وجه تشبیه
طبق نظر اکثر مفسّران ، خداوند متعال در این آیه ، مشرکان و افرادی که غیر خدا را می خوانند ، به آدم تشنه ای تشبیه کرده است که بر کنار آبی که سطح آن از دسترس او دور است ، نشسته و به آن اشاره می کند ، به این امید که آب به دهان او برسد ! بدیهی است که هرگز آب به دهانش نخواهد رسید .
این آرزو چون خواب و پندار بیهوده ای بیش نیست ، چنین کاری جز از یک انسان ساده لوح و دیوانه سر نمی زند !
این احتمال نیز در تفسیر آیه وجود دارد که خداوند
متعال ، بت پرستان را به آدمی تشبیه نموده که کف دستان خود را کاملاً صاف و افقی گرفته ، وارد آب می کند و انتظار دارد آب در دست او بند شود ، درحالی که به محض این که دست را از آب بیرون آورد ، قطرات آب از لابلای انگشتان و کفّ دست او بیرون می ریزد و چیزی باقی نمی ماند .
تفسیر سوّمی نیز برای آیه کرده اند و آن اینکه بت پرستان که برای حل مشکلاتشان به سراغ بتها می روند ، مانند کسی هستند که می خواهد آب را در مشت خود نگاه دارد ! آیا هیچ گاه آب را می توان در مشت نگاه داشت ؟
از ضرب المثل معروفی در میان عرب گرفته شده که وقتی می خواهند برای کسی که کوشش بیهوده می کند ، مثالی بزنند می گویند :
((هُوَ کَقابِضِ الْماءِ بِالْیَدِ ؛ اومانند کسی است که می خواهد آب را بادست خود بگیرد)) .
شاعر عرب می گوید :
فاءَصْبَحْتُ فیما کانَ بَیْنی و بَیْنَها
مِنَ الودِّ مِثْلُ قابِضِ الْماءِ بِالْیَدِ
((کار من به جایی رسیده که برای حفظ محبّت میان خود و او مانند کسی بودم که می خواست آب را در دست نگاه دارد)) . (210)
بیت ذیل منسوب به امام علی علیه السّلام است که می فرماید :
وَمَنْ یَصْحَبُ الدُّنْیا کَمَنْ مِثْلُ قابِضٍ
عَلَی الْماءِ خانَتْهُ فُرُوجُ الاَْصابِع (211)
((کسی که با دنیا رفاقت و همنشینی کند مانند آدمی است که آب را در لابلای انگشتان باز خود نگه دارد)) .
نقل قول
