کتاب خونین شهر تا خرمشهر

[نرگس منتظر]

خونین شهر تا خرمشهر

تدوین و نگارش:

محمد درودیان

چاپ و صحافی: مركز مطالعات و تحقیقات جنگ

چاپ پنجم: 1379

شمارگان: 3000 نسخه

خونین شهر تا خرمشهر جلد اول از مجموعه سیری در جنگ ایران و عراق می باشد که به بررسی وقایع سیاسی _ نظامی جنگ از زمینه سازی تهاجم عراق تا آزاد سازی خرمشهر (از شهریور 1359 تا خرداد 1361) می پردازد.

کتاب حاضر شامل سه فصل است:
فصل اول تحت عنوان "از اشغال تا آزاد سازی" ابتدا به زمینه های شکل گیری تهاجم سراسری عراق و اهداف آن اشاره شده، سپس چگونگی اشغال خرمشهر مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی علل توقف دشمن مبحث دوم است که پس از آن، وضعیت سیاسی _ نظامی کشور، در مقطع پر التهاب دوران اشغال، تحلیل و بررسی می شود. مبحث بعدی به چگونگی روند آزاد سازی مناطق اشغالی اختصاص یافته و نیز مروری بر چند عملیات سپاه اسلام دارد.
آخرین قسمت این فصل با عنوان "پس از فتح المبین" حاوی مسائلی درباره موقعیت ضد انقلاب داخلی و نیز دشمن خارجی در برابر توانایی های خودی، در فاصله زمانی بین دو عملیات فتح المبین و بیت المقدس می باشد.

در فصل دوم، تحت عنوان "آزاد سازی" به چگونگی آزاد سازی خرمشهر پرداخته شده است. این فصل که طولانی ترین فصل کتاب می باشد، در واقع گزارشی است از عملیات بیت المقدس، از نخستین مراحل طراحی تا پایان کار. ضمن این گزارش، تجزیه و تحلیل هایی مربوط به سطوح مختلف جنگ، از سیاست گذاری و برنامه های کلان گرفته، تا اجرای مراحل مختلف عملیات، به همراه فشرده ای از روند حوادث، ارائه شده است.
طی این فصل خواننده در جریان چگونگی انتخاب منطقه عملیاتی بیت المقدس قرار گرفته، با ویژگی ها و مشخصات این منطقه نیز آشنا می گردد. در ادامه فصل دوم مراحل چهارگانه نبرد بزرگ و نسبتا طولانی بیت المقدس توضیح داده شده و خواننده از منظری مشرف بر صحنه، در فضای پر تب و تاب ناشی از افت و خیزهای مراحل مختلف این عملیات، قرار می گیرید.

فصل سوم کتاب، با عنوان "بازتاب پیروزی"، نتایج حاصله از پیروزی عملیات بیت المقدس و آزادی خرمشهر را مورد بحث قرار داده است. در بخشی از این فصل، "تغییر توازن سیاسی _ نظامی به سود ایران" و آثار آن توضیح داده می شود.

در این فصل به مبحث "تغییر ماهیت جنگ" نیز پرداخته شده و تشریح گردیده است که چگونه این پیروزی باعث شد تا جنگ ایران و عراق، ماهیت جدیدی پیدا کند.

کتاب حاضر در عین این که حاوی بررسی جنگ در زمانی نسبتا طولانی و پر حادثه از جنگ را در مجموعه ای فشرده ارائه می دهد اما مسئله خرمشهر در آن یک مسئله محوری است.
زیرا تا پایان دوره اشغال، خرمشهر، چه در نزد دشمن و چه در نزد خودی، مهمترین مسئله جنگ بوده است