6. شرم حضور
احساس اینکه چشمی مراقب ماست، گوشی حرف های ما را می شنود، کسی ما را زیر نظر دارد، تحت تعقیب و مراقبت هستیم و روزی باید در یک «دادگاه»، پاسخگوی اعمال خویش باشیم، احساس سازنده ای است که مانع در افتادن به وادی گناه و عصیان می شود.
آنچه بزرگان اخلاق به عنوان «مراقبت» در دستورهای اخلاقی و عرفانی می آموزند، برای زنده ساختن همین حس در وجود آدمی است.
«حیا»، زیر بنای این حالت روحی است.
شرم از خدا، شرم از خویش، شرم از فرشتگانی که پیوسته با ما و مراقب ما و مأمور ثبت اعمال خوب و بد ما هستند. شرم از پیامبر و امام زمان، که از حال و وضع ما بی خبر نیست.
امام باقر علیه السلام می فرماید: کارهای بندگان، شامگاه هر پنج شنبه بر پیامبرتان عرضه می شود، پس شرم کنید که کار زشت از شما به پیامبرتان گزارش شود:
«اِنَّ اعْمالَ العِبادِ تُعْرَضُ عَلی نَبیِّکُمْ کُلَّ عَشِیَّهِ خَمیسٍ، فَلْیَسْتَحیِ احَدُکُم انْ یُعْرَضَ عَلی نَبِّیهِ العَمَلُ القبیحُ».(1)
نام این را می گذاریم «شرم حضور».
همان که در روایات است و امام امت هم فرمود: عالم محضر خداست، در محضر خدا گناه نکنید!
این باور و احساس، نوعی «مراقبت دائمی» را برای انسان پدید می آورد.
ص:150
________________________________________
1- (1) وسائل الشیعه، ج 11، ص 391.
کسی که احساس کند دوربینی از همۀ حرکات او فیلم برداری می کند، آیا حاضر است حرکات زشتی از خود بروز دهد؟ کسی که بداند دستگاه گیرنده ای همۀ حرف های آهسته و بلند و پنهان و آشکار و خوب و بد او را ضبط می کند و باید پاسخ گوی حرف های ضبط شده بر نوار باشد، آیا بهتر عمل نمی کند؟
اینها برخی از گام ها در مسیر «خودسازی» است.
و... این میدان، وسیع و این راه طولانی است!
چگونه دربان دل باشیم؟
دنیای شگفت و تو در توی دل، شناختنی است.
از برکت همین شناخت، می توان آن را در مسیر درست، هدایت کرد.
گرچه دل، هادی ماست، اما ما هم می توانیم هادی دل شویم. دل ما را به این سمت و سو می کشاند، ما هم می توانیم آن را در بستر کشش های مطلوب و حق قرار دهیم. آن را به عنوان یک «ظرف» بشناسیم که محتوای آن، با تصمیم و اراده و انتخاب ما تأمین و پُر می شود.
نقل قول
