آنجا كه سخن از تقواي خدا و اطاعت فرمان پروردگار است و آنگاه كه سخن از پرهيز از گناه و دوري و باز داشت از معصيت خداي سبحان، امام علي (ع) نخستين امام تقوا پيشه و يگانه مرد صادق و پرهيزگاري است. در همين رابطه امام عليه‌السلام فرمود:
… ايها الناس اني و الله ما احثكم علي طاعه الا و اسبقكم اليها و لا انهاكم عن معصيه الا و اتناهي قبلكم عنها. [230].
«اي مردم! به خدا سوگند، من شما را به هيچ طاعتي- از خدا- وادار نمي‌كنم، مگر اينكه پيش از شما خود آن را انجام مي‌دهم. و شما را از هيچ گناهي بازنمي‌دارم، مگر آنكه پيش از شما خود از آن روي برمي‌تابم».
امام پرهيزگاران خدا ترس و پيشواي پارسايان خدا خواه، اميرالمومنين
[صفحه 218]
علي (ع) پس از بازگشت از جنگ صفين، در محلي به نام حاضرين، نامه‌اي به فرزند عزيز خود امام حسن (ع) نوشت. اين نامه كه حاوي وصيتهاي امام علي (ع) به فرزند خود و همه‌ي پيروان صادق وي مي‌باشد، سرشار از حكمت، موعظه، اسرار رستگاري، رموز فلاح و پيروزي و نصايح سودمندي است، كه انسان را به تقوا و پرهيز از گناه و نافرماني خداي حكيم فرمان مي‌دهد. امام عليه‌السلام طي اين وصيت نامه‌ي مفصل با صراحت و روشني تمام در نهايت قاطعيت، خطاب به فرزند و پيروان خود مي‌فرمايد:
و اعلم يا بني، ان احب ما انت اخذ به من وصيتي تقوي الله و الاقتصار علي ما فرضه الله عليك … [231].
«و تو اي فرزند گرامي من! بدان كه محبوبترين مطلبي كه از سخنان من در اين وصيت‌نامه بايد فرابگيري، تقوا و پرهيزگاري است و بسنده كردن به آنچه كه خدا براي تو واجب كرده است … ».
امام علي (ع) در رابطه با دلبستگي به دنيا، شوق به آن و طمع ورزيدن به مظاهر فريبايش به همه‌ي پيروان دانا و خردمند خود هشدار مي‌دهد كه: اكثر مصارع العقول تحت بروق المطامع. [232].
«بيشترين لغزشگاههاي خردها در پرتو جلوه و درخششهاي آزها و هوسهاست».
آنجا كه امام علي (ع) در فضيلت اسلام سخن گفته و در بيان ارزشهاي
[صفحه 219]
متعالي اسلام از شرف و عزت اسلامي بحث كرده، تقوي و ورع را از سجاياي ممتاز و ارزنده‌ي اسلامي شمرده و در اين رابطه مي‌فرمايد:
لا شرف اعلي من الاسلام و لا عز اعز من التقوي و لا معقل احسن من الورع و لا شفيع انجح من التوبه، و لا كنز اغني من القناعه … [233].
«در دوران حيات انسان هيچ شرفي بالاتر از اسلام، عزتي برتر از تقوا، پناهگاهي استوارتر از پارسايي، شفاعت كننده‌اي رهايي بخش‌تر از توبه و گنجي بي‌نياز كننده‌تر از قناعت نيست … ».
از ديدگاه امام علي عليه‌السلام تقوي ارزنده‌ترين جلوه‌ي كرامت انسان و پرهيز از آنچه كه شبهه‌انگيز است، نهايي‌ترين مرز پارسايي و ورع مي‌باشد. اين حقيقت در كلام رساي امام عليه‌السلام متجلي است، آنجا كه فرمود:
… و لا كرم كالتقوي و لا قرين كحسن الخلق و لا ورع كالوقوف عند الشبهه و لا زهد كالزهد في الحرام … [234].
«براي انسان، هيچ كرامتي مانند تقوي، همنشيني مانند اخلاق نيكو، پارسايي همانند توقف در برابر شبهات (اموري كه حقيقت آن آشكار نيست) و زهدي همچون پرهيز و بي‌ميلي نسبت به حرام نيست … ».
نقل قول
