جنگ ضربتی شهري

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

جنگيدن در مناطق شهري و ساختماني به سبب محدوديت استفاده از هواپيماها و خودروهاي زرهي، عدم توانايي برخي از جنگ افزارها و كم شدن ميدان ديد و تير يگان هاي درگير شرايط خاصي ايجاد مي كند و نبرد در اين مناطق با بكارگيري تاكتيك ويژه امكان پذير است كه به آن جنگ شهري «URBAN GUERRILLA WARFARE » گويند .




در عمليات نظامي پيروزي كامل با جنگ زميني بدست مي آيد و با گسترش دامنه جنگ ، صحنه نبرد و درگيري به داخل شهرها كشيده مي شود ، هدف از تصرف شهرها دست يابي به اهداف استراتژيك و منابع اقتصادي آن است و تسلط و يا عدم تسلط بر شهر تاثيرات سرنوشت سازي را به دنبال خواهد داشت كه در پيروزي يا شكست نبردهاي بعدي موثر مي باشد .



اكنون نگاهي مختصر به تاريخچه و تاكتيك جنگ شهري در دوران مختلف تاريخ مي اندازيم :




از ابتداي حيات بشر تاكنون انسان در معرض خطرهايي همچون حمله هم نوعان ، حيوانات وحشي و شرايط بد جوي قرار مي گرفت ، انسان هاي اوليه به جست وجوي محلي امن جهت سكونت پرداخته و غار را بعنوان اولين مسكن خويش انتخاب كردند ، پس از گذاشتن ساليان دراز انسان داراي تجربه و توانايي بيشتري شد و كم كم دشت را به جاي غار جهت سكونت برگزيد ، ذات اجتماعي زيستن انسان باعث بوجود آمدن دهكده ها و روستاها شد و براي دفاع در برابر حمله قبايل ديگر و دزدان و جلوگيري از ورود حيوانات وحشي اطراف روستاها را ديوار يا خندق مي كشيدند ولي با اين وجود ساكنين از گزند حمله مهاجمان در امان نبوده و مي بايست محل هاي سكونت مستحكمي طراحي مي شد و اين امر سرآغازي براي ساخت قلعه ها « citadel »گشت .




راه نفوذ و تسخير به قلعه ها با داشتن ديوارها و دروازه هاي بلند و مستحكم و پست هاي نگهباني در اطراف آن بسيار دشوار بود و مهاجمين با توجه به شرايط از تاكتيك هاي زير جهت تصرف قلعه استفاده مي كردند :



1-جنگيدن و از بين بردن مدافعان

2-خراب كردن ديوارها يا دروازه ها با روش هاي گوناگون

3-نقب زدن و ورود از راه هاي مخفي

4-نفوذ ستون پنجم به داخل قلعه

5-استفاده از ادوات جنگي مانند منجنيق

6-محاصره هاي طولاني و قطع ارتباط با بيرون

7-توسط عوامل ميكروبي و بيمار كردن مردم قلعه

8-قطع مسير جريان آب رودخانه به قلعه

9-اجراي جنگ رواني جهت ترساندن و تسليم مدافعان

10-آتش زدن قلعه


در قرن پنجم قبل از ميلاد كوروش هخامنشي تصميم به فتح بابل مي گيرد ، آن زمان استحكامات و برج هاي آن شهر مشهور آفاق بود ، پارسي ها با بابلي ها در نزديكي شهر جنگ كرده و آن ها را شكست دادند و پادشاه مغلوب با عده زيادي از سپاهيان خود به داخل شهر گريخت .

تصرف بابل با حمله محال بود و با وجود مزارع وسيع درون شهر محاصره آن هم به درازا مي كشيد ، در اين وضعيت كوروش تاكتيك ويژه اي را بكار برده و دستور مي دهد مسير آب رود فرات كه به داخل شهر جريان داشت را برگردانند ، پس از كم شدن آب در مجراي ورودي به شهر سپاهيان پارس از آن محل به داخل يورش برده و بدون كشتار و غارت بابل را فتح مي كنند .


طي ساليان دراز و گذشت زمان ساختمان ها و شهرها تكامل يافته و با ورود تجهيزات و تسليحات جديد در تاكتيك جنگ شهري نيز تغييرات عمده اي حاصل شده است ، در جنگ جهاني دوم آلماني ها داراي تاكتيك برتر در زمينه جنگ شهري بودند ، آن ها در ابتداي جنگ به دليل وجود خط دفاعي مستحكم ماژينو « MAGINOT LINE» كه فرانسوي ها آن را در سراسر مرزهاي مشترك خود با آلمان كشيده بودند نمي توانستند به فرانسه حمله كنند ، اما ديري نپاييد كه آلماني ها با تصرف بلژيك در سال 1940 ميلادي از طريق مرزهاي آن كشور به منطقه استراتژيك آردن در شمال شرق فرانسه حمله و شهر سدان « SEDAN» را تصرف كردند و به اين طريق جبهه فرانسوي ها را شكافته و وارد آن كشور شدند ، لازم به ذكر است اين شهر در طول تاريخ جنگ هاي زيادي به خود ديده وهمان شهري است كه در سال 1870 ميلادي در آن از قواي پروس شكست خورده و ناپلئون سوم سقوط كرد . البته هميشه نيز پيروزي نصيب آلماني ها نمي شد آن ها در سال 1942 ميلادي بر خلاف نظر ژنرال هالدر رئيس وقت ستاد ارتش آلمان كه طراح اصلي حمله به روسيه بود و بنا به دستور مستقيم هيتلر به استالينگراد « STALINGRAD » حمله كردند ، ژنرال پاولوس مامور فتح استالينگراد گرديد وي در آن شهر با مقاومت سرسختانه روس ها مواجه شد و تصرف شهر با نبردهاي خانه به خانه و كوچه به كوچه به كندي پيش مي رفت و سرانجام نيز در حلقه محاصره گرفتار شدند ، فيلد مارشال پاولوس به همراه 23 ژنرال ديگر و 20 هزار نفر از سربازان باقيمانده اش به دليل دادن تلفات سنگين و نرسيدن كمك خود را تسليم قواي روس كردند .




پس از پايان جنگ جهاني دوم قوانين بين المللي تاحدودي عمليات نظامي را در شهرها با محدوديت مواجه مي سازد هرچند كه در مواردي مانند ويتنام اين قوانين توسط مجريان خود نقض گرديد !!!



آمريكايي ها پس از جنگ ويتنام با بهره گرفتن از تجارب و ايجاد تغيير در تاكتيك هاي خود توانستند در عمليات هاي بعدي مانند نبرد عادلانه « OPERATION JAST CAUSE » در پاناما 1989 ميلادي و نبرد موگاديشو « MOGADISHU FIREFIGHT » در سومالي 1993 ميلادي موفقيت نظامي بدست آورند .



هرچند كه در عمليات هاي گسترده بعدي در افغانستان و عراق با وجود پيروزي نظامي نتوانستند ثبات و امنيت را به ارمغان بياورند و امروز جهان شاهد ناامني و اقدامات گسترده تروريستي در اين كشورها است . اكنون تاكتيك هاي جديد جنگ شهري جايگزين روش هاي سنتي پيشين شده است ، البته در بعضي از مواقع نيز دولت هايي ماندد صدام حسين ديكتاتور سابق عراق ترجيح مي دهند براي رسيدن به اهداف خود به هر روش غير انساني متوسل شده و قوانين بين المللي را زير پا گذاشته و با بكاربردن سلاح هاي ممنوعه شيميايي در مناطق شهري موفقيت هاي پوشالي نصيب خود كنند




. موفقيت در جنگ شهري مستلزم رعايت اصول و قواعد آن است كه به صورت مختصر به بيان پاره اي از آن مي پردازيم .




قبل از اجراي عمليات جنگ شهري بايستي اطلاعات و برآوردهاي زير را بدست آورد و شناسايي هاي لازم را انجام داد :




1-نقشه شهر را تهيه نمود و كليه نقاط حساس ، مرتفع و مستحكم را در آن علامت گذاري كرد ، بدون داشتن نقشه عمليات با مشكل مواجه خواهد شد .

2-وضعيت دشمن از لحاظ تعداد نفرات ، تجهيزات و امكانات شناسايي شود ، بايد توان رزمي دشمن را سنجيد و نقاط ضعف و قوت او را در نظر گرفت .

3-جنبه هاي تاكتيكي زمين شامل وضعيت و كليه عوارض حساس شناسايي شود .

4-وضعيت جوي را از قبيل سردي و گرمي هوا ، ميزان روشنايي و بارش احتمالي در نظر داشت و قبل از عمليات وضعيت كامل جوي پيش بيني شود .

5-حضور غير نظاميان در شهر باعث حساسيت اجراي عمليات مي شود ، تدابير لازم را جهت حفاظت از جان آن ها اتخاذ گردد .

اطلاعات فوق را مي توان از طريق نقشه ها ، عكس هاي ماهواره اي ، عكسبرداري ، ستون پنجم ، زندانيان جنگي ، غيرنظاميان و... بدست آورده و اقدام به طراحي عمليات كرد سپس نيروها را نسبت به وظايف خود توجيه نمود و هنگام نبرد نيز به موارد زير توجه داشت :

1-دستورات فرماندهي را اجرا كرده و يگان ها از هماهنگي لازم برخوردار باشند .

2-كليه ساختمان ها و نقاط حساس ، مرتفع و مستحكم را جهت داشتن ميدان ديد و تير برتر در اختيار گرفت .

3-با رعايت قواعد اختفا و پوشش به دقت سمت دشمن تيراندازي شود .

4-درصورت امكان عمليات با آتش دقيق سلاح هاي سنگين و نيمه سنگين پشتيباني شده و از مواد منفجره جهت رخنه به ساختمان ها استفاده گردد .

5-براي ارتباطات از بيسيم ، پيك و ارتباط بصري استفاده شود .

6-راه هايي را كه به آن نياز نداريد جهت جلوگيري از استفاده دشمن مسدود كنيد .

7-نسبت به پاكسازي ساختمان ها از وجود دشمن اقدام شود .

8-در سطح شهر اقدام به گشت زني و برپايي ايست و بازرسي گردد .

نكته مهم برخورد با غيرنظاميان است كه بايستي با آن ها طبق مقررات بين المللي و اصول انساني برخورد شود و نيروهاي نظامي اقداماتي از قبيل خلع سلاح ، سرشماري ، رفع نيازها «مسكن، غذا، دارو و...» و پاكسازي شهر از مواد منفجره عمل نكرده و تله هاي انفجاري را انجام دهند ، موافق يا مخالف بودن غيرنظاميان تاثير بسزايي در اوضاع دارد و بايد با اجراي عمليات رواني فضاي آرامي را حاكم ساخت و اقداماتي را جهت شناسايي و دستگيري ستون پنجم بعمل آورد .
امروزه مسايل سياسي و قوانين بين المللي به سبب حضور غيرنظاميان باعث محدوديت استفاده از برخي جنگ افزارها و ادوات نظامي در شهرها شده و انعكاس اخبار به سراسر دنيا هم واكنش مختلف مجامع بين المللي و جهاني را نسبت به موضوع در پي دارد و همين امر تغييراتي را در تاكتيك جنگ شهري ايجاد كرده است
https://www.uplooder.net/img/image/15/fb5fff9b122b2122ab42e3d98d69597f/hasa-n-a-li_ebrahimi_said_13930509_(5).jpg

.منبع