چگونه فرزندان متعادلی در دوران بلوغ داشته باشیم؟

[مهراوه* باران اشک *]

در دختران
کیستهای خودکار تخمدان شایعتر هستند. سایر علل شامل سرطانهای مترشحه استروژن در تخمدان و آدرنال و سندرم پوتزجگر(2) است.
در هر دو جنس
در هر دو جنس، کمکاری غده تیروئید(3) و تماس اتفاقی جنسی با منشأ خارجی، میتواند باعث بلوغ زودرس شوند. در ضمن بلوغ زودرس محیطی درمان نشده میتواند با افزایش سن استخوانی، باعث بلوغ زودرس مرکزی شود.(4)
نکته مهم و بسیار کاربردی برای والدین- لطفاً توجه کنید!!
جدای از این عوامل که برای بلوغ زودرس ذکر شد، یک علت مهم وجود دارد که با پیشرفت تکنولوژیهای جدید، روزبهروز پررنگتر میشود. عکس، صحنهها، فیلمها و کلیپهای جنسی به قدری زیاد شده است که بهراحتی در سطح اجتماع و دست نوجوانان دیده میشود. این تصاویر در موبایل، تلویزیون و اینترنت به وفور یافت شده و باعث میشود تحریکپذیری جنسی در نوجوان بالا رفته و عملاً تمامی سیستم جنسی او را فعال کند.
متأسفانه این روزها حتی به جای این تصاویر، میتوانیم در رفتار و نوع لباس
ص: 96
________________________________________
1- Cortisol
2- Peutz-jeghers syndrome
3- Hypothyroidism
4- دهقان منشاوی. سید حسین. فوق تخصص غدد متابولیسم و رشد کودکان.
پوشیدن دختران و زنان اجتماع نیز این موارد را مشاهده کنیم. بههمین دلیل و عواملی دیگر است که نوجوان تحریک میشود و بلوغ زودرس را تجربه خواهد کرد.
از والدین عزیز خواهش میکنیم مراقب دوستان و دسترسی فرزند خود به شبکههای اجتماعی و اینترنت باشند، به طرز لباس پوشیدن و رفتارهای اجتماعی او دقت کنند و معاشرتهای فرزند خود را با دقت ملاحظه کنند.
علاوه بر این، مسائل تربیتی و مراقبتهای دینی را در محیط خانواده جدی بگیرید؛ خصوصاً مأنوس کردن فرزندان با قرآن موجب برکت زندگی و آرامش فرزند نوجوان ما خواهد شد.

[مهراوه* باران اشک *]

معایب بلوغ زودرس
1- افرادی که دچار بلوغ زودرس میشوند، معمولاً از نظر روانی دچار مشکلات عدیدهای میگردند. برای مثال؛ برخی نوجوانان به علل گوناگونی دچار مسائل هیجانی میشوند. یکی از این عوامل، ترشح هورمونهاست. افزایش چشمگیر سطح هورمونهای مخصوصِ این مرحله از زندگی به گونهای حیرتانگیز بر کنشهای نوجوان تأثیر میگذارند. به گونهای که حتی افرادی که خود را با این دوره حساس تطبیق دادهاند، گاه بداخ_لاق و پرخاشگر میشوند.
2- رشد اندامها و بروز علائم بلوغ در افراد کمسن باعث ایجاد اضطراب شدید در خودِ فرزند و والدین آنها میشود.
3- گاهیاوقات در ارتباط والدین و فرزندان آنقدر رودربایستی وجود دارد که فرزندان نمیتوانند مشکلات خود را با والدین در میان بگذارند و این موضوع برای آنها اضطراب مضاعفی به بار میآورد.
اما والدین باید انتظار چنین علائمی را داشته باشند و قبل از آنکه فرزندان اطلاعات مربوط به دوران بلوغ را از همکلاسیها و دوستان خود به طور ناقص و
ص: 97
نامفهوم دریافت کنند، والدین با آنها تعامل داشته و همه آنچه لازم است بدانند را به شکل درست در اختیار آنها قرار دهند، و اگر به هر دلیلی نمیتوانند این وظیفه را انجام دهند، از مشاور مدرسه یا یک روانشناس و مشاور بخواهند تا این کار را انجام دهد.
4- مشکلات رفتاری و هیجانی همچون تغییر در تعاملات اجتماعی و عدم تمرکز در مدرسه، در افرادی که بلوغ زودرس را تجربه میکنند مشاهده میشود.
5- اختلالات خلقی و شخصیتی در افرادی که دچار بلوغ زودرس میشوند، بیشتر مشاهده میشود.
مثال:
برخی از نوجوانان در دوره بلوغ از نظر هیجانی سرد میشوند و در برقراری ارتباط با دیگران مشکل پیدا میکنند. ممکن است گوشهگیر، خجالتی، خرافاتی و از نظر اجتماعی منزوی شوند. حتی ممکن است دچار وسواس نیز گردند.
6- بلوغ زودرس فرد را زودتر از موعد با استرسهای مربوط به دوره جوانی روبهرو میکند، ارتباطات اجتماعی او را تحتتأثیر قرار میدهد و حتی در برخی موارد موجب انزوای نوجوان میشود.
به دلیل اینکه دوره بلوغ دوره هویتیابی نیز میباشد، برخی از نوجوانان در دوستیابی، که یکی از راههای شکل یافتن شخصیت خود است، دچار مشکل میگردند. زیرا بلوغ زودرس باعث میشود که آنها متفاوت به نظر برسند و در تعاملات اجتماعی خود با دیگران ضعیف عمل کنند و حتی گاهی نوجوان، تنهایی و انزوا را انتخاب میکند که این انزواطلبی او ممکن است به افسردگی نیز بیانجامد.
بلوغ زودرس از دو جنبه اهمیت بسیاری دارد: جنبه اول، دلایل ایجاد کننده
ص: 98
بلوغ زودرس است؛ که پزشک متخصص با انجام آزمایشهای لازم و پیگیریهای منظم و دقیق فرزند، طی مدت طولانی بهدنبال سبب ایجاد آن میگردد و جنبه دوم، اثر بلوغ زودرس بر رشد قدی و روانی کودک است. همچنین کودکان مقابل استرسهای زمان جوانی قرار میگیرند و نمیدانند چه باید بکنند. آنها از نظر جسمی تظاهرات بلوغ را دارند، ولی تجربه کافی نسبت به آن ندارند.
نکته!!
والدین باید با ایجاد رابطه عاطفی با فرزندان خود عوارض ناشی از بلوغ زودرس جنسی را به حداقل برسانند. ایجاد رابطه صمیمانه با فرزندان از سوی والدین و همچنین توجه به نقش معلمان در جلوگیری از بروز رفتارهای نابه هنجار و مخرب میتواند به کاهش این آسیبها در نوجوان کمک بسیاری کند.

[مهراوه* باران اشک *]

نکاتی در مورد بلوغ زودرس فرزندان
1- پیشگیری از بلوغ زودرس، به تغذیه و توجه به رشد مناسب شخص بستگی دارد؛
2- والدین باید از چاقی مفرط فرزندان خود پیشگیری کنند؛
3- در صورت امکان مرغ، تخممرغ ماشینی و فرآوردههای هورمونی را به خصوص به فرزندان دختر خود ندهند؛
4- آمپولهای تزریقی برای جلوگیری از بلوغ زودرس نیز بسیار مضر هستند. چون محور تخمدان به هیپوفیز را مختل میکند و تأثیر منفی در رشد واژن و رحم دارد و استفاده از آن به هیچ عنوان توصیه نمیشود. همانطور که مصرف داروهایی که منجر به بلوغ زودرس شود نیز، اصلاً مناسب نمیباشد؛ (در صورت خاص بودن موضوع حتماً به متخصص غدد مراجعه نمایید.)
ص: 99
5- والدین باید رفتار عاطفی خود را با فرزندان بیشتر و بهتر کنند؛
6- والدین مراقب معاشرت فرزندان خصوصاً با بزرگسالان باشند؛
7- والدین فرزندان را با جنس مخالف تنها نگذارند، حتی جنس مخالف از اقوام نزدیک؛
8- پدر خانواده در محیط خانه و نسبت به اعضاء خانواده نقش حامی و فرد مهربان را داشته باشد تا فرزندان اضطراب و استرس را تجربه نکنند.(1)

[مهراوه* باران اشک *]

بلوغ دیررس و علل آن

طبق برخی آمارها، 3درصد از پسرها دچار بلوغ دیررس میشوند؛ بلوغ دیررس در پسرها شایعتر از دخترهاست. دلایل چندی برای بلوغ جنسی دیررس وجود دارد. غالباً این پدیده به زمینه خانوادگی بازمیگردد؛ یعنی احتمالاً پدر و مادر، عموها، عمهها، داییها، خالهها، برادران یا خواهران او نیز بلوغ دیررس داشتهاند. اینگونه نوجوانان نهایتاً بهطور طبیعی رشد خواهند یافت، اما کمی دیرتر از همسالان خود.
همچنین مشکلات جسمی نیز میتواند باعث بلوغ دیررس گردد. افرادی که به بیماریهای مزمنی چون دیابت، اختلال غدد برونریز (فیبروزکیستیک)(2)، بیماری کلیه و یا حتی آسم مبتلا باشند، ممکن است دوران بلوغ را از سنین بالاتری شروع کنند؛ زیرا بیماری آنها، رشد بدنشان را مشکلتر میسازد. بنابراین درمان مناسب و کنترل بهتر این بیماریها میتواند به جلوگیری از بلوغ دیررس کمک کند.
علاوه بر اینها افرادی که دچار سوءتغذیه باشند نیز ممکن است دیرتر از کسانی که رژیم غذایی سالم و متعادلی دارند رشد یابند.
ص: 100
________________________________________
1- گروه علمی پزشکی. باشگاه خبرنگاران جوان.
2- Cystic Fibrosis

[مهراوه* باران اشک *]

مثال:
نوجوانانی که دچار اختلال تغذیه بیاشتهایی عصبی هستند، غالباً آنقدر وزن از دست میدهند که بدنشان نمیتواند به نحو مناسب رشد کند. دخترانی که بهصورت حرفهای ورزش میکنند نیز ممکن است دچار تأخیر در رشد شوند؛ زیرا تمرینات شدید آنها را لاغر و نحیف میکند.
معایب بلوغ دیررس
میتوان گفت بلوغ دیررس نوجوان نسبت به بلوغ زودرس آسیبهای کمتری دارد؛ از اینجهت که سن فرزند ما افزایش یافته و کنترل او بر خویش بیشتر است؛ آسیبهای بلوغ دیررس معمولاً به صورت کوتاهمدت به شخص بازمیگردد. اما به هر حال کنار آمدن با بلوغ دیررس نیز دشوار است. سخت است فردی شاهد رشد دوستان و همسالانش باشد، در حالیکه چنین چیزی در مورد او اتفاق نیفتاده است؛ زیرا ممکن است با خود فکر کند که هرگز مثل آنها نخواهد شد.
مثلاً فرزندی که از لحاظ جثهای کوچک است و هنوز علائم بلوغ در او دیده نمیشود، همچنین بلوغ جنسی نیز ندارد، ممکن است دوستانش چیزهایی را تعریف کنند و او هیچ درکی از آن گفتهها نداشته باشد. برای نمونه در رفتارهایش مشخص است که او هنوز نسبت به جنس مخالف خود احساس نیاز نمیکند و در اکثر مواقع رفتارهای بچهگانه دارد. همچنین ممکن است همکلاسیها با او شوخی کنند یا حتی مسخرهاش کنند و دانشآموز آزار ببیند.
علیرغم تمام توضیحاتی که داده شد، باید بدانیم بلوغ دیررس مشکلی است که معمولاً قابل حل است. نکته بعد این است که والدین باید آگاه باشند و با یک مشاور یا درمانگر مشورت کنند و مشکل را با او در میان بگذارند؛ زیرا یک متخصص میتواند راههایی برای کنار آمدن با این مشکل را، هم به والدین و هم به فرزند آموزش دهد.
ص: 101
ص: 102
ص: 103
ص: 104
بخش هفتم:تغذیه مناسب در دوران بلوغ
اشاره
با توجه به اهمیت تغذیه در دوران بلوغ، بر آن شدیم تا بهطور مفصل به تغذیه در این دوره بپردازیم.
زیرا موضوع تغذیه در مقطع بلوغ میتواند سلامت شخص را حتی در سنین میانسالی تحت تأثیر قرار دهد. هدف از تغذیه فرزند این است که او جسم و روحی سالم داشته باشد و احساس آرامش نماید تا بتواند با افزایش آگاهی و توانمندیهای خود به مرور به تعالی و شایستگی خویش دست پیدا کند.
تغذیه
اشاره
تغذیه شامل دو بخش مهم است:
1. جسمی
2. روحی
غذای جسمی
چند نکته کوچک اما مهم که باید در تغذیه نوجوان رعایت شود.
1- با نام خدا آغاز به غذا خوردن کنید؛
ص: 105
2- در مواقعی که فرزند شما عصبانی است، به او غذا ندهید (آب بدهید)؛
3- غذا را بهصورت دسته جمعی با اعضاء خانواده میل نمایید؛
4- سفارش کنید فرزندانتان بهدقت غذا را بجوند؛
5- مادر گرامی! برای تهیه غذا وقت بگذارید؛
6- به کیفیت و کمیت غذا اهمیت دهید؛
7- نحوه غذا خوردن، یکی از موارد شخصی هر فرد است. در فرم غذا خوردن فرزند خود بیش از حد دقت نکنید.
غذای روحی
این بخش شامل چند قسمت اساسی است:
1- همیشه ارتباط خود را با خالق خود حفظ کند. (نماز و رعایت حدود الهی)؛
2- آنچه باید، به او تعلق بگیرد. (هر آنچه که موجب تعالی روح خواهد شد باید در اختیار او قرار بگیرد.)؛
3- آنچه نباید، به او تعلق نگیرد. (هر آنچه که موجب صدمات روحی وی میشود، نباید در اختیار او قرار بگیرد.)؛
4- یاد دادن تلاش و مبارزه به فرزند.
همچنین لازم است بدانیم که بسیاری از مسائل و موضوعات مربوط به سلامت شخص، ابتدا در دوران کودکی و پس از آن درسنین بلوغ پایهریزی میشود و به همین دلیل توجه به نوع رژیم غذایی نیز در این سنین بسیار مهم است.
علاوه بر اینها در این دوره برخی نیازهای تغذیهای بیشتر از قبل احساس میشود که حتماً باید مورد توجه قرار گیرد. به عنوان نمونه فرزندان، خصوصاً پسرها در دوره بلوغ، تقریباً همیشه در حال خوردن هستند و دلیل آن کاملاً مشخص است؛ زیرا با توجه به افزایش حجم عضلات، نیاز به مصرف پروتئین
ص: 106
نیز بیشتر میشود، یا در نتیجه افزایش حجم خون، نیاز به عنصر آهن افزایش پیدا میکند و به طور کلی میتوان گفت نیاز به دریافت منابع انرژی در این دوران بیشتر میشود؛ پس حتماً سه وعده اصلی غذایی را در برنامه غذایی فرزند خود داشته باشیم.
اما بهتر است شام سبک و زود میل شود تا فرزند ما بتواند راحتتر بخوابد و آمادگی خوردن صبحانه (وعده غذایی مهم در بین سه وعده اصلی) را داشته باشد. بهدلیل اهمیت وعده صبحانه، در ادامه مواردی را در زمینه این وعده غذایی برای شما والدین عزیز بیان میکنیم.
بهتر است بدانیم وعده صبحانه، نقش بسیار مؤثری در سلامت جسمی و فکری ما انسانها دارد. لذا صبحانه وعده غذایی مهمی برای نوجوانان است؛ زیرا صبحانه ناکافی یا کمکالری گاهی میتواند زمینهساز کمبودهای تغذیهای شود.
ثابت شده است، دانشآموزانی که صبحانه میخورند، در مدرسه تمرکز بیشتری دارند و قدرت یادگیری آنها بیشتر است. بچه هایی که صبحانه نمیخورند، حافظه کوتاه مدت آنها صدمه میبیند و تمرکزشان در کلاس کم میگردد. صبحانه باید قندهایی که به صورت فوری جذب میشوند، مانند: آبمیوه ها، عسل، مربا و همچنین مواد قندی که دیرتر جذب میشوند، مانند: نان و کیک را دارا باشد.
راهنمایی:
بهترین موادغذایی که میتواند در صبحانه همراه با نان صرف شوند، عبارتند از: ترکیبی از پنیر و گردو، کره بادام زمینی و عسل، خامه و عسل و کره و عسل. در صورت تمایل فرزند خود، مصرف آبمیوه های طبیعی و شیر نیز انتخابهای مناسبی برای این وعده می باشند.
ص: 107
توصیه میشود که در برنامه غذایی نوجوانان، سه گروه اصلی موادغذایی شامل: چربیها، مواد قندی و نشاستهای و پروتئینها حتماً وجود داشته باشد.
همچنین توصیه میشود که در برنامه غذایی نوجوانان، سه گروه اصلی موادغذایی شامل: چربیها، مواد قندی و نشاستهای و پروتئینها حتماً وجود داشته باشد. البته مصرف زیاد قندهای ساده و غذاهای پر کالری مثل انواع چیپس، پفک، نوشابههای گازدار، شکلات، آبنبات و سایر موادی که فقط انرژیزا هستند و ارزش غذایی ندارند باید محدود شوند و بهجای آنها از مواد نشاستهای مانند: برنج، نان و سیبزمینی استفاده شود.(1)
همچنین توصیه میشود از غذاهای کم روغن استفاده کنید و از مصرف زیاد شیرینی و چربیها پرهیز کنید. گنجاندن هفته ای دو وعده تخممرغ در صبحانه نوجوان اقدامی بسیار خردمندانه است.

[مهراوه* باران اشک *]

بخش هفتم:تغذیه مناسب در دوران بلوغ

اشاره

با توجه به اهمیت تغذیه در دوران بلوغ، بر آن شدیم تا بهطور مفصل به تغذیه در این دوره بپردازیم.
زیرا موضوع تغذیه در مقطع بلوغ میتواند سلامت شخص را حتی در سنین میانسالی تحت تأثیر قرار دهد. هدف از تغذیه فرزند این است که او جسم و روحی سالم داشته باشد و احساس آرامش نماید تا بتواند با افزایش آگاهی و توانمندیهای خود به مرور به تعالی و شایستگی خویش دست پیدا کند.
تغذیه
اشاره
تغذیه شامل دو بخش مهم است:
1. جسمی
2. روحی
غذای جسمی
چند نکته کوچک اما مهم که باید در تغذیه نوجوان رعایت شود.
1- با نام خدا آغاز به غذا خوردن کنید؛
ص: 105
2- در مواقعی که فرزند شما عصبانی است، به او غذا ندهید (آب بدهید)؛
3- غذا را بهصورت دسته جمعی با اعضاء خانواده میل نمایید؛
4- سفارش کنید فرزندانتان بهدقت غذا را بجوند؛
5- مادر گرامی! برای تهیه غذا وقت بگذارید؛
6- به کیفیت و کمیت غذا اهمیت دهید؛
7- نحوه غذا خوردن، یکی از موارد شخصی هر فرد است. در فرم غذا خوردن فرزند خود بیش از حد دقت نکنید.

[مهراوه* باران اشک *]

غذای روحی

این بخش شامل چند قسمت اساسی است:
1- همیشه ارتباط خود را با خالق خود حفظ کند. (نماز و رعایت حدود الهی)؛
2- آنچه باید، به او تعلق بگیرد. (هر آنچه که موجب تعالی روح خواهد شد باید در اختیار او قرار بگیرد.)؛
3- آنچه نباید، به او تعلق نگیرد. (هر آنچه که موجب صدمات روحی وی میشود، نباید در اختیار او قرار بگیرد.)؛
4- یاد دادن تلاش و مبارزه به فرزند.
همچنین لازم است بدانیم که بسیاری از مسائل و موضوعات مربوط به سلامت شخص، ابتدا در دوران کودکی و پس از آن درسنین بلوغ پایهریزی میشود و به همین دلیل توجه به نوع رژیم غذایی نیز در این سنین بسیار مهم است.
علاوه بر اینها در این دوره برخی نیازهای تغذیهای بیشتر از قبل احساس میشود که حتماً باید مورد توجه قرار گیرد. به عنوان نمونه فرزندان، خصوصاً پسرها در دوره بلوغ، تقریباً همیشه در حال خوردن هستند و دلیل آن کاملاً مشخص است؛ زیرا با توجه به افزایش حجم عضلات، نیاز به مصرف پروتئین
ص: 106
نیز بیشتر میشود، یا در نتیجه افزایش حجم خون، نیاز به عنصر آهن افزایش پیدا میکند و به طور کلی میتوان گفت نیاز به دریافت منابع انرژی در این دوران بیشتر میشود؛ پس حتماً سه وعده اصلی غذایی را در برنامه غذایی فرزند خود داشته باشیم.
اما بهتر است شام سبک و زود میل شود تا فرزند ما بتواند راحتتر بخوابد و آمادگی خوردن صبحانه (وعده غذایی مهم در بین سه وعده اصلی) را داشته باشد. بهدلیل اهمیت وعده صبحانه، در ادامه مواردی را در زمینه این وعده غذایی برای شما والدین عزیز بیان میکنیم.
بهتر است بدانیم وعده صبحانه، نقش بسیار مؤثری در سلامت جسمی و فکری ما انسانها دارد. لذا صبحانه وعده غذایی مهمی برای نوجوانان است؛ زیرا صبحانه ناکافی یا کمکالری گاهی میتواند زمینهساز کمبودهای تغذیهای شود.
ثابت شده است، دانشآموزانی که صبحانه میخورند، در مدرسه تمرکز بیشتری دارند و قدرت یادگیری آنها بیشتر است. بچه هایی که صبحانه نمیخورند، حافظه کوتاه مدت آنها صدمه میبیند و تمرکزشان در کلاس کم میگردد. صبحانه باید قندهایی که به صورت فوری جذب میشوند، مانند: آبمیوه ها، عسل، مربا و همچنین مواد قندی که دیرتر جذب میشوند، مانند: نان و کیک را دارا باشد.
راهنمایی:
بهترین موادغذایی که میتواند در صبحانه همراه با نان صرف شوند، عبارتند از: ترکیبی از پنیر و گردو، کره بادام زمینی و عسل، خامه و عسل و کره و عسل. در صورت تمایل فرزند خود، مصرف آبمیوه های طبیعی و شیر نیز انتخابهای مناسبی برای این وعده می باشند.
ص: 107
توصیه میشود که در برنامه غذایی نوجوانان، سه گروه اصلی موادغذایی شامل: چربیها، مواد قندی و نشاستهای و پروتئینها حتماً وجود داشته باشد.
همچنین توصیه میشود که در برنامه غذایی نوجوانان، سه گروه اصلی موادغذایی شامل: چربیها، مواد قندی و نشاستهای و پروتئینها حتماً وجود داشته باشد. البته مصرف زیاد قندهای ساده و غذاهای پر کالری مثل انواع چیپس، پفک، نوشابههای گازدار، شکلات، آبنبات و سایر موادی که فقط انرژیزا هستند و ارزش غذایی ندارند باید محدود شوند و بهجای آنها از مواد نشاستهای مانند: برنج، نان و سیبزمینی استفاده شود.(1)
همچنین توصیه میشود از غذاهای کم روغن استفاده کنید و از مصرف زیاد شیرینی و چربیها پرهیز کنید. گنجاندن هفته ای دو وعده تخممرغ در صبحانه نوجوان اقدامی بسیار خردمندانه است.

[مهراوه* باران اشک *]

نکته!!!

برای پیشگیری از چاقی نوجوانی، انجمن قلب آمریکا توصیه های زیر را ارائه کرده است؛ این نکات به والدین و دانشآموزان باید آموزش داده شود:
1- برنامه غذایی خود را به گونهای تنظیم کنند که کالری حاصل از چربی بیش از 30درصد نباشد؛
2- برنامه غذایی خود را تعدیل کنند، اما چون در دوران رشد هستند، مصرف چربی را نباید حذف کنند؛
3- به جای تنقلات پرچربی، از میان وعدههای سالم مثل: میوهها و سبزیها استفاده کنند؛
ص: 108
________________________________________
1- صابری. فضل الله. پیشگیری از رفتار مخاطره آمیز در نوجوانان و جوانان-سنین بلوغ.
4- فعالیت بدنی خود را با ورزشهایی مثل پیاده روی و دوچرخه سواری افزایش دهند؛
5- غذا نباید بهعنوان پاداش و جایزه به کودکان داده شود؛
6- هر روز بر اساس یک برنامه منظم ورزش کنند؛
7- وقت ورزش را نسبت به کارهای دیگر در اولویت قرار دهند و برنامه ورزشی خود را برای انجام کارهای دیگر تعطیل نکنند. والدین باید خودشان الگوی مناسب برای دریافت غذای روزانه و فعالیتهای ورزشی باشند.
علاوهبر این، والدین باید از تناسب اندام تصوری واقعبینانه داشته، همچنین انتظاری منطقی از فرم بدن کودک و نوجوان با توجه به وضعیت بدنی خود، اقوام و سابقه فامیلی داشته باشند. اضافه وزن در هنگام رشد، امری طبیعی است و فقط زمانی که اضافه وزن زیاد و غیرطبیعی است، باید کنترل شود.(1)
 والدین باید خودشان الگوی مناسب برای دریافت غذای روزانه و فعالیتهای ورزشی باشند.

[مهراوه* باران اشک *]

بایدهای غذای نوجوان

اشاره

15درصد قد و 50درصد وزن نهایی مربوط به دوران بلوغ است و رشد استخوانها سریع بوده و حجم خون به مقدار زیادی افزایش مییابد؛ لذا مصرف موادغذایی نیز افزایش خواهد یافت.
الف: مصرف سبزیجات خام هر روز (برگینه های سبز)؛
ب: مصرف میوه، هر روز؛
ج: مصرف شیر و فرآوردهه ای لبنی هر روز؛
ص: 109
________________________________________
1- همان
د: مصرف انواع گوشت، حبوبات و تخم مرغ در طول هفته.
ویتامینها
ویتامینها(1)
ویتامین A:
ویتامین A برای رشدونمو بدن، سلامت پوست و حفظ قدرت بینایی ضروری است.
این ویتامین در جگر، قلوه، زرده تخممرغ، شیر و انواع سبزیهای دارای برگ سبز مثل: اسفناج و سبزیهای زرد و نارنجی مثل: هویج و برگهای سبزتر خارجی (کاهو) یافت میشود.(2)
 ویتامین D:
ویتامین D برای رشدونمو و سختی استخوان لازم است.
این ویتامین در روغن ماهی، جگر، زرده تخممرغ، پنیر و ماست بهمقدار زیادی وجود دارد. درضمن استفاده از تابش مستقیم آفتاب بر روی پوست سبب تولید مقدار زیادی ویتامین D در بدن میشود.
 ویتامین C:
ویتامین C مقاومت بدن را در برابر بسیاری از بیماریها بالا میبرد.
این ویتامین در بهبودی زخم و سلامت لثه ها نقش دارد. همین طور باعث می شود بدن آهن بیشتری را جذب کند. این ویتامین در انواع مرکبات (پرتقال، نارنگی)، گوجه فرنگی، فلفل سبز، گلکلم، سیبزمینی، طالبی، خربزه، توتفرنگی، اسفناج و کاهو وجود دارد.همان.(3)
ص: 110
________________________________________
1- Vitamin
2- صابری. فضل الله. پیشگیری از رفتار مخاطره آمیز در نوجوانان و جوانان-سنین بلوغ.
3-
 ویتامین B :
ویتامین B یکی دیگر از ویتامینهای مورد نیاز بدن است که در کار خونسازی و تولید انرژی دخالت دارد.
این ویتامین در غذاهایی از قبیل جگر، قلوه، زرده تخم مرغ، شیر، ماهی، مرغ، گوشت قرمز و غلات به خصوص غلات سبوسدار (غلاتی که پوسته آن گرفته نشده باشد) یافت میشود.

[مهراوه* باران اشک *]

پروتئینها(1)
پروتئینها و استفاده از منابع پروتئینی نیز موضوع مهمی است که برای رشد عضلات و استخوانها در سنین بلوغ به آن نیاز داریم. پروتئینهای حیوانی در سفیده تخممرغ، لبنیات و انواع گوشتها و پروتئینهای گیاهی در غلات و حبوبات به مقدار فراوان وجود دارد و به همین دلیل توصیه میشود نوجوانان در این سنین، در طول هفته سه یا چهار عدد تخممرغ همراه با سفیده مصرف کنند. بهتر است در یکی از وعدههای اصلی غذایی از گوشت هم استفاده شود و وعده دیگر نیز به مقدار کافی حبوبات داشته باشد تا نیاز فرد به پروتئین تأمین شود.
آهن
آهن(2)
نکته مهمی که در این سنین باید مورد توجه قرار گیرد، افزایش نیاز به عنصر آهن است که بهویژه در دخترها بهدلیل عوارض ناشی از عادت ماهانه اهمیت ویژهای پیدا میکند. بر همین اساس توصیه میشود در صورت نیاز، با آغاز سنین بلوغ دختران از مکمل آهن استفاده شود. در صورتی که آهن بدن از دست رود،
ص: 111
________________________________________
1- Protein
2- Iron
فرد برای رشد عضلات و افزایش حجم خون با کمبود آهن روبهرو خواهد شد و به همین دلیل حتماً باید به کمک مصرف مکمل، این کمبودها را جبران کرد.
بنابراین دختران و پسرانی که در سنین بلوغ هستند، باید مصرف منابع غذایی آهن را نیز افزایش دهند. البته در برخی از منابع ذکر می شود که آجیل نیز حاوی آهن است؛ در صورتی که گوشت قرمز و حبوبات تنها منابع غذایی آهن به حساب میآیند.