اختلال دوقطبی در کودکان

[مصطفی*شیعه ال طاها*]

کودکان تحت تاثیر والدین، افراد خانواده و جامعه شان رفتارهای خاصی را به‌دست می‌آورند. بیشتر کودکان دارای مسائل رفتاری جزئی و کوچکی از جمله انعطاف ناپذیری، بی‌ادبی یا کم توجهی هستند. اما درصورتیکه این مسائل پیچیده شوند به اختلال تبدیل خواهند شد. تقریبا یکی از هر پنج کودک تحت تاثیر یک اختلال عاطفی یا رفتاری و روانشناختی قرار دارد. یکی از این اختلالات روانشناختی اختلال دوقطبی در کودکان است که در این وضعیت نوسانات خلق و خویی شدید، بیش فعالی طولانی مدت و به دنبال آن بی‌حالی، کج خلقی، ناامیدی و رفتار غلط در کودکان مبتلا به اختلال دوقطبی دیده می‌شود.

۱. اختلال دوقطبی چیست

اختلال دوقطبی در مراحل اولیه‌اش ممکن است بسیار خفیف‌تر و نامشهود باشد. این بیماری که تحت عنوان افسردگی نیز شناخته می‌شود، وضعیتی است که گریبان زندگی تقریبا ۵ درصد جمعیت بزرگسال جهان را در هر سال می گیرد. قربانیان این اختلال مجبورند در دنیایی متغیر از عواطف زندگی کنند که هیچ کنترلی بر آن ندارند. این اختلال غالبا دوستان و خانواده‌ی فرد مبتلا را نیز تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

اختلال دو قطبی اساسا دوره‌های به شدت نامتوازنی بین شیدایی(مانیا) و افسردگی است. این امر سبب ایجاد فراز و نشیب‌های شدید با تغییرات روحی ناگهانی و غیرقابل کنترل می‌شود. بسامد این دوره‌ها بین افراد متفاوت است و برخی بیش‌تر از افسردگی مستعد شیدایی هستند و بالعکس و برخی از بیماران ممکن است کاملا از واقعیت جدا شوند.

به طور میانگین اختلال دو قطبی معمولا در اواسط بیست سالگی ایجاد می‌شود، اما شروع علائم در کودکان کم ‌سن‌وسال و بزرگسالان میانسال نیز دیده شده است. این اختلال به عنوان ششمین ناتوانی شایع در دنیا می‌تواند از طریق وراثت منتقل شود یا از افسردگی ناشی شود.

۲. علایم اختلال دوقطبی

بهترین راه برای تعیین آن‌که آیا شما یا شخصی که می‌شناسید اختلال دو قطبی دارید یا نه، جست‌وجو به دنبال علائم افسردگی، شیدایی، یا ترکیب این دو است.

[مصطفی*شیعه ال طاها*]

علایم ترکیبی

نوسان‌های خلقی

این یک علامت ترکیبی رایج است که در افراد دوقطبی تجربه می‌شود. یک نوسان خلقی، تغییر ناگهانی از وضعیتی به شدت مثبت به دیدگاهی منفی است. آنها هم‌چنین می‌توانند برعکس نیز اتفاق بیفتند.

انرژی بالا در ترکیب با روحیه‌ی پایین

وقتی شیدایی با افسردگی برخورد کند جسم و ذهن را با سیگنال‌های متناقض گیج می‌کنند. این‌ها شامل احساس ناراحت‌کننده‌ی افسردگی در ترکیب با احساسات اضطراب، بی‌خوابی، عدم تمرکز حواس، پریشانی، و افکار غیرقابل کنترل است. این علامتی جدی است زیرا روحیه‌ی افسرده در ترکیب با گرایش‌های گاه‌ و ‌بیگاه می‌تواند منجر به شکل‌گیری افکار خودکشی شود.

علائم شیدایی اختلال دو قطبی

زودرنجی شدید

فرازهای احساسی شدیدی وجود دارد اما قربانی مستعد زودرنجی افزون نیز هست. وقتی قربانیان از دنیای اطرافشان عصبانی می‌شوند و بی‌قرار هستند ممکن است دریابند معمولا چیزهای کوچک و دنیوی باعث واکنش افراطی‌شان می‌شود.

۳. داستان لیندا کودک مبتلا به اختلال دوقطبی

در همین زمینه یک داستان از دختری مبتلا به این اختلال برای‌تان نقل خواهیم کرد، این داستان مربوط به دختری به نام لیندا است. لیندا دختری ۱۳ است که به تازگی وارد دوره‌ی بلوغ شده است. والدین لیندا متوجه شده‌اند، دخترشان طی یک سال گذشته، ظرف روزها و / یا هفته‌ها دچار نشانه‌های افسردگی یا شیدایی می‌شود. به گفته‌ی والدین لیندا، روحیات این دختر به صورت چرخه‌ای تغییر می‌کند. برای مثال، لیندا یک هفته به شدت پر انرژی است؛ آن‌چنان نیاز به خواب ندارد؛ به شدت روی یک پروژه‌ی نمایشگاه علمی تمرکز می‌کند، و به سادگی از آدم‌های اطراف‌اش رنجیده خاطر می‌شود. ولی طبق گفته‌ی والدین این دختر، لیندا ظرف دو هفته پیش از این دوره‌ی پر انرژی، ظاهرا بسیار غمگین و افسردگی بود. به گفته‌ی آن‌ها، این چرخه‌ها به مدت بیش از یک سال است که ادامه دارند و تاثیر مخربی بر وضعیت زندگی روزانه و فعالیت‌های کلاسی، اجتماعی، و خانوادگی این دختر داشته‌اند.

پس از انجام ارزیابی‌ها توسط یک روانشناس، معلوم شد لیندا به اختلال دو قطبی مبتلا است. والدین لیندا تصمیم گرفته‌اند دخترشان را به وسیله‌ی جلسات درمانی هفتگی و مصرف برخی داروها درمان کنند.

۴. نشانه های اختلال دوقطبی در کودکان

اختلال دو قطبی در کودکان معمولا در دوره‌ی بلوغ ظاهر می‌شود؛ با وجود این، شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند کودکان کوچک‌تر نیز به این وضعیت دچار شده‌اند. کودکان مبتلا به اختلال دو قطبی چرخه‌هایی از شیدایی و سپس چرخه‌هایی از افسردگی را از خود بروز می‌دهند. نشانه‌های اختلال دو قطبی در کودکان و بزرگسالان شبیه یکدیگر هستند؛ با وجود این، به اعتقاد متخصصان، یک تفاوت عمده میان اختلال دو قطبی در کودکان و بزرگسالان وجود دارد:

یکی از بارزترین تفاوت‌های اختلال دو قطبی در کودکان و بزرگسالان این است که کودکان مبتلا به این اختلال چرخه‌های افسردگی و شیدایی را بسیار سریع‌تر تجربه می‌کنند. بر خلاف بزرگسالان که دوره‌های افسردگی و شیدایی‌شان ممکن است هفته‌ها، ماه‌ها، یا سال‌ها طول بکشند، این دوره‌ها در کودکان ممکن است ظرف یک روز تغییر کنند.

همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، هنگامی که کودک مبتلا به این اختلال در دوره‌ی افسردگی قرار دارد، نشانه‌هایی از افسردگی را از خود بروز می‌دهد. ولی این کودک در دوره‌ی شیدایی ممکن است دچار رفتارهایی از قبیل زودرنجی، کاهش نیاز به خواب، آشفتگی ذهنی، پر حرفی شدید، و انحرافی ذهنی شود. هم‌چنین، آن‌ها در این دوره ممکن است بر یک فعالیت خاص به شدت تمرکز کنند.

کودکانی که دچار اختلال دوقطبی هستند ممکن است رفتارهای به سرعت تغییر یابنده و غیرقابل پیشبینی از خود بروز دهند. ممکن است در یک لحظه پرخاشگر، و ناگهان بعد از آن درونگرا و کم حرف باشند. این تغییر خلق و خو به طور قابل ملاحظه ای با توانایی کودک برای فعالیت و نیز لذت بردن از زندگی تداخل میکند. عملکرد تحصیلی، روابط دوستانه و به ویژه روابط خانوادگی، همگی ممکن است تحت تأثیر این بیماری قرار گیرند.