حضرت محمد (ص) سواد داشت یانه؟

[حور العین]

بسم الله الرحمن الرحیم

حضرت محمد (ص) سواد داشت یانه؟






درجواب به این پرسش باید دوبازه زمانی را مد نظر قرار داد:

۱- قبل از بعثت

بی تردید پیامبر قبل از بعثت سواد خواندن و نوشتن را نداشت.
آیات(۱) و روایات(۲) بر این مطلب دلالت دارند. شهید مطهری می نویسد: قطعی و مسلّم و مورد اتفاق علمای مسلمان و غیر آن‏ها است که ایشان قبل از رسالت کوچک‏ترین آشنایی با خواندن و نوشتن نداشته است.(۳)

درست است که خواندن و نوشتن برای هر انسانی کمال محسوب می شود، ولی گاهی وضعی پیش می آید که نخواندن و نوشتن کمال است. این مطلب در مورد پیامبران مخصوصاً خاتم انبیا(ص) کاملاً صدق می کند، چه این که اگر دانشمندی درس خوانده، و فیلسوفی آگاه و پر مطالعه ادعای نبوت کند و کتابی ارائه دهد، به عنوان کتاب آسمانی، در چنین وضعی ممکن است وسوسه و تردیدهایی پیش بیآید که این کتاب و مکتب مولود اندیشه ‏های او است یا از جایی آموخته است، ولی اگر از میان یک قوم عقب افتاده، انسانی که هرگز استادی را درک نکرده و کتابی نخوانده و ننوشته است، برخیزد و کتابی به عظمت عالم هستی، با محتوای بسیار عالی ارائه دهد، می توان درک نمود تراوش فکر او نیست، بلکه وحی آسمانی و تعلیم الهی است.(۴) یکی از معجزات پیامبر همین است که در حال امّی بودن قرآن را آورده است.

[حور العین]

۲- بعد از بعثت


اندیشمندان اسلامی در خصوص بی سواد و با سواد بودن پیامبر(ص) بعد از رسالت اختلاف نظر دارند.

بعضی باور دارند که حضرت در دوران رسالت هم می خوانده و هم می نوشته است. برخی مانند سید مرتضی از طرفداران این نظریه است.(۵) طرفداران این رویکرد قایل شده ‏اند چگونه ممکن است آورنده وحی – که همه چیز را می آموخته است – خواندن و نوشتن را نیاموخته باشد؟!(۶)
برخی عقیده دارند که پیامبر بعد از رسالت می خواند، ولی نمی‏نوشت.(۷)
بعضی احتمال داده ‏اند حضرت بعد از رسالت نه می خوانده و نه می نوشته است. البته این احتمال ضعیف بوده و فاقد دلیل معتبر می باشد.
حقیقت امر آن است که احتمال اوّل و دوّم قابل قبول بوده و شواهد و قرائن آن‏ها را تأیید می کند. شاید بتوان دو نظر را به این نحو جمع کرد که پیامبر خواندن و نوشتن می دانست، اما چیزی ننوشت.

بر اساس هر دو دیدگاه، پیامبر بعد از رسالت بی سواد نبوده، تا بین بی سواد بودن پیامبر(ص) و اهمیت دانش از دیدگاه اسلام تضاد ایجاد گردد؛ مضافاً بر این که کسب علم اختصاص به مدرسه رفتن ندارد، بلکه بعضی از علوم وجود دارند که به عده ‏ای خاص اعطا می شود. مانند علم غیب. پیامبر اسلام از این علم برخوردار بود.


دانش امامان


در خصوص این که ائمه(ع) بی سواد بودن یا نه، باید گفت: بی ‏تردید آنان از آغاز کودکی به یادگیری می پرداختند و خواندن و نوشتن را می آموختند.
امام علی(ع) کاتب وحی بود. برخی از ائمه(ع) حوزه تعلیماتی داشته و به تدوین معارف اسلامی پرداختند.

پی نوشت‏ها:
۱٫ سوره عنکبوت (۲۹) آیه ۴۸؛ پیام قرآن، ج ۸، ص ۶۱؛ منشور جاوید، ج ۶، ص ۴۰
۲٫ بحارالانوار، ج ۱۶، ص ۱۱۹٫
۳٫ مرتضی مطهری، مجموعه آثار، ج ۳، ص ۲۰۸٫
۴٫ تفسیر نمونه، ج ۲۶، ص ۳۰۶٫
۵٫ بحارالانوار، ج ۱۶، ص ۱۳۵٫
۶٫ مرتضی مطهری، همان، ص ۲۱۲
۷٫ بحارالانوار، ج ۱۶، ص ۱۳۳

منبع:http://fekrejavan.ir/603.html
نویسنده: سخن آشنا