چرا ویژگی‌های امام ششم را دیگر امامان ندارند؟
آنچه از زندگی امام صادق(ع) و بارز‌ترین اتفاقات در سیره عملی ایشان گفته می‌شود، فراهم بودن شرایطی مناسب جهت یک جهاد گسترده علمی است. بی تردید درگیری بنی امیه و بنی عباس بر سر حکومت فرصتی گران بها برای تشکیل دانشگاه بزرگ شیعه بوده است، اما با یک درگیری بر سر حکومت، چنین اتفاق بزرگی رخ نخواهد داد.
چه سرشتی در وجود مقدس امام صادق (ع) بوده است که سبب تشکیل چنین فعالیت‌های نظام‌مند علمی و معرفتی شده است. برای پاسخ به این سوال با حجت الاسلام و المسلمین سید جلال موسویان کارشناس مذهبی و پژوهشگر دینی گفت‌وگو کردیم.
ویژگی های رئیس مذهب شیعه
این کارشناس مذهبی در ابتدا به خبرنگار ما گفت: خداوند متعال در حدیثِ لوح برای هر یکی از اهل بیت (ع) ویژگی خاصی قرار دادند. طبق روایات آن ویژگی که حضرت حق تعالی به امام صادق (ع) محول کردند، «حق قول» است. حقِ قول یعنی حق و حقیقت سخن؛ خداوند حق سخن را به امام صادق (ع) عطا فرمودند.
حجت الاسلام و المسلمین موسویان ادامه داد: در کتاب انسانِ ۲۵۰ ساله، مقام معظم رهبری واضح اشاره کردند که تا زمان امام صادق (ع) هیچ یک از ائمه اطهار (س) قول یا سخن آن چنان نداشتند؛ به این معنا که سخنان بسیار کمی از امام اول تا چهارم در دست ماست. بنیان سخنانِ گسترده در ابعاد مختلف از امام باقر (ع) آغاز شده است. نکته قابل توجه این است که خدا حق قول را در همه زمینه‌های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، خانوادگی، فردی و معنوی به امام صادق (ع) عطا کرده است.
وی افزود: در هر زمینه‌ای از امام صادق (ع) سوال می‌شد، ایشان توانایی پاسخ گویی داشتند. الان که حدود ۱۲۵۰ سال از شهادت امام صادق (ع) می‌گذرد، همچنان با اتکا به سخنان رئیس مذهب شیعه می‌توان به شبهات روز پاسخ داد؛ مثلا درباره موضوعاتی، چون ولایت فقیه شبهات و پاسخ آن‌ها را بیان کردند و ویژگی‌های حاکمِ اسلامی را فرمودند. در زمینه‌های فرهنگی و غیره نیز همین گونه بوده است.
این پژوهشگر دینی درباره فراهم بودن بستر فعالیت‌های امام صادق (ع) اظهار کرد: وقتی خداوند ویژگی حق قول را به امام ششم دادند، اسباب فعالیت ایشان هم فراهم شد. با این که عمر بن عبدالعزیز همیشه به دست تاریخ نگاران و شیعیان لعن می‌شود و حقیقتا انسان ملعونی است، اما شخصی که بنای بنی عباس را هم نهاده است، اجازه نشر علم را داد. امام صادق(ع) هم از این فرصت به نحو احسن استفاده کردند. ایشان در همه زمینه‌ها حق سخن را تمام کردند.
ریاست مذهب شیعه
حجت الاسلام و المسلمین موسویان در ادامه به برخی فعالیت‌های شگفت انگیزِ رئیس مذهب شیعه اشاره کرد و گفت: برخی از علمای شیعه به این نتیجه رسیدند که امام صادق (ع) در حوزه فیزیک و شیمی هم از تمامی فعالان علمی روز پیش رو بودند. ایشان شاگردی به نام جابر بن حیان داشتند. در منابع خبری و روایی ما این موضوع آمده که جابر به امام عرض می‌کند، شیئی دارد که پرواز می‌کند، اما مدت پروازش کوتاه است. امام صادق (ع) در پاسخ به جابر می‌فرمایند راهکار پرواز طولانی مدت را به تو می‌دهد.
این کارشناس مذهبی اضافه کرد: انسان انقدر قدرت ندارد که در همه زمینه‌ها فعالیت کند و به کمال برسد. ویژگی فعالیت‌های امام صادق (ع) را ما از هیچ کدام از ائمه نمی‌بینیم؛ البته این موضوع به عدم توانایی دیگر ائمه برنمی گردد و مشکل اتفاقات زمانه بوده است. مثلا امام علی (ع) در زمان امامتشان تماما جنگیدند و معدود سخنرانی و جلسات علمی داشتند. مرحوم صدر در یکی از آثارشان می‌گویند، امام صادق(ع) در همه زمینه‌ها از جمله رشد اقتصادی و فقر زدایی صحبت کرده اند؛ مثلا امام صادق (ع) می‌فرمایند در یک جایی که آب و زمین هست، نباید فقر باشد. ایشان همچنین راهکار استفاده از آب و زمین را بیان می‌کنند.
وی در پایان اضافه کرد: امام ششم در بعد سیاست‌های اشتغال زایی نیز توصیه‌هایی دارند؛ ایشان همین طور در زمینه‌های فرهنگی سفارشات بی نظیری دارند. امام صادق (ع) می‌فرمایند حلال و حرام پیامبر تا قیامت حلال و حرام است. ایشان فرمودند اگر به دستورات ما عمل کنید هیچ وقت ضعیف نمی‌شوید و شکست نمی‌خورید. نکته دیگر این که توفیق حق قول که خداوند به امام صادق (ع) عطا کردند، برای امامان بعدی تا امروز فراهم نشد. اینکه به امام صادق (ع) می‌گویند رئیس مذهب به دلیل ویژگی حق قول بودنی است که خداوند به ایشان عطا فرمودند.
نقل قول
