نیزارها ، کمین هایی قرار داد تا در صورت هجوم نیروهای ایرانی ، نقش هشدار دهنده و تاخیری داشته باشند و از نزدیکی نیروهای شناسایی به خط ممانعت به عمل آورد .



نیروهای عراقی همچنین با نصب دکلهای متعدد و دید کلی بر هور هر گونه تحرک را زیر نظر داشتند .



گذشته از آن موانع قابل ملاحظه ای در آبراه ها ایجاد کرده بودند که گذشتن از آنها بسیار سخت و بلکه غیر ممکن می نمود.





عملیات بدر با هدف رخنه در مواضع دشمن و تصرف سر پلی در غرب رودخانه دجله و تامین جاده المعاره - بصره طراحی و تحت هدایت قرارگاه خاتم الانبیاء (ص) به اجرا در آمد .




با نزدیک شدن زمان آغاز تک وکشیدن عقبه ها به جلو ، انتقال و جابه جایی نیروها و استقرار آنها در مناطق نزدیک به محورهای عملیاتی ، حرکت نیرو ها از نقطه رهایی به سوی هدف های مورد نظر و اعلام آمادگی آنها ، در ساعت 23 روز 19 اسفند ماه 1363 با قرائت رمز عملیات ، نیروهای اسلام شامل لشگرهای 28 ،21 و 77 پیاده و همچنین 55 هوابرد و لشگر 92 زرهی از ارتش به همراه 8 لشگر و 4 تیپ از سپاه پاسداران تهاجم خود را از دو محور شمالی و جنوبی به منظور تصرف و تامین تمامی هور الهویزه و کنترل جاده العماره - بصره در منطقه ای به وسعت بیش از 800 کیلومتر مربع آغاز کردند.





در همان ساعات اولیه این نبرد ، تمامی خطوط و استحکامات دشمن به سرعت در هم کوبیده شد و با پیشروی نیروها در عمق ، اعجاب و شگفتی همگان بر انگیخته شد.





رزمندگان اسلام در این عملیات ضمن انهدام 10 تیپ دشمن ، پل خندق و قسمتی از هور الهویزه را آزاد نمودند .



دشمن در این عملیات با بکارگیری ناجوانمردانه مواد شیمیائی در سطح وسیع موجب گردید که نیرو های رزمنده ایرانی نتوانند به همه هدفهای طرح ریزی شده دست یابند .

https://www.uplooder.net/img/image/36/978db8c58e220de73c798ecfe09300b3/hasan-ali-ebrahimi-said-96.jpg

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

عملیات آفندی والفجر 8




عملیات آفندی والفجر 8 یکی از پیچیده ترین و موفقیت آمیزترین عملیات نظامی در طول جنگ تحمیلی است که طی آن عبور از مانع عمده رودخانه ای همچون اروند رود تامین سر پلی در شبه جزیره فاو پیش بینی و انجام میگیرد .



این عملیات از نظر سیاسی دارای بازتاب وسیعی در جهان و منطقه بوده و از نظر نظامی نیز تحسین کارشناسان را در پی داشته است.



اجرای عملیات والفجر 8 به منظور حداکثر استفاده از توانائی و امکانات موجود خودی بر این اساس طرح ریزی میشود که با هدایت قرارگاه خاتم الانبیاء (ص) به طور هماهنگ و همزمان یگانهای نیروی زمینی در منطقه کوشک تا شلمچه و یگانهای سپاه پاسداران با پشتیبانی نیروی هوائی، دریایی، هوانیروز، یگانهای توپخانه و مهندسی ارتش عملیات را در منطقه فاو اجرا نمایند.



سازمان رزم ارتش در این عملیات از لشگرهای 21 ، 30 ،77 پیاده و 81 و 92 زرهی و تیپ 55 هوابرد تشکیل می شد که در قالب قرارگاه عملیاتی کربلا به پاتک اقدام نمودند .



سپاه پاسداران نیز در قالب 4 قرارگاه متشکل از 12 لشکر ، 2 تیپ همراه با عناصری از نیروی دریایی ارتش به اجرای عملیات پرداختند و در مدت 7 روز توانستند به نتایج بسیار ارزشمندی دست یابند که از جمله می توان به آزاد سازی 800 کیلومتر مربع و بویژه تصرف شهر فاو ، قطع ارتباط دریایی عراق با آبهای آزاد ، تصرف اسکله های نفتی عراق و انهدام بسیاری از یگانهای ارتش عراق اشاره نمود.





سرنگونی 70 فروند هواپیما . 10 فروند بالگرد دشمن و انهدام 3 ناوچه جنگی و صدها تانک و نفر بر دشمن نیز از مهمترین ضایعات لجستیکی دشمن بوده است .



https://www.uplooder.net/img/image/51/d17adff5d425d94d6dc3a8ab545d1995/hasan-ali-ebrahimi-said-96-.jpg

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

عملیات آفندی فرماندهی کل قوا







بر اساس تجربه های حاصله از عملیات های قبلی در منطقه ماهشهر -آبادان اجرای یک عملیات در منطقه دارخوین نیز مورد توجه قرار گرفت از ابتدای کار طرح ریزی عملیات بر اساس استفاده از پیاده نظام در یک عملیات شبانه به منظور تصرف خاکریز های یکم و دوم دشمن در جنوب آبادی محمدیه واقع در جنوب دارخوین در نظر گرفته شده بود .




عملیات فرماندهی کل قواخمینی روح خدا که یک روز پس از عزل بنی صدر از فرماندهی به مورد اجرا گذاشته شد ، نخستین عملیاتی بود که در آن هماهنگی اصولی و کامل از ابتدای طرح ریزی تا پایان عملیات بین لشگر 77 پیاده خراسان ارتش با یگان سپاه پاسداران عمل کننده در منطقه به وجود آمد و سر آغاز بسیار خوبی برای عملیات ثامن الائمه که سه ماه و نیم بعد در همان منطقه اجرا شد محسوب می شود .




نیروهای دشمن در مواضع پدافندی جنوب محمدیه یک گردان مکانیزه تقویت شده با یک گروهان اضافی و یک گروهان تانک بر آورده شده بود گروهان شناسایی صلاح الدین و گردان های تانک یرموک و خالد نیز در جنوب مواضع خط مقدم پدافندی دشمن بعثی گسترش داشتند که می توانستند نیروهایی در خط را تقویت یا به صورت واحد احتیاط آن در اجرای پاتک عمل کنند با توجه به این که در چند ماه گذشته دشمن قدرت تعرض خود را از دست داده بود و با بررسی وضعیت زمین گسترش رودخانه کارون در جناح غرب منطقه و آب گرفتگی در جناح شرقی زمین عملیات ،دشمن قادر به استفاده از قدرت مانوری نیروهای زرهی و مکانیزه خود نبود و حداکثر می توانست به حفظ مواضع پدافندی موجود اکتفا کند بر مبنای بر آورد وضعیت یاد شده طرح عملیاتی لشگر 77 پیاده با هماهنگی سپاه پاسداران دارخوین تهیه شد و در 13 خرداد 1360 جهت تایید مقدمات امر و پیش بینی آمادگی یگان های اجرایی منتشر گردید .




بر مبنای این طرح یگان های لشگر 77 پیاده مستقر در منطقه عملیات ماهشهر -آبادان در جناح شرقی و جنوب سر پل دشمن در شرق کارون ماموریت تثبیت دشمن و پدافند از مواضع را به عهده داشتند و نیروهای سپاه پاسداران دار خوین با همکاری گردان 214 زرهی و یک گروهان از گردان 107 ژاندارمری تحت پوشش یگان های توپخانه لشگر 77 ماموریت یافتند به مواضع دشمن متجاوز پاتک کنند.






پس از اجرای ده دقیقه آتش تهیه ،هجوم رزمندگان اسلام در ساعت 4:15 بامداد روز 21 خرداد به مواضع دشمن آغاز شد. اولین عکس العمل دشمن در ساعت 8:25 صبح به ظهور رسید و یک واحد تانک دشمن آماده اجرای پاتک شد با مشاهده پاتک دشمن ضمن اعزام یک دسته دیگر تانک به منطقه هدف به گردان 214 تانک دستور داده شد که با حداکثر توان از هدف تصرف شده دفاع کند .





واحدهای پاتک کننده همچنان در طول روز21 خرداد به پیشروی خود ادامه دادند و مواضع دشمن را که در خاکریزهای متناوب تهیه شده بود فتح کردند و افراد دشمن را نابود یا اسیر ساختند و حدود ساعت 11 همان روز نیروها به آخرین حد پیشروی تعیین شده رسیدند و منطقه را از وجود دشمن پاک کردند .دشمن در برابر پاتک دلیرمردان ارتش اسلام از ساعت 12 به بعد شروع به پاتک کرد اما تلاش مذبوحانه اش بر اثر آتش توپخانه و یگان های تانک و مقاومت دلیرانه رزمندگان اسلام خنثی شد .حدود ساعت 12 روز 22 خرداد یعنی 36 ساعت پس از آغاز عملیات در حالیکه رزمندگان ایرانی موفق شده بودند حدود 3 کیلومتر پیشروی کنند و مواضعی را تصرف و نگهداری نمایند وضعیت منطقه حالت عادی و تثبیت شده پیدا کرد و هدف نهایی عملیات فرماندهی کل قوا که عقب راندن نیروهای دشمن به غرب کارون بود حاصل گردید .

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

عملیات آفندی لشگر 77 پیاده در جاده ماهشهر - آبادان




از آغاز سال 1360 به دنبال جابجایی قرارگاه لشگر 77 پیاده از مشهد به ماهشهر مسئولیت هدایت عملیات منطقه از دار خوین در شمال تا فاو و در جنوب از فرماندهی ( موقت ) اروند به لشگر 77 محول شد و ماموریت آن ایجاد زمینه برای تعرض قاطع جهت شکستن حصر آبادان و آزاد سازی خرمشهر تعیین گردید .



اولین تک محدود لشگر 77 در منطقه سر پل در 25 اردیبهشت در منطقه ذوالفقاری و دومین تک محدود در منطقه دارخوین اجرا شد که با موفقیتهایی همراه بود .



در31 خردادماه 1360 سومین عملیات موفقیت آمیز لشگر 77 با شرکت تکاوران دریایی و عناصری از سپاه پاسداران اجرا و ضمن عقب راندن دشمن قسمتی از جاده ماهشهر - آبادان از کنترل دشمن آزاد شد و خسارات سنگینی بر نیروهای متجاوز وارد آمد .

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

عملیات بیت المقدس





طرح ریزی عملیات بیت المقدس از دهه دوم فروردین 1361 آغاز و تا اواخر همین ماه تهیه و تکمیل و به یگانهای شرکت کننده ابلاغ گردید پس از پایان عملیات فتح المبین لشگرهای 92 زرهی ،21 پیاده و تیپ های 58 تکاور و 55 هوابرد 37 زرهی و گروه 33 توپخانه ، گروههای زرهی هوانیروز و لشگرهایی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از غرب دزفول به منطقه اهواز تغییر مکان دادند. همزمان ، اقدامات شناسایی به منظور کسب خبر از آخرین وضعیت نیروهای دشمن آغاز گردید .




با خاتمه استقرار یگانها در مناطق تعیین شده ، پیش بینی های مهندسی رزمی ، احداث جاده ها و پلها و برقراری قرارگاه و پاسگاه های فرماندهی مشترک نیروهای ارتش و سپاه ، همه چیز برای آغاز عملیاتی سرنوشت ساز آماده گشت .در ساعت 30 دقیقه بامداد روز جمعه 10 اردیبهشت ماه 1361 با رمز یا علی ابن ابیطالب (ع) عملیات غرور آفرین بیت المقدس با شرکت رزمندگان دلیر ارتش و سپاه و نیروهای مردمی و تیز پروازان هوانیروز و نیروی هوایی ارتش آغاز گردید .



چند ساعت قبل از آغاز عملیات و در ساعات پایانی روز 9 ازدیبهشت ماه تعدادی از یگانها یی از گردان های بسیج مردمی از قرارگاه فتح از رودخانه عبور کرده و در ساحل غربی آماده حرکت بودند .



دو ساعت قبل از عملیات و در حدود ساعت 10 شب عبور عمده قوای قرارگاه های فتح و نصر از رودخانه خاتمه یافت و این نیروهای با استفاده از تاریکی، با سرعت به سمت غرب به را خود ادامه دادند تا پس از انهدام نیروهای زمینی دشمن ،خود را به جاده اهواز - خرمشهر برسانند نیروهای قرارگاه قدس نیز زیر آتش شدید و مقاومت دشمن از کرخه نور عبور کرده و به خاکریزهای دشمن یورش بردند و در منطقه نورد ، قدس 5 خود را به مواضع توپخانه دشمن در دبسلیمان رساند .



نیروهای عراقی در شانه شرقی جاده اهواز -خرمشهر ،خاکریز بلندی را تهیه کرده بودند که در صحنه عملیات علیه خود آنها به کار رفت .



یگانهای قرارگاه فتح پس از رسیدن به این خاکریز و درگیر شدن با دشمن مقاومت نیروهای عراقی را در هم شکستند و قبل از آن که آنان بتوانند از این خاکریز به عنوان یک موضع پدافندی سد کننده استفاده کنند،آن را تصرف کرده و از آن برای دفع پاتک های سنگین دشمن بهره برداری کردند همزمان و همپای پیشروی رزمندگان اسلام جهادگران پر تلاش جهاد سازندگی نیز زیر آتش سنگین دشمن ، خاکریز های لازم را برای حفاظت دلاور مردان رزمنده فراهم می نمودند به طوری که در نخستین شب از آغاز عملیات ،خاکریزی به طول 16 کیلومتر در سراسر ضلع جنوبی سر پل متصرفی احداث شد .



در اولین مرحله از عملیات بیت المقدس اغلب یگانهابه اهداف از پیش تعیین شده دست یافتند و موفق شدند به سمت غرب پیشروی نمایند . در این مرحله سر پل تامین و یگانها به یکدیگر ملحق شدند.



ولی یگانهایی که از شمال به سمت جنوب عمل می نمودند به علت وجود موانع طبیعی مانند رودخانه کرخه و وجود مناطق آب گرفتگی و با تلاقی بودن بعضی از قسمت ها موفق به پیشروی در محورهای واقع در جنوب اهواز و هویزه نشدند اما ضربات شدیدی به لشگر 3 عراق وارد آوردند و از کمک رسانی این لشگر به سایر مناطق جلوگیری کردند.



مرحله دوم عملیات در ساعت 22:15 روز 16 اردیبهشت ماه 1361 با رمز یا علی ابن ابیطالب(ع) قرارگاه فتح و نصر به منظور انهدام نیروهای دشمن در مقابل سر پل و رسیدن به خط مرز آغاز شد .



نیروهای عراقی در مقابل هجوم سریع و توام با غافلگیری نیروهای خودی مقاومت اندکی از خودشان نشان دادند اما به زودی به حالت فرار مبادرت به عقب نشینی کردند و رزمندگان قرار گاه قدس ضمن تعقیب نیروهای در حال فرار عراقی خاکریزهای اول ودوم آنان را اشغال کردند.



با ترمیم بریدگی های جاده اهواز - خرمشهر یگانهایی از قدس 5 و قدس 2 به پیشروی خود ادامه دادند و در ساعت 14 پادگان حمید پس از 9 ماه باز پس گرفته شد و همچنین شهر هویزه که توسط نیروهای دشمن تخریب شده بود آزاد گردید .



دشمن از این پس تمام قوای خود را روی دفاع از جبهه شرق بصره و خرمشهر متمرکز کرد وبه همین منظوردو لشگر خود را از منطقه کرخه نور به عقب کشید .



در طول خط مرزی کوشک طلائیه با حفر کانال و ایجاد میادین مین و استحکامات صحرایی یک خط پدافندی به وجود آورد .



در اجرای سومین مرحله از عملیات بیت المقدس با هدف آزاد سازی خرمشهر لشگرهای 16 و 92 زرهی لشگر21 پیاده و تیپ های 58 تکاور 55 هوابرد 37 زرهی و تیپ23 نیروهای ویژه هوابرد ارتش جمهوری اسلامی ایران و 2 لشگر و 7 تیپ از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در قالب 3 قرارگاه قدس، نصرو فتح سازماندهی شدند.



در ساعت 22:45 روز 19 اردیبهشت، قرارگاه نصر برای تامین شلمچه و محاصره خرمشهر تک خود را آغاز کرد و به خطوط دشمن یورش برد . پس از 10 روز از آغاز تلاش برای فتح خرمشهر سر انجام در ساعت 21:30 روز یکم خرداد ماه 1361 و با رمز با محمدبن عبدالله(ص) عملیات اصلی برای آزادی خرمشهر آغاز گردید .



قرارگاه فتح در ساعت 3:45 بامداد در روز دوم خرداد به جاده آسفالته خرمشهر - شلمچه رسید و به سوی پل نو شروع به پیشروی کرد و نیروهای عراقی تحت فشار خرد کننده رزمندگان نصر 2 به حوالی نهر خین عقب رانده شدند و ارتباط زمینی نیروهای مستقر در خرمشهر و منطقه شلمچه قطع شد .



در ساعت 6:30 قرارگاه فتح خرمشهر را محاصره کرد و با رسیدن پل نو به سوی شط العرب به پیشروی خود ادامه داد و در ساعت 23 بعد ازظهر به رودخانه رسید و نصر 3 نیز جاده دژها را اشغال کرد و فتح به سواحل اروند دست یافت .



پس از موفقیت در این مرحله قرارگاه مشترک کربلا به قرارگاه فتح ماموریت داد تا با ورود به خرمشهر این شهر را از لوث وجود نیروهای عراقی پاک نماید و قرارگاه نصر ماموریت یافت تا در سمت باختر و شلمچه ضمن پدافند نسبت به انهدام سر پل دشمن اقدام نمایدو جلوی پیشروی نیروهای دشمن به سمت شرق را سد نماید.



در ساعت 3 بامداد روز سوم خرداد ماه با نصب یک دستگاه پل شناور در منطقه مارد رزمندگانی از تیپ 23 نیروهای ویژه هوابرد و تکاوران نیروی دریایی ارتش از کارون عبور کردند و به ساحل شرقی کارون وارد شدند. تعدادی از افراد دشمن با استفاده از قایق و عبور از اروند رود تلاش کردند تا با استفاده از تاریکی شب فرار کنند اما تعدادی از قایق های آنها زیر آتش تکاوران دریایی قرار گرفت و غرق شدند نیروهای عراقی دسته دسته خود را تسلیم می کردند در ساعت 11 صبح روز سوم خرداد ماه سال 1361 و در حالی که درگیری شدید بین رزمندگان نصر2 و فجر 3 در شمال نهر خین با نیروهای دشمن در جریان بود . یگانهای قرارگاه فتح متشکل از رزمندگان ارتش و سپاه وبسیج مردمی از سمت غرب وارد خرمشهر شدند دشمن در منطقه گمرک خرمشهر از خود مقاومت نشان می داد که بسرعت در هم شکسته شد و رزمندگان دلیر اسلام از شمال،غرب، و شرق وارد شدند و سرانجام خرمشهر در ساعت 4 بعد از ظهر روز 4 آبان ماه 1359 پس از 35 روز مقاومت به اشغال دشمن در آمد بود پس از 578 روز اسارت آزاد شد و به آغوش وطن اسلامی بازگشت و پرچم جمهوری اسلامی برفراز گنبد مسجد جامع شهر بر افراشته شد.




دست آوردهای عملیات غرور آفرین و شگفت انگیز بیت المقدس نیز بسیار چشمگیر و از نشانه های رحمت و لطف خداوند بزرگ بر این ملت شهید پرور بود .



به طوری که ضایعات و تلفات وارد شده بر نیروهای عراقی در طی این عملیات و تعداد بالای اسرای دشمن شگفتی جهانیان را برانگیخت .

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

عملیات رمضان





به دنبال عملیات پیروزمند بیت المقدس و آزاد سازی خرمشهر و در شرایطی که رژیم صدام به شدت در خطر سقوط قرار گرفته بود ، حامیان غربی عراق ، توقف جنگ و اجرای قرارداد 1975 را مطرح می سازند تا ضمن ادامه بقاء صدام این مانع همچنان در مقابل ایران قرار داشته باشد .



همزمان حمایتهای گسترده ارتجاع منطقه به اشکال مختلف اقتصادی ، نظامی ، اطلاعاتی ، تبلیغاتی به طور کلی در طرح اولیه عملیاتی بیت المقدس ، هدف نهایی عملیات عبور نیروهای خودی از مرز ، وصول به کرانه اروند در شرق بصره بوده اما برخی ملاحضات تاکتیکی به علاوه هیجان افکار عمومی در کشور برای فتح خرمشهر ، تمرکز تلاشها متوجه تصرف خرمشهر شد .



تلاشهایی نیز برای ساختن چهره صلح طلب از صدام و بر عکس جنگ طلب از ایران از طریق رسانه های تبلیغاتی غرب و منطقه صورت میگیرد ارتش عراق در عین حال ، اقدامات و تحرکات وسیعی را برای تقویت جبهه خود در منطقه شلمچه تا شرق تنومه به عمل می آورد.



در شزایطی که اقدامات سیاسی نظامی فوق با هدف انحراف ایران از جبهه اصلی نبرد ادامه می یابد ، حضرت امام خمینی (ره) این توطئه را کشف و افشاء می کنند که منجر به آماده سازی نیروهای اسلام برای تداوم عملیات تا به دست آوردن همه شرایط و خواسته های به حق جمهوری اسلامی ایران برای خاتمه جنگ می شود .



به طور کلی در طرح اولیه عملیاتی بیت المقدس هدف نهایی عملیات عبور نیروهای خودی از مرز ، پیش روی در خاک عراق و وصول به کرانه اروند در شرق بصره و اجرای پدافند در ساحل شرقی در نظر گرفته شده بود .



اما برخی ملاحضات ناکتیکی به علاوه هیجان افکار عمومی در کشور برای فتح خرمشهر که بیست ماه در اشغال نظامی دشمن بود .



تمرکز تلاشهای متوجه تصرف خرمشهر شده و تصمیم گرفته میشود که تامین هدفهای فوق الذکر به طرح جداگانهای دیگری موکول شود و بر همین اساس عملیات رمضان شکل میگیرد .



عملیات رمضان با شروع تاریکی هوا در 22 تیر ماه 1361 آغاز شده و تحت هدایت قرارگاه عملیاتی کربلا به مدت 33 روز اجرا گردید .



در این عملیات سه قرارگاه قدس ،فتح ، فجر و نصر با ترکیبی از یگانهای ارتش و سپاه ( شامل لشگرهای 92 و 16 زرهی ،21 و 77 پیاده و تیپهای 40 پیاده و 58 ذوالفقار از ارتش به همراه 4 لشگر از سپاه) به دشمن تک می نمایند .



که در نتیجه علاوه آن بر آزاد سازی 250 کیلومتر مربع از خاک میهن اسلامی 80 کیلومتر مربع از خاک عراق نیز به تصرف در آمد و ضایعات و تلفات سنگینی بر دشمن وارد می شود این عملیات به رغم نتایج قابل توجه آن منجر به تامین همه اهداف در طرح عملیاتی نگردید .