دنیا، خوب یا بد؟
دنیا، خوب یا بد؟
مقدمه
آدمی مسافری است که چند روزی در این دنیا مسکن داشته و پس از مدتی به سرای ابدی خویش سفر خواهد کرد. اما در مورد این دنیا دیدگاههای متفاوتی وجود دارد یعنی گاهی آن را مزرعه آخرت نامیده و مدحش نموده‌اند و گاه آنرا ملعون خوانده‌اند حال سوالی که مطرح است این است که آیا این دنیا خوب است یا بد؟ آیا باید دنبالش رفت یا ترکش کرد؟
بیان چند دیدگاه
در اینکه دنیا خوب است یا بد، هر چند مکاتب مختلف بر اساس نوع دیدگاهشان به زندگی جوابهایی داده‌اند و برخی به طور کلی آن را بد می‌دانند تا جاییکه به ترک آن روی آورده و در گوشه یک غاری یا دل کوهی پناهنده شده و از زن و فرزند و زینتهای دنیایی کاملا دل بریده‌اند و در مقابل عده‌ای دیگر نیز چنان به آن دلبسته شده‌اند و برای آن تلاش می‌کنند گویی که همیشه در آن خواهند ماند و زندگی دیگری غیر از آن را تصور نمی‌کنند و در واقع بر عکس گروه قبلی آن را خوب می‌دانند، که هر دو نیز راه افراط و تفریط را در پیش گرفته‌اند یک دیدگاه میانه‌ای هم وجود دارد که به بیان آن می‌پردازیم:
مثل دنیا در آیینه روایات
امام هادی علیه السلام فرمودند: "دنیا بازار است، بعضی از آن سود می‌برند و بعضی خسارت می‌بینند."
دنیای خوب، دنیایی است که انسان را از اطاعت خدا و دوستی او و تحصیل آخرت باز ندارد، بلکه باعث رضا و خشنودی و تقرب و نزدیکی به خدای تعالی شود. این دنیا، همان کسب آخرت است؛ مثلا، زراعت، تجارت، اشتغال و... از امور دنیوی‌اند. اما اگر به خاطر معیشت خانواده، اطاعت از امرالهی، انفاق به مستمندان و صدقه و... کسب شود، هر چند به ظاهر امور دنیوی‌اند، اما در حقیقت اخروی می‌باشند چنانکه امام صادق علیه السلام در جواب مردی که به ایشان عرض کرد: یابن رسول الله ما در طلب دنیاییم و دوست داریم دنیا نصیبمان شود. حضرت فرمودند: دنیا را برای چه می‌خواهی؟
عرض کرد: می‌خواهم خودم و خانواده‌ام را تامین کنم، صله رحم بجا آورم، انفاق کنم و حج عمره انجام دهم.
حضرت فرمودند: این که طلب دنیا نیست، طلب آخرت است.
و امام علی علیه السلام در این مورد فرمودند: آخرت با دنیا بدست می‌آید. همچنین پیامبر اکرم صلی اله علیه و آله فرمودند: "دنیا کشتزار آخرت است."
یگانه عامل نابودی
هر چه انسان را از خدا دور کند، دنیاست اگر چه نماز، روزه، حج، جهاد و انفاق باشد و هر چه موجب نزدیکی فرد به خدا شود، اگر چه زن و فرزند و مال و... باشد، آخرت و کسب آن است. به عبارت ساده‌تر سجاده و تسبیح و صدقه و... هر چند از امور اخروی‌اند. اگر با ریا و سو استفاده‌های دنیوی توأم شوند، در حقیقت از امور دنیوی محسوب می‌شوند چنانکه امام صادق علیه السلام فرمودند: ریشه و رأس هر خطا کاری دوستی دنیا است. که منظور همان دنیای مذموم و ناپسند است.
پیامبر نیز نیز بزرگترین گناهان را دنیا دوستی معرفی کردند و امام کاظم علیه السلام فرمودند: دنیا به آب دریا می‌ماند که هر چه تشنه از آن بنوشد، تشنه‌تر می‌شود تا سرانجام او را می‌کشد در سوره یونس نیز چنین بیان شده است که: "کسانی که امید به دیدار ما ندارند، و به زندگی دنیا دل خوش کرده و بدان اطمینان یافته‌اند، و کسانی که از آیات ما غافلند آنان به _کیفر_ آنچه بدست می‌آوردند، جایگاهشان آتش است."
مزرعه آخرت
ولی اگر در برخی روایات، دنیا به عنوان مزرعه آخرت خوانده شده است، منظور دنیای ممدوح است.
امام باقر علیه السلام فرمودند: "چه کمک خوبی است دنیا برای آخرت!" یعنی کسی که دنیا را برای آخرت بخواهد، دنیایش، دنیای خوبی است. اما کسی که دنیا را برای دنیا بخواهد، قدم در مسیر شیطانی و گمراهی گذاشته و عاقبتش عذاب الهی است.
معیار دنیایی بودن
معیار و میزان برای اهل دنیا بودن آدمی، داشتن مال و ثروت و جاه و مقام نیست بلکه میزان و معیار در این باره، تعلق و دلبستگی به شؤون دنیوی است.
بنابراین دنیا و دوستی آن به خودی خود مذموم و زشت نیست، آنچه مذموم است آن دنیایی است که انسان را از کسب کمالات و تحصیل آخرت باز دارد و او را به گناه وادارد. و گرنه وسیله بسیاری از سعادات همین دنیا و دوستی آن است پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در این زمینه فرمودند: "جهان شیرین و سبز است و خدا شما را در آن جای داده تا ببینید چه می‌کنید."
دنیا است که محل نزول فرشتگان رحمت و خانه پیغمبران و محل تجارت اولیا الهی بوده است. روی همین اصل بود که امام سجاد علیه السلام از خدا برای صرف در اطاعتش طول عمر می‌خواهد، و البته چنین دنیایی عین آخرت است.
نتیجه بحث
پس آنچه از اخبار و آیات استفاده می شود آن است که دوستی دنیائی که باعث فراموشی آخرت و تن پروری و واگذاردن دستور الهی و حرص بر لذات و گناهان و امثال اینها باشد، ملعون و مذموم است چنانکه پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: "دنیا ملعون است و هر چه در آن است ملعون است مگر آنچه برای خداوند باشد."
ولی اگر دنیا را برای درک سعادت و کسب کمالات و آخرت بخواهد، مذموم نیست بلکه ممدوح و پسندیده است.
منابع
نهج الفصاحه، مترجم ابوالقاسم پاینده.
محمد محمدی ری شهری، میزان الحکمة، مترجم حمید رضا شیخی.
عبدالله شبّر، اخلاق.
کلینی، اصول کافی، باب حب الدنیا و الحرص علیها.
رجالی تهرانی، جن و شیطان.
صالحی حاجی آبادی، شیطان در کمینگاه.
نویسنده: فاطمه شاه محمدی
نقل قول
