فرماندهي اطلاعات و شناسايي الكترونيكي (فاشا)

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

فرماندهي اطلاعات وشناسايي الكترونيكي به عنوان سازمان مسئول جمع آوري وپردازش اطلاعات سيگنالي كشوربا امكانات محدودي (با استعداد دوگردان اطلاعات سيگنالي و اطلاعات تصويري) دراوايل دهه 50 درنهاجا تأسيس شد وبه دليل اهميت زياد آن برنامه مفصلي درجهت گسترش آن تدارك ديده شد، درنتيجه درسال 1354 طرح جامع سيستم اطلاعات (الكترونيكي وتصويري) كشورتحت عنوان (پروژه IBEX) بين وزارت جنگ سابق ايران وچندين شركت عمده آمريكايي، با اعتباراجرايي بالغ برچند ميليارد دلارمنعقد گرديد. ساختارطرح شامل واحدهاي زيرميباشد:

الف) يك مركز تجزيه وتحليل اطلاعات سيگنالي (SAC) مستقردرستاد نهاجا
ب) سه مركز پردازش منطقه اي (RPC) درمناطق شيرازوجنوب، همدان وغرب، تهران و شمال.
ج) 12 ايستگاه ثابت و نه ايستگاه متحرك زميني؛
د) شش ايستگاه پرنده (هواپيماي سي- 130 ، بوينگ- 707 واف-27)
و) يك مركزپردازش هوايي (APC)
ز) دوايستگاه مخابراتي زميني و يك ماهواره مخابراتي جهت ايجاد يك شبكه مستقل ارتباطي

ح) يك واحد آموزش مستقل با استفاده ازشبيه سازيهاي پيشرفته
با پيروزي انقلاب شكوهمنداسلامي،همه فعاليتهاي مربوط به گسترش تجهيزات وافزايش ظرفيت عملياتي يگان پيش گفته به حالت تعليق درآمد.



سايرمسئوليتهاي سازماني:

اطلاعات تصويري (IMINT):

اطلاعاتي تصويري شامل انواع فعاليتهاي تصويربرداري انتقال، تفسير، تجزيه وتحليل بايگاني وتكثيراست كه علاوه بركاربردهاي نظامي درسايرامورتحقيقاتي وتجاري نيزكاربرد دارد. براي فرماندهان مشاهده وتشخيص تهديد جزء مشكلترين وظايف است نيروي هوايي سيستمهاي تصويربرداري را درجهت وارد زيربه كارميگيرد:
• شناخت وتأييد فناوري تواناييهاي دشمن
• تجزيه وتحليل مشخصه هاي Terrain براي طرحريزي عمليات جنگي
• تهيه نقشه هاي جغرافيايي نظامي منطقه
• مراقبت ازنيروها وتحركات آنها
• هدف يابي / زني (Targeting) نيروهاي دشمن
• ارزيابي خسارات جنگ
در واقع اطلاعات تصويري مهمترين منبعي است كه امكان تجسم عيني منطقه نبرد را براي فرمانده فراهم ميسازد.تهيه بخشي ازاطلاعات تصويري نهاجا وهمچنين پردازش، تجزيه وتحليل، تفسير، تكثيروگزارش كليه اطلاعات تصويري نهاجا به عهده فاشا ميباشد.
جمع آوري اطلاعات آشكار:

بهره گيري ازاطلاعات منتشره توسط رسانه هاي گروهي، مطبوعات، كتب، ماهواره،اينترنت، بازجويي ازاسراء وپناهندگان وبهره برداري ازمصاحبه مطبوعاتي مسئولين كشورها
در راستاي برنامه ريزي جهت برآورد نيازمنديهاي اطلاعاتي ازشاخه هاي كامينت وايلنت مورد نياز وضروري بوده كه درحال حاضربصورت ناقص وبا حجم كم صورت ميپذيرد.

تجهيزات سازماني:

ماهيت مأموريت فاشا ايجاب ميكند كه با به روزنگهداشتن دانش تخصصي وتكميل تجهيزات اطلاعاتي، قادرباشد كليه سيگنالهاي الكترومغناطيسي موجود درمحيط را دريافت وپس ازاعمال پيش پردازشهاي لازم، آنها را شناسايي وسيگنالهاي موردعلاقه جهت پردازشهاي بعدي جدا نمايد. لازمه اجراي چنين مأموريتي، دسترسي به موارد زير است:
1) سيستمهاي پيشرفته كه قادرباشد همه انواع سيگنالها درطيفهاي مختلف (كامنت و ايلنت) دريافت نمايد.
2) تكنيكها والگوريتمهاي مدرن پردازش سيگنال
3) تكنيكها والگوريتمهاي مدرن كشف رمز

4) تكنيكها والگوريتمهاي مدرن تجزيه و تحليل سيگنال واستخراج محتويات پيام آن

5) بانكهاي جديد وكامل اطلاعات مربوط به اهداف وپارامترهاي فني وعملياتي آنها (EPL)
6) نيروي متخصص ورزيده و با انگيزه

(36)

https://www.uplooder.net/img/image/100/206fbf4cc0c921043667991b2dbb8cae/hasa-n-a-li_ebrahimi_said_13930512-2.jpg

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

چرخه توليد اطلاعات:

اطلاعات درايستگاههاي جمع آوري، تهيه، درمراكزمنطقه اي، پردازش و درمركز،تحت تجزيه وتحليل نهايي قرارميگيرند.اين موارد درادامه به اختصار شرح داده ميشوند.





الف) توليد اطلاعات خام درايستگاههاي جمع آوري:





بطوركلي هرايستگاه جمع آوري داراي سيستمهاي ايلنت وكامنت وتعدادي دستگاه پردازشي مربوطه ميباشد. سيگنالهاي رهگيري شده، بصورتهاي مختلف (ضبط برروي نوارهاي مغناطيسي، پركردن جدولها وفرمهاي مخصوص ، ضبط بصورت ديجيتالي و …) ثبت وضبط ميشوند وهمزمان اولين مرحله پردازش برروي آنها اعمال ميگردد ونتيجه درقالب گزارشهاي لحظه اي وگزارشهاي نوبه اي بهمراه مستندات مربوط به مراكز پردازش منطقه اي ارسال ميشود.





ب) مركز پردازش منطقه اي اطلاعات:





درمركز پردازش اطلاعات دريافتي دراختيار واحدهاي تابعه مربوطه قرارميگيرد تا تحت دومين مرحله پردازشي قرارگيرد.



نتيجه پردازش وتجزيه وتحليل اطلاعات به دوصورت استفاده ميشود:





1) گزارشهاي لحظه اي به مبادي تصميمگيري عملياتي





2) گزارشهاي تفسيري به مراكز تجزيه وتحليل (ستاد)





ج) مركزتجزيه وتحليل:





ماحصل اطلاعات توليد شده درمراكز پردازش و سايتهاي پرنده دراختيارمركزتجزيه وتحليل قرارميگيرد.



اطلاعات دريافتي درمركز تحت پردازش وتجزيه وتحليل نهايي قرارگرفته، با سايراطلاعات ادغام ميشوند و محصولات زيرتوليد و دراختيارمصرف كنندگان قرارداده ميشود:





1) گزارشهاي لحظه اي و بهنگام نمودن بانكهاي اطلاعات





2) گزارشات تفسيري نوبه اي





3) پارامترهاي فني وعملياتي تهديدات





4) تهيه گزارشات جوابيه براي ستاد تخصصي (معاونت اطلاعاتي ) جهت ارائه به مصرف كننده

فناوري اهداف اطلاعات سيگنالي (تهديدها) وچالشهاي آن

الف) مشكلات فراواني سيستمهاي كامنت:





امروزه دردنياي مخابراتي، برروي ارسال اطلاعات بصورت ديتا تأكيد زيادي وجود دارد.



براي مثال، درسال 1997 ميلادي، حجم ارتباطات جهاني بصورت صوت (VOICE) و ديتا تا حدودي مساوي يكديگر بوده اند،

اما رشد سالانه ارسال اطلاعات بصورت صوت (VOICE) درشبكه ارتباطي 3 الي 4 درصد بوده،

ولي اين رشد وتوسعه در رابطه با ديتا حدود 30 % اعلام گرديده است،

بنابراين درسالهاي آتي وهزاره سوم بخش اعظمي ازارتباطات جهاني بصورت ديتا خواهد بود،

انتشاراطلاعات بصورت ديتا وطراحي هوشمند مشخصات زماني وفركانسي وسايرخصوصيات سيگنالها،

و رمزگذاري و ارسال آنها با استفاده ازتكنيكهاي پرش فركانس (FRQ HOPPING) و يا طيف گسترده،

و رايج شدن استفاده ازچنين تكنيكهاي پيچيده بوسيله كشورهاي منطقه اي وفرامنطقه اي درطول ساليان گذشته،

وضعيتي را بوجودآورده كه با سيستمها ومقدورات فعلي نميتوان اطلاعات مطلوبي را رهگيري نمود.





امروزه بخشي ازاطلاعات منطقه ازطريق شبكه C4I جهت طراحي، هدايت وكنترل عمليات نظامي مورد استفاده قرارميگيرد كه خود دربرگيرنده سيستمها وسيستمهاي جانبي مختلفي جهت دريافت،

ارسال ونمايش اطلاعات ميباشد.



بخش ديگري ازاطلاعات تاكتيكي كشورهاي فرامنطقه اي درمنطقه ازطريق يك خط ارتباطي بسيارمحافظت شده (JTIDS ) صورت ميگيرد.



اطلاعات بسيارمهم وتاكتيكي هواپيماهاي آواكس،اف-15، اف-14، E-2C وغيره ازطريق اين سيستم ارسال و دريافت ميگردد.





سيستم توزيع اطلاعات تاكتيكي مشترك JTIDS با دريافت اطلاعات ازمنابع مختلف، پردازش آنها بوسيله پردازشگرهاي پيشرفته و شناسايي سريع آنها،

براساس نيازمصرف كننده ها توزيع آنرا نيز بعهده دارد. اين سيستم توانايي رمزنگاري و توزيع سريع اطلاعات با سرعت انتشارتقريبا 200،000 بيت درثانيه رادار ميباشد.



سيستم توزيع JTIDS با استفاده ازتكنيك TIME DEVISION) TD) صورت ميگيرد وبيش از 3000 مصرف كننده اطلاعات اعم از زميني،

هوايي و دريايي تا فاصله 500 تاتيكال مايلي قادربه دريافت اطلاعات بصورت زمانبندي (TIME SHARE) ميباشند.





ب) مشكلات فراروي سيستمهاي ايلنت:





مأموريت اصلي يك سيستم ايلنت،

رهگيري سيگنالهاي راداري ساطع شده ازسوي اهداف مورد نظراست.



هرچند همه رادارهاي نظامي جزء اهداف اصلي چنين سيستمي قراردارند ولي رهگيري همه آنها از اولويت يكساني برخوردار نمي باشد،

زيرا اصولا رهگيري اهداف نظامي متحرك نسبت به بقيه (ساكن) اولويت بالاتري دارند،

هرچند بدليل وجود برخي حقايق،

رهگيري اهداف متحرك (نسبت به ساير) بسيار پچيده مي باشد و نياز است سيستم رهگيري اهدافي خاص را با اولويت بالا انجام دهد.



عوامل زيادي موجب پيچيدگي كارسيستم جمع آوري اطلاعات الكترونيكي ميشود كه مهمترين آنها به شرح زيرميباشد:





1- برابرآمارهاي منتشره تا سال 1996 بيش از 4030 نوع رادار درجهان ساخته شده ومورد استفاده قراردارند،

كه ازاين تعداد:





• بيش از 100 نوع آنها داراي فركانس متغير (Frequency Agility) ميباشد.





• بيش از 500 نوع رادار تغيير در PRF دارند.





• حدود 450 اميتر ماهواره اي وجود دارد كه خصوصيات شكل موج (Footprint) آنها مشابه باند فركانس رادار است.





• استفاده از TWT ها وفرستنده هاي ترانزيستوري سايرمحدوديتهاي ايجاد Agility درسيستمهاي رادار را برطرف نموده است.





• همچنين ظهورجديد نسل جديدي از رادارهاي با تكنيك LPI دركاربردهاي نظامي مشكل پيچيده رهگيري اين گروه سيگنالها را بازهم پيچيده تر نموده است.





• عرض پالس رادارها به حدود 10ns وفرکانس RPF به KHZ 500 نزديك شده است.





2- برابر رهگيري سيگنال يك اميتر (متحرك ) نيازاست كه هردوآنتن گيرنده وفرستنده (به اندازه مدتي كه گيرنده بتواند پارامترهاي سيگنال را محاسبه كند) در روبروي هم قرارگيرند يا به عبارتي ديگر، لوب (Lobe) آنتن فرستنده بر لوب آنتن گيرنده منطبق (ولي درجهت مخالف) گردد و ازآنجا كه معمولاً هردوآنتن (يا لااقل آنتن فرستنده)،

درحال اسكن حول محور زاويه سمت (Azimuth) ميباشد،

احتمال رهگيري سيگنالها كاهش يافته و تنها به زمان روبرو قرارگرفتن دو آنتن محدود ميگردد.





3- بدليل رعايت مسائل حفاظتي و تاكتيكي، اغلب اهداف در زمان محدودي از اميتر(رادار) استفاده ميكنند.





4- معمولاً اميترهاي نظامي (كه رهگيري آنها هدف اصلي سيستم ميباشد) براي مقابله وهمچنين ايمني بيشتر دربرابرتجهيزات ECM دشمن مبادرت به استفاده ازانواع تكنيكهاي ECCM مينمايد و درنتيجه استفاده ازتكنيكها پچيده ترشدن رهگيري آنهاست.

فاشا در دوران دفاع مقدس

دريك رزم واقعي،

نيازعمليات ايجاب ميكند كه:





دورتر(فراتراز LINE OF SIGHT) ببينم،واضحتر (با استفاده ازچندين حساسه) ببينم ،

سريعتر (با بكارگيري پردازشهاي اتوماتيك) تجزيه وتحليل كنيم،

با بينش وسيعترتصميم بگيريم (نظارت مستمر)،

فرصتها را بشناسيم، فرصت خلق كنيم،

به موقع تصميم بگيريم ،

به موقع ناظر اجرا باشيم،

به نتيجه اعتماد (نسبي) داشته باشيم.



همه موارد جزء مسئوليتهاي واحدهاي اطلاعاتي است.



درجنگ تحميلي، بخش عظيمي ازاين مسئوليتها به فاشا محول شده بود.





وضعيت تجهيزات اطلاعات سيگنالي و ارتباطي:





1- خوشبختانه مجموعه تجهيزات اطلاعات سيگنالي درآغازجنگ تحميلي كارايي مطلوبي داشتند.





2- كارايي بالاي تجهيزات صرف نظرازكيفيت مناسب، مديون كاركنان زبده و آموزش ديده و با انگيزه نيز بود.





3- علت ديگر كارايي مطلوب سيستم درطول جنگ،

مطرح بودن كشورعراق بعنوان دشمن بالقوه كشور دردوران شكل گيري فاشا بوده است كه دراين دوران اهم امكانات ايستگاههاي جمع آوري وآموزشها بسمت كشور پيشگفته متمركز شده بود.





4- دراواسط جنگ با گسترش فضاي نبرد به خليج فارس و درياي عمان، كمبود تجهيزات جمع آوري و وجود خلاء ميان ايستگاههاي مجاور مسئله ساز شد.





5- مسئله ديگري كه درطول جنگ تحميلي بروز نموده و با گذشت زمان حادتر شد ارتقاء فناوري الكترونيك بخصوص درتسليحات نظامي بود كه سيستمهاي موجود ازنظرسرعت و دقت درتجزيه وتحليل دريافتي بعلت قدمت،

ضعف داشته و دارند.





6 ازجمله نيازهاي بسيارمبرم فاشا (كه درطول جنگ نيز بسيارمشهود بود) وجود يك شبكه خودكار ومكانيزه جمع آوري / پردازش / انتقال اطلاعات بود،

كه بدليل كمبود امكانات وعدم فرصت،

امكان تأمين آن در زمان جنگ مقدور نشد.





اشكالات تجهيزات:





1- بدليل غيرخودكاربودن تجهيزات، رهگيري، پردازش، تجزيه وتحليل وگزارش بموقع و سريع اطلاعات بسيارمشكل بود.





2- بدليل كمبود تجهيزات، فاشا گسترش وجابجايي هاي متعددي انجام داد تا ضمن حفظ تجهيزات:





• آنها را بطرز مطلوب، نگهداري و تعمير نمايد.





• ازآنها بطور بهينه استفاده كند.





3- بدليل ضعف درتجهيزات مخابراتي مورد استفاده:





• ارسال يافته هاي جديد وفرايند عملياتي بمراكز تصميم گيري دراسرع وقت امكان پذير نبود





• وقت زيادي صرف رمزگذاري پيامها درمبداء وخواندن رمز درمقصد ميشد واحتمال خطا را افزايش ميداد.




• اطلاعات ارسالي ايمني لازم را نداشت.





• شبكه ارتباطي قابليت كافي نداشت و اغلب درهنگام اجراي عمليات مهم،

برقراري ارتباط مقدور نبود.

4- درپاره اي اوقات، اطلاعات پيامها به علت كندي انتقال وگذشت زمان ارزش واقعي خود را ازدست داده وگاهي اوقات بي ارزش ميشدند.





نتيجه:

جهت روشن شدن بهتر وضعيت يگان فاشا بعنوان متولي سيگنت كشور به بررسي نتايج حاصل ازاين گفتار در 3 بخش زماني؛

گذشته، حال وآينده ميپردازيم:





گذشته:





زمان گذشته را ميتوان به شكل گيري و ايجاد فاشا (اوايل دهه 50 ) تا وقوع انقلاب شكوهمند اسلامي دركشور وپس ازآن دردوران غرورآفرين هشت ساله دفاع مقدس درمواجهه با تجاوز بيگانگان، تقسيم نمود ؛



با وقوع انقلاب اسلامي، كليه طرحها و پروژه هاي جاري توسط مزدوران امريكايي متوقف گرديدند كه پروژه IBEX نيز ازاين امرمستثني نبود و واگذاري تجهيزات باقيمانده قطع شد اما بفضل الهي وتعهد سربازان ايران اسلامي،




بكارگيري همين مقدار ازسيستم دراولويت كاري قرارگرفته و دردوران جنگ نيزكه براثرهدف قرارگرفتن وعدم كارايي لازم سيستمهاي راداري،

خلاء زيادي در رهگيري و اعلام بموقع خطربراي واحدهاي نظامي مسكوني ايجاد شده بود بشايستگي،


وظايف محوله (درقالب تاكتيكي و عملياتي) را به سرمنزل رسانيد.





درطول جنگ عليرغم همه كمبودها وضعف تجهيزاتي، فاشا موفق شد:





1- با بهره برداري بهينه ازتعداد محدودي ايستگاه جمع آوري مستقر درمرزهاي غربي وجنوبي، بيش از 90 درصد حملات هوايي و موشكي دشمن را به موقع كشف وگزارش نمايد.





2- اطلاعات، نقشه، عكس، تصوير، پارامترهاي فني وعملياتي وتفسير لازم براي تهيه واجراي طرحهاي آفندي نيروهاي عملياتي را درحد مطلوب تأمين نمايد.





حال:

درحال حاظر و پس از پشت سرگذاشتن دوران دفاع مقدس كه بعنوان دوران بازسازي و تجهيز مجدد ازآن ياد ميشود،

عليرغم وجود كاستيها ومشكلات عديده ،

به مدد تجربيات و تعهد پايوران جنگديده و كارآزموده و جوانان با استعداد و تحصيل كرده و دلسوز،

بهرنحو ممكن سيستمهاي موجود سرپا نگهداشته شده وبه انجام وظيفه ميپردازد ليكن تجهيز وبكارگيري سيستمهاي جديد و بروز بنحو جدي احساس ميگردد.



پس ازجنگ نيز، فاشا با هدف افزايش توان عملياتي به حد مطلوب، تلاشهاي بي وقفه اي را دربازسازي،

نوسازي امكانات فرسوده انجام داد و با اجراي ده ها پروژه پچيده فني بخش عظيمي ازكمبودها را برطرف نمود.





آينده:



با درنظرگرفتن فرسودگي وقدمت سيستمهاي موجود و بكارگيري مستمر وشبانه روزي آنها كه عدم پشتيباني مؤثر تكنولوژيكي ونبود قطعات يدكي را نيزبايد به آن افزود،

ميتوان وضعيت غيردلخواه فعلي را حدس زد، بنابراين با لحاظ نمودن ضرورت بخدمت گرفتن تجهيزات به روز سيگنت بعنوان بالاترين ضرورت درجنگ اطلاعاتي،

رفع كمبودها وتهيه اين تجهيزات،كاملا محسوس و جدي ميباشد كه بذل توجه وعنايت خاص مسئولين كلان كشور را ميطلبد.



هم اكنون كه به حضور بيگانگان و در رأس آنها آمريكا درمنطقه خاورميانه وخليج فارس

، كشور درمعرض تهديدات وخطرات بالقوه بيشماري قرارگرفته وحساسيت بيش از پيش وهوشياري تمام عياري را ميطلبد،

تقويت واستحكام بخشيدن به بنيه اطلاعاتي كشور در گرو مستقيم رفع كمبودها وكاستيها ميباشد.





ازجمله ضروريات آتي سيگنت كشور، بسط وگسترش آن درتمام موارد شرح وظايف و توانمنديهاي سيستمهاي جمع آوري اطلاعات (سياسي، نظامي، اقتصادي، اجتماعي وفرهنگي) دراقصي نقاط كشور ومناطق تعريف شده ميباشد.



همچنين يكپارچگي وجلوگيري ازموازي كاري واعمال مديريت راهبردي واحدهاي اطلاعاتي درسطح كشور، نيزكاملاً منطقي وضروري به نظرميرسد.

https://www.uplooder.net/img/image/100/206fbf4cc0c921043667991b2dbb8cae/hasa-n-a-li_ebrahimi_said_13930512-2.jpg