چگونه فرزندان متعادلی در دوران بلوغ داشته باشیم؟

[مهراوه* باران اشک *]

بلوغ جنسی

این بلوغ با ترشح غدد جنسی(1) و ظهور ویژگیهای ثانوی جنسی(2) از قبیل رویش موهای زائد در بدن و فعالیت غدد عرق(3) در زیر بغل و قاعدگی ایجاد میگردد. به بیان دیگر، یعنی رسیدن به سن تولیدمثل و شهوت جنسی که زمان آن در بین ملل و افراد گوناگون برحسب نژاد، مناطق جغرافیایی و آبوهوایی متفاوت است
ص: 43
________________________________________
1- Gonad
2- Secondary *** cteristic
3- Sweat glands
و معمولاً بین سنین 12 تا 18 سالگی واقع می شود.



بلوغ جسمی (فیزیولوژیک)

بلوغ به این معنا همان آخرین حد رشد اندامها است که زمان آن از یکسو به نژاد فرد بستگی دارد و از سوی دیگر به قوانین رشدونمو هر یک از اعضاء. در این زمینه متخصصان بدن انسان و روانشناسان به این نتیجه رسیدهاند که اندامهای انسان تا پنج سال اول زندگی بهطور سریع رشد میکند و سپس رشد آن تا سنین 13-12 سالگی به کندی میگراید. در دوره نوجوانی سرعت رشد دوباره افزایش مییابد و در فواصل بین 25-18سالگی جسم بهحد کمال خود میرسد و رشد آن نیز متوقف میگردد.
لازم به یادآوری است که تمام قسمتهای بدن در دوره رشد به یک میزان رشد نمیکند، بلکه بعضی از اعضاء رشد بیشتری دارند. چنانچه مشهور است که "نوجوان شلوارش یکسال زودتر از کتش کوچک میشود."

[مهراوه* باران اشک *]

بلوغ جسمی (فیزیولوژیک)

بلوغ به این معنا همان آخرین حد رشد اندامها است که زمان آن از یکسو به نژاد فرد بستگی دارد و از سوی دیگر به قوانین رشدونمو هر یک از اعضاء. در این زمینه متخصصان بدن انسان و روانشناسان به این نتیجه رسیدهاند که اندامهای انسان تا پنج سال اول زندگی بهطور سریع رشد میکند و سپس رشد آن تا سنین 13-12 سالگی به کندی میگراید. در دوره نوجوانی سرعت رشد دوباره افزایش مییابد و در فواصل بین 25-18سالگی جسم بهحد کمال خود میرسد و رشد آن نیز متوقف میگردد.
لازم به یادآوری است که تمام قسمتهای بدن در دوره رشد به یک میزان رشد نمیکند، بلکه بعضی از اعضاء رشد بیشتری دارند. چنانچه مشهور است که "نوجوان شلوارش یکسال زودتر از کتش کوچک میشود."

[مهراوه* باران اشک *]

بلوغ شرعی


L اسلام سن 9 سالگی را برای دختران و 15 سالگی را برای پسران سن بلوغ می داند.J
سن تکلیف در کشورهای گوناگون بر اساس اعتقاداتی که مردم آن جامعه دارند، فرق می کند؛ مثلاً همانطور که در بخش اول کتاب آورده شده است، اسلام سن 9 سالگی را برای دختران و 15 سالگی را برای پسران سن بلوغ میداند و بعضی از فِرَق اسلامی در موضوع سن بلوغ با شیعه فرق دارند.

[مهراوه* باران اشک *]

بلوغ عرفی (سن قانونی)


قوانین مدنی کشورها اغلب دو یا سه سال دیرتر از دستورات شرعی، نوجوانان را بالغ و مسئول رفتار خود میداند. عموماً قوانین جامعه سن هجده سال را سن قانونی میداند؛ یعنی بعد از این سن فرزند باید پاسخگوی رفتار و کردار خود باشد و قانون، شخصاً او را مسئول عملکرد خود میداند.
البته این سن به معنی برخورداری از مزایای قانونی نیز میباشد. مانند: اخذ گواهینامه رانندگی، افتتاح حساب بانکی و

[مهراوه* باران اشک *]

بلوغ روانی (شخصیت)

بلوغ روانی دارای جنبههای گوناگونی از قبیل پختگی، هوش، درک مفاهیم اخلاقی، نقطه اوج حافظه، کمال اراده، انفعالات و سایر خصوصیات ذهنی است که در صورت هماهنگی، تعادل فرد را بهوجود میآورد و در صورت ناهماهنگی، موجب رفتار غیرعادی یا بیتعادلی روانی میشود.



بلوغ اخلاقی
یکی از ویژگیهای نوجوانی، رشد اخلاق و معنویت است تا او بتواند به عمق درستی یا نادرستی مسائل پی ببرد و بداند چه کارهایی درست و چه کارهایی نادرست است. رشد اخلاق به معنای درونی کردن قواعد و قوانین است که انگیزه، نوع تفکر، رفتار و احساس نوجوان را در برمی گیرد.
البته ارزشها از دوران کودکی شکل میگیرند و در دوران نوجوانی، به ویژه در سنین 14 تا 16 سالگی، به اوج خود می رسند.
همچنین این بلوغ با کسب فضائل و سجایای مقرر و پسندیده جامعه از قبیل صراحت لهجه، راستگویی، امانتداری، درستکاری و پذیرش مسئولیت نمایان می شود.

برای مثال، وقتی دیده میشود نوجوان و یا جوان در معاشرت با مردم ادب و اخلاق لازمه را رعایت میکند، یعنی این فرد به بلوغ اخلاقی رسیده است.
لازم است بدانیم که برای این بلوغ نمیتوان سن مشخصی را عنوان کرد؛ زیرا به عوامل مهمی از قبیل خانواده و نوع تربیت نیز بستگی دارد.
L بلوغ اخلاقی با کسب فضائل و سجایای مقرر و پسندیده جامعه از قبیل صراحت لهجه، راستگویی، امانتداری، درستکاری و پذیرش مسئولیت نمایان میشود.


بلوغ معنوی

این بلوغ یعنی همراه بودن فرد با احساس بندگی خداوند که ظهور آن در انجام فرائض و اجتناب از محرمات و گناهان است. شخص، خداوند(جلجلاله) را در همهجا حاضر و خود را در محضر الله(عزوجل) احساس میکند، زندگی را معنادار میبیند و برای این سؤالات که:
- از کجا آمده ام؟!
- برای چه آمده ام؟!
- به کجا میروم؟!
پاسخ مناسبی پیدا خواهد کرد. اما به این معنا نیست که خود شخص میتواند مسیر دین و معنویت را بهتنهایی طی کند و نیازی به راهنما ندارد، بلکه به این معناست که شخص، دیگر میداند پرچمدار واقعی کیست و در تشخیص و شناسایی آن دچار اشتباه نمیشود و بعد از شناسایی، راه دین و معنویت را بهدنبال پرچمدار خود ادامه می دهد.



بلوغ اجتماعی
این بلوغ زمانی برای افراد صورت میگیرد که بتوانند با پایبندی به قوانین اجتماعی که در آن زندگی میکنند، با دیگران ارتباط صحیحی را برقرار کرده و یک همزیستی مسالمتآمیزی را دارا باشند. این در حالی است که افراد نابالغ اجتماعی همواره در برخوردهای اجتماعی هراسان بوده و یا با مشکل مواجه میشوند.
تشخیص سن ازدواج و اینکه در چه سنی جوانان یک جامعه قدرت تشکیل خانواده را دارند و میتوانند مسئولیت یک زندگی را به دوش بگیرند، تا حدود زیادی بستگی به سن بلوغ اجتماعی افراد دارد.
برای مثال سالهای 17 و 18 سالگی زمان رسیدن دختران به بلوغ اجتماعی است؛ دختران در این سنین رفتار صحیح زنانه مییابند و در گفتار و کردار خود حالتی زنانه دارند.
با توجه به تعاریف ارائه شده، بلوغ دارای معانی متفاوتی است؛ اما منظور روانشناسان از آن، بیشتر تغییرات بدنی (جسمی و جنسی) میباشد. آنان مراد خود را از دیگر موارد بلوغ با پسوند میآورند. مانند بلوغ روانی، بلوغ شرعی، بلوغ عرفی و ... .
L تشخیص سن ازدواج و اینکه در چه سنی جوانان یک جامعه قدرت تشکیل خانواده را دارند و میتوانند مسئولیت یک زندگی را به دوش بگیرند، تا حدود زیادی بستگی به سن بلوغ اجتماعی افراد دارد.




بخش چهارم:ویژگیهای بلوغ

رابطه بلوغ با نوجوانی

بررسی و تعیین مفهوم بلوغ، از طرف روانشناسان بلوغ و صاحبنظران سایر حوزهها مورد بررسی قرار گرفته است. اکثریت قریب به اتفاق صاحبنظران در مورد واژههای بلوغ و نوجوانی توافق ندارند و معمولاً پیدا کردن نظریهای مشترک بین آنها کار دشواری است.
همانطور که در بخش قبل بیان شد، عمدتاً توجه به تغییرات جنسی در اکثریت تعاریف، مورد تأکید بوده است و بلوغ را مرحله شروع تغییرات جسمی و جنسی دانستهاند که در آغاز نوجوانی اتفاق میافتد.
داشته های دوران کودکی فرزند، که در دوران بلوغ تغییر میکند
اشاره
در اینجا سؤال مطرح شده این است که در دوران بلوغ چه اتفاقی برای فرزند ما میافتد؟ والدین مشاهده میکنند فرزند آنها در خانه غذا میخورد، رشد می کند، مدرسه میرود و میآید و ... اما:
- از لحاظ روحی چه اتفاقی برای او میافتد؟!
- داشته های او چه تغییری میکند؟!
- چه چیزهایی نداشته است که برای او به وجود می آید؟!
ص: 51
فرزند ما در کودکی اقتضائاتی دارد، اما زمانی که وارد بزرگسالی میشود دچار تغییراتی خواهد شد.
در ادامه داشته هایی که تغییر کرده است را به صورت مجزا خدمت شما می گوییم:

[مهراوه* باران اشک *]

بلوغ اخلاقی

یکی از ویژگیهای نوجوانی، رشد اخلاق و معنویت است تا او بتواند به عمق درستی یا نادرستی مسائل پی ببرد و بداند چه کارهایی درست و چه کارهایی نادرست است. رشد اخلاق به معنای درونی کردن قواعد و قوانین است که انگیزه، نوع تفکر، رفتار و احساس نوجوان را در برمی گیرد.
البته ارزشها از دوران کودکی شکل میگیرند و در دوران نوجوانی، به ویژه در سنین 14 تا 16 سالگی، به اوج خود می رسند.
همچنین این بلوغ با کسب فضائل و سجایای مقرر و پسندیده جامعه از قبیل صراحت لهجه، راستگویی، امانتداری، درستکاری و پذیرش مسئولیت نمایان می شود.

برای مثال، وقتی دیده میشود نوجوان و یا جوان در معاشرت با مردم ادب و اخلاق لازمه را رعایت میکند، یعنی این فرد به بلوغ اخلاقی رسیده است.
لازم است بدانیم که برای این بلوغ نمیتوان سن مشخصی را عنوان کرد؛ زیرا به عوامل مهمی از قبیل خانواده و نوع تربیت نیز بستگی دارد.
L بلوغ اخلاقی با کسب فضائل و سجایای مقرر و پسندیده جامعه از قبیل صراحت لهجه، راستگویی، امانتداری، درستکاری و پذیرش مسئولیت نمایان میشود.

[مهراوه* باران اشک *]

بلوغ معنوی

این بلوغ یعنی همراه بودن فرد با احساس بندگی خداوند که ظهور آن در انجام فرائض و اجتناب از محرمات و گناهان است. شخص، خداوند(جلجلاله) را در همهجا حاضر و خود را در محضر الله(عزوجل) احساس میکند، زندگی را معنادار میبیند و برای این سؤالات که:
- از کجا آمده ام؟!
- برای چه آمده ام؟!
- به کجا میروم؟!
پاسخ مناسبی پیدا خواهد کرد. اما به این معنا نیست که خود شخص میتواند مسیر دین و معنویت را بهتنهایی طی کند و نیازی به راهنما ندارد، بلکه به این معناست که شخص، دیگر میداند پرچمدار واقعی کیست و در تشخیص و شناسایی آن دچار اشتباه نمیشود و بعد از شناسایی، راه دین و معنویت را بهدنبال پرچمدار خود ادامه می دهد.

[مهراوه* باران اشک *]

بلوغ اجتماعی

این بلوغ زمانی برای افراد صورت میگیرد که بتوانند با پایبندی به قوانین اجتماعی که در آن زندگی میکنند، با دیگران ارتباط صحیحی را برقرار کرده و یک همزیستی مسالمتآمیزی را دارا باشند. این در حالی است که افراد نابالغ اجتماعی همواره در برخوردهای اجتماعی هراسان بوده و یا با مشکل مواجه میشوند.
تشخیص سن ازدواج و اینکه در چه سنی جوانان یک جامعه قدرت تشکیل خانواده را دارند و میتوانند مسئولیت یک زندگی را به دوش بگیرند، تا حدود زیادی بستگی به سن بلوغ اجتماعی افراد دارد.
برای مثال سالهای 17 و 18 سالگی زمان رسیدن دختران به بلوغ اجتماعی است؛ دختران در این سنین رفتار صحیح زنانه مییابند و در گفتار و کردار خود حالتی زنانه دارند.
با توجه به تعاریف ارائه شده، بلوغ دارای معانی متفاوتی است؛ اما منظور روانشناسان از آن، بیشتر تغییرات بدنی (جسمی و جنسی) میباشد. آنان مراد خود را از دیگر موارد بلوغ با پسوند میآورند. مانند بلوغ روانی، بلوغ شرعی، بلوغ عرفی و ... .
L تشخیص سن ازدواج و اینکه در چه سنی جوانان یک جامعه قدرت تشکیل خانواده را دارند و میتوانند مسئولیت یک زندگی را به دوش بگیرند، تا حدود زیادی بستگی به سن بلوغ اجتماعی افراد دارد.

[مهراوه* باران اشک *]

بخش چهارم:ویژگیهای بلوغ

رابطه بلوغ با نوجوانی

بررسی و تعیین مفهوم بلوغ، از طرف روانشناسان بلوغ و صاحبنظران سایر حوزهها مورد بررسی قرار گرفته است. اکثریت قریب به اتفاق صاحبنظران در مورد واژههای بلوغ و نوجوانی توافق ندارند و معمولاً پیدا کردن نظریهای مشترک بین آنها کار دشواری است.
همانطور که در بخش قبل بیان شد، عمدتاً توجه به تغییرات جنسی در اکثریت تعاریف، مورد تأکید بوده است و بلوغ را مرحله شروع تغییرات جسمی و جنسی دانستهاند که در آغاز نوجوانی اتفاق میافتد.
داشته های دوران کودکی فرزند، که در دوران بلوغ تغییر میکند
اشاره
در اینجا سؤال مطرح شده این است که در دوران بلوغ چه اتفاقی برای فرزند ما میافتد؟ والدین مشاهده میکنند فرزند آنها در خانه غذا میخورد، رشد می کند، مدرسه میرود و میآید و ... اما:
- از لحاظ روحی چه اتفاقی برای او میافتد؟!
- داشته های او چه تغییری میکند؟!
- چه چیزهایی نداشته است که برای او به وجود می آید؟!
ص: 51
فرزند ما در کودکی اقتضائاتی دارد، اما زمانی که وارد بزرگسالی میشود دچار تغییراتی خواهد شد.
در ادامه داشته هایی که تغییر کرده است را به صورت مجزا خدمت شما می گوییم:

[مهراوه* باران اشک *]

17- داستان چهار فرزند

17- داستان چهار فرزند انسان بايد در مواقع حسّاس هشيار بوده و موقعيت را بسنجد و آن را غنيمت شمارد مخصوصاً در خدمت به والدين و گرفتن دعاي خير آنها در روزهاي واپسين و پايان عمر آن دو، به قصه ذيل توجه نماييد!.
والدين دو فرشته جهان آفرينش، ص: 70
عبد الرزاق در كتاب «المصنف» وبيهقي از طاوس (يماني) نقل مي كنند كه او گفت:
كان رجل له أربعة بنين فمرض فقال أحدهم امّا أن تُمرضوه وليس لكم من ميراثه شيئ و امّا أن أُمرضه وليس لي من ميراثه شيئ قالوا بل مَرّضْهُ وليس لك من ميراثه شيئ فمرّضه حتي مات ولم يأخذ من ماله شيئاً فأُتِيَ في النوم فقيل له أئت مكان كذا وكذا فخذ منه مائة دينار فقال في نومه أفيها بركة قالوا لا فأصبح فذكر ذلك لامرأته فقالت له خذها فانّ من بركتها ان تكتسي منها وتعيش بها فأبي فلما أمسي أتي في النوم فقيل له ائت مكان كذا وكذا فخذ منه عشرة دنانير فقال فيها بركة قالو لا فاصبح فذكر ذلك لإمرأته فقالت له مثل ذلك فأبي ان يأخذها فأتي في النوم في الليلة الثالثة ان ائت مكان كذا وكذا فخذ منه دينارا فقال أفيه بركة قالوا نعم فذهب فأخذ الدينار ثم خرج به إلي السوق فإذا هو برجل يحمل حوتين فقال بكم هذان فقال بدينار فأخذهما منه بالدينار ثم انطلق بهما فلما دخل بيته شقّ الحوتين فوجد في بطن كل واحد منهما درّة لم ير الناس مثلها فبعث الملك بدُرّةٍ ليشتريها فلم توجد الا عنده فباعها بِوَقْرِ ثلاثين بغلا ذهباً فلما رآها الملك قال ما تصلح هذه الّا بأخت فاطلبوا مثلها وان أضعفتم قال فجاؤا فقالوا عندك أختها نعطيك ضعف ما أعطيناك قال أو تفعلون قالوا نعم فاعطاهم أختها بضعف ما أخذوا الأولي. مردي چهار فرزند داشت و مريض شد، يكي از فرزندان گفت: يا شما از او پرستاري كنيد و از ميراثش برايتان چيزي نيست يا من از او نگهداري نمايم و از ميراثش چيزي نمي‌خواهم! (زيرا من مي‌خواهم افتخار خدمت به پدر، در آخر عمرش، نصيب من شود و به اجر اخروي نيز برسم!!) گفتند: تو پرستاري كن و از ميراثش برايت چيزي نخواهد بود!؛
پس (پدر را) پرستاري نمود تا اينكه وفات كرد واز مال او چيزي نگرفت، در خواب ديد كسي آمد و به او گفت: برو به فلان جا در آنجا صد دينار هست و آنها را بردار، پرسيد در آن بركت هست: گفتند: نه، صبح بيدار شد و جريان را به زنش تعريف كرد، زن گفت: آن رابگير و از بركت آن پول لباس بخر و خرج زندگي ات كن، قبول نكرد، دوباره شب دوم به او گفتند: برو ده دينار بردار! گفت بركت دارد؟! گفتند: نه، باز صبح بيدار شده ماجرا را به عيالش گفت، باز زن همان جواب روز گذشته را گفت و مرد سرپيچي نمود و نرفت، شب سوم نيز به همين منوال خواب ديد و به او گفتند
والدين دو فرشته جهان آفرينش، ص: 71
برو يك دينار بردار! گفت: آيا آن يك دينار بركت دارد؟! گفتند: بلي، رفت يك دينار را برداشت و به بازار رفت، ديد مردي دوتا ماهي مي برد، پرسيد قيمت اينها چند است؟ گفت: يك دينار! آن ماهي‌ها را خريد و به خانه آورد و شكمهايشان را شكافت ناگهان از شكم هر يك آنها درّي بيرون آمد كه كسي مانند آنها را نديده است پادشاه دستور داد برايش يك درّ (گرانبها پيدا كرده و) بخرند تا اينكه فرستاد (از آن مرد) يكي از درّها را به قيمت بار سي استر طلا خريد، وقتي كه شاه آن را ديد گفت:
اين يك درّ ارزش واقعي خود را پيدا نمي‌كند مگر اينكه لنگه دوم آن را نيز پيدا كنيد و حتي به دوبرابر آن بخريد، مأموران آمدند و پرسيدند آيا لنگه آن درّ را داري كه ما به دو برابر قيمت آن يكي خريداري مي كنيم! گفت: واقعاً؟! گفتند: آري، پس آن را نيز به قيمت دوبرابر خريدند. «1» (اين است نتيجه با بركت پرستاري از پدر پير)