فاطمه علیها السلام الگویی بی بدیل گذری بر سیره و سخن فاطمه علیها السلام

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

ج) آیه قربی
آیه «قُربی» که بیانگر پرتویی از شکوه وصف ناپذیر حضرت فاطمه علیها السلام است، این گونه است:
«قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبَی وَمَن یقْتَرِفْ حَسَنَهً نَّزِدْ لَهُ فِیهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَکُورٌ؛ هان ا ی پیامبر، بگو به ازای آن [رسالت] پاداشی از شما خواستار نیستم؛ مگر دوستی درباره خویشاوندان و هر کس نیکی به جای آورد [و طاعتی اندوزد] برای او در ثواب آن خواهیم افزود. همانا خدا آمرزنده و قدرشناس است.» (شوری: 23)
در این آیه، خدا به پیامبرش فرمان می دهد که ا ی پیامبر بگو: من برای انجام رسالت خویش پاداشی از شما نمی طلبم، جز آنکه باید با نزدیکان من بر اساس مهر رفتار نمایید و آنان را _ که نمونه درخشان و زنده اندیشه و عمل در دین من هستند _ در زندگی خویش سرمشق سازید.
در این باره سخنان امامان راستین و پیروان آنان هماهنگ است. منظور از واژه «قربی» نزدیکان پیامبرند و انبوه روایات در کتاب های شیعه و اهل سنت، نام و نشان این نزدیکان پیامبر را به دست می دهد.
الف) از جمله آن روایات که دانشمندان بزرگ اهل سنت در معتبرترین
________________________________________
1- عبدالله جوادی آملی، قرآن حکیم از منظر امام رضا7، ص32.
ص: 29
منابع خویش، همچون «صحاح» و تفاسیر آورده اند این است که می فرماید: هنگامی که این آیه فرود آمد، از پیامبر پرسیدند: نزدیکان شما چه کسانی هستند که محبت آنان بر ما واجب شد؟ «لَمّا نَزَلَت هذهِ الایهُ قالوا: یا رَسولَ اللهِ! مَن قَرابَتُکَ هؤلاءِ الَّذینَ وَجَبَت عَلَینا مَوَدَّتَهُم؟»
پیامبر فرمود: علی و فاطمه و دو پسر آنان. «قالَ رسول الله صلی الله علیه و آله : عَلِی وَ فاطِمَهُ وَ ابناها وَ قالَها ثَلاثاً».(1)
این روایت را دانشمندان شیعه و گروهی از علمای اهل سنت آورده اند.

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

قربی در سخنان امامان معصوم علیهم السلام

1. امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام فرمود:
در سوره شورا درباره ما آیه ا ی موجود است که به دلالت آن، هر انسان باایمانی باید محبت ما را راه و رسم خویش قرار می دهد؛ آن گاه به تلاوت آیه پرداخت.
2. و نیز آورده اند که دومین امام نور فرمود:
«وَ أَنَا مِنْ أَهْلِ الْبَیْتِ الَّذِی افْتَرَضَ اللَهُ مَوَدَّتَهُمْ عَلَی کُلِّ مُسْلِمٍ، فَقالَ: قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبَی وَمَن یقْتَرِفْ حَسَنَهً نَّزِدْ لَهُ فِیهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَکُورٌ واقتَرف الحَسَنَه مَودَّتِنا اَهلَ البیت؛ من از همان خاندان پرشکوهی هستم که خدا، مهر به آنان و فرمانبرداری شان را بر ایمان آوردگان واجب ساخت. آن گاه افزود: به دست آوردن آن پاداش پرشکوهی که در آیه آمده، مهر به ما اهل بیت است».(2)
3. نیز از چهارمین امام نور آورده اند که در شام و در حال اسارت مردی
________________________________________
1- احقاق الحق، ج3، ص2.
2- مستدرک، ج11، ص114.
ص: 30
از شامیان از کنار آن حضرت گذر کرد و گفت: سپاس خدای را که شمایان را نابود ساخت. آن حضرت پرسید: هان، ا ی بنده خدا! آیا این آیه را نخوانده ا ی که: قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبَی؟ و آن گاه افزود: ما خاندانی هستیم که این آیه در مورد ما فرود آمده است... .(1)

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

د) در دیگر آیات

اشاره

در آیه مباهله

خداوند در قرآن می فرماید:
«إِنَّ مَثَلَ عِیسَی عِندَ اللّهِ کَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِن تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ کُن فَیکُونُ الْحَقُّ مِن رَّبِّکَ فَلاَ تَکُن مِّن الْمُمْتَرِینَ فَمَنْ حَآجَّکَ فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءنَا وَأَبْنَاءکُمْ وَنِسَاءنَا وَنِسَاءکُمْ وَأَنفُسَنَا وأَنفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَهُ اللّهِ عَلَی الْکَاذِبِینَ؛ در واقع مثل عیسی نزد خدا همچون مثل [خلقت] آدم است [که] او را از خاک آفرید. سپس بدو گفت: باش پس وجود یافت. [آنچه درباره عیسی گفته شد] حق [و] از جانب پروردگار تو است پس از تردیدکنندگان مباش. پس هر که در این [باره] پس از دانشی که تو را [حاصل] آمده با تو محاجه کند، بگو بیایید پسرانمان و پسرانتان و زنانمان و زنانتان و ما خویشان نزدیک و شما خویشان نزدیک خود را فرا خوانیم، سپس مباهله کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم».(2)

در سوره هل اتی (انفاق)
در سوره هل اتی (انفاق)
«هَلْ أَتَی عَلَی الْإِنسَانِ حِینٌ مِّنَ الدَّهْرِ...؛... به یقین ابرار و نیکان از جامی می نوشند که با عطر خوشی آمیخته است؛ چشمه ای که بندگان خدا از آن می نوشند و [به دلخواه

---

1- کافی، ج1، ص611.
2- آل عمران: 59 _ 61.
ص: 31
خویش] جاریش می کنند...».(1)

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

در آیه نور

خدا در قرآن می فرماید:
«اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکَاهٍ...؛ خدا نور آسمان ها و زمین است مثل نور او چون چراغدانی است که در آن چراغی و آن چراغ در شیشه ای است آن شیشه گویی اختری درخشان است که به درخت خجسته زیتونی که نه شرقی است و نه غربی افروخته می شود. نزدیک است که روغنش هر چند بدان آتشی نرسیده باشد، روشنی بخشد روشنی روی روشنی است. خدا هر که را بخواهد با نور خویش هدایت می کند و این مثل ها را خدا برای مردم می زند و خدا به هر چیزی داناست».(2)
این چراغ روشن و روشنگر در خانه هایی است که خدا اجازه داده است که مقام آنها اوج گیرد و نام بلند او در آنها به عظمت و یکتایی برده شود.
مغازلی شافعی در «مناقب» آورده است: تفسیر آیه «مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکَاهٍ فِیهَا مِصْبَاحُ الْمِصْبَاحُ» را از حضرت کاظم پرسیدم؟
آن حضرت فرمود: منظور از واژه «مشکاه»، حضرت فاطمه علیها السلام است و واژه «مِصبَاح» دو نور دیده اش، حسن و حسین علیهما السلام هستند.(3)

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

2. در احادیث معصومان علیهم السلام
اشاره

الف) حضرت زهرا علیها السلام در بیان پیامبر صلی الله علیه و آله
ب) حضرت زهرا علیها السلام در بیان معصومان علیهم السلام
ج) از منظر معصومان، اصحاب و علما
الف) حضرت زهرا علیها السلام در بیان پیامبر صلی الله علیه و آله
اشاره
الف) حضرت زهرا علیها السلام در بیان پیامبر صلی الله علیه و آله
زیر فصل ها
فزونی علاقه پیامبر به فاطمه علیها السلام
فزونی علاقه پیامبر به فاطمه علیها السلام
فزونی علاقه پیامبر به فاطمه علیها السلام
________________________________________
1- انسان: 1 _ 10.
2- نور: 35.
3- 2 بحارالانوار، ج15، ص10؛ فاطمه نسیم بهشت، صص144 و 145.
ص: 32
از گفتار و رفتار رسول خدا صلی الله علیه و آله درباره فاطمه به خوبی روشن می شود که علاقه آن حضرت به دخترش فاطمه، بیش از اندازه محبت یک پدر به دخترش بوده است. این رفتار به ایمان و تقوی و اعمال و رفتار فاطمه مربوط می شود؛ زیرا رسول خدا صلی الله علیه و آله دختران دیگری هم داشتند، اما درباره آنها تعبیرهایی چون «بضعه منی» یا «روحی التی بین جنبی» یا «احبّ الناس الی» و مانند این سخنان را نگفته اند.

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

و باز این اظهار علاقه و محبت تنها به منظور دلجویی از فاطمه علیها السلام نبود که چون مادر خود را از دست داده بود، پیامبر بخواهد از دختر کوچکش دلجویی کند تا از نداشتن مادر رنج نبرد و عقده ا ی برای او ایجاد نشود؛ چنان که برخی تصور کرده اند؛ زیرا این اظهار علاقه و محبت تا پایان عمر پیامبر؛ یعنی هنگامی که فاطمه شوهر کرد و بچه دار شد، بلکه تا آخرین ساعات زندگی آن حضرت نیز ادامه داشت و هیچ تغییری در آن پیدا نشد؛ چه بسا روز به روز بیشتر می شد و فاطمه تنها زنی بود که پیامبر هنگام رحلت اسراری به او گفت و آهسته و خصوصی با او صحبت کرد؛ تا آنجا که عایشه می گوید: پیامبر را می دیدم، هرگاه فاطمه نزد او می آمد، برمی خاست و او را دربر می گرفت و می بوسید و در جای خود می نشانید. عایشه که گویا از دیدن این منظره ناراحت می شد و حسادت می کرد به پیامبر می گفت: این چه کاری است که می کنی؟ می فرمود:
«یا عایشَه اِذَا اشتَقتُ اِلَی الجَنَّهِ قَبَّلتُ نَحرَ فاطِمه؛ ای عایشه هرگاه مشتاق بهشت می شوم گلوی فاطمه را می بوسم».(1)
________________________________________
1- 1 فضائل الخمسه، ج3، ص127.
ص: 33
و باز از عایشه نقل شده که می گفت:
«ما کانَ اَحَدٌ مِنَ اَلرَّجالِ اَحَبُّ اِلی رَسوُلِ اللهِ مِن عَلّی وَلا مِنَ النِّساءِ اَحَبُّ اِلََیهِ مِن فاطِمَه؛ از مردان کسی نزد پیامبر محبوب تر از علی نبود و از زنان کسی را بیشتر از فاطمه دوست نمی داشت».(1)
این حدیث به طور متواتر از شیعه و اهل سنت نقل شده که پیامبر اسلام درباره زهرا علیها السلام فرمود:
«فاطِمَهُ سَیدَهِ نِساءِ العالَمین؛ فاطمه بزرگ و بانوی زنان جهانیان است».(2)
از نظر نزدیکی به حق تعالی نیز به مقامی رسید که رسول خدا صلی الله علیه و آله مکرّر به او می فرمود: «یا فاطِمَه اِنَّ اللهَ لَیغضِبُ لِغَضَبِکَ وَ یرضی لِرِضاکَ؛ ا ی فاطمه به راستی خدای تعالی با خشم تو خشم می کند و با خشنودی تو، خشنود و راضی می شود».(3)
شدت علاقه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به حضرت فاطمه به اندازه ای بود که بارها می فرمود: «فاطِمَه بَضعَهٌ مِنّی؛ فاطمه پاره تن من است».(4)
و در برخی از آنهاست که در پی جمله بالا فرمود:
«وَ هِی قَلبِی الَّذی بَینَ جَنبَی؛ و او جان و دل من است که در سینه ام قرار دارد».(5)
________________________________________
1- فضائل الخمسه، ج 10، صص 167 _ 182.
2- بحارالانوار، ج43، ص 110؛ احقاق الحق، ح10، صص 27 _ 115. و در برخی از آنها «سَیدَهِ نِساءِ اَهلِ الجَنَّه» و «سَیدَهِ نِساءِ هذِهِ الاُمَّه» و «سَیدَهِ المُؤمِنین» ذکر شده و با مراجعه به دو کتاب به ویژه کتاب احقاق الحق به خوبی مشخص می شود که روایات بالا را اهل سنت به مراتب بیشتر از شیعه روایت کرده اند.
3- بحارالانوار، ج43، ص 19؛ ذخائر العقبی، ص39؛ اسدالغابه، ج 5، ص 522؛ اصابه، ج8، ص 159؛ تهذیب التهذیب، ج 12، ص 441؛ کنزالعمال، ج 6، ص 219؛ میزان الاعتدال، ج 2، ص 72.
4- بحارالانوار، ج43، ص 92؛ صحیح، ج 2، ص319؛ المستدرک علی الصحیحین، ج3، ص 158؛ حلیه الاولیاء، ج 2، ص 219 و ج 8، ص315؛ صواعق، ص 107.
5- بحارالانوار، ج 43، صص 24 و 80.
ص: 34
یا اینکه فرمود:
«وَ هِی نورٌ عَینی و ثَمَرَهُ فُوادی؛ و او نور چشم و میوه دل من است».(1)
و در بسیاری از آنهاست که فرمود:
«فَمَن اَغضَبَها فَقَد اَغضَبَنی؛ و هر کس او را به خشم آورد مرا به خشم آورده».(2)
همچنین از روایات جالب درباره علاقه پیامبر به فاطمه این روایت است که مرحوم مجلسی در «بحارالانوار» از کتاب فضائل و روضه نقل کرده است: روزی رسول خدا صلی الله علیه و آله به خانه علی و فاطمه وارد شد وآن دو را دید که نشسته اند و آرد آسیاب می کنند پیامبر فرمود: کدامیک بیشتر خسته شده اید؟ علی علیه السلام فرمود: فاطمه علیها السلام . سپس پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: دخترکم برخیز. فاطمه برخاست و پیامبر صلی الله علیه و آله به جای او نشست و به آسیاب کردن مشغول شد و بدین ترتیب به علی علیه السلام و فاطمه علیها السلام کمک کرد.(3)
حضرت زهرا علیها السلام تنها زن همراه رسول خدا صلی الله علیه و آله و پنجمین تن از خمسه طیبه علیهم السلام بود. پدر بزرگوارش پیوسته در جمع اصحاب، فضایل ملکوتی او را بیان می داشت. از جمله می فرمود:
«اِنَّ اللهَ یغضِبُ لِغَضَبِ فاطِمَه وَ یرضی لِرِضاها؛ همانا خداوند برخشم فاطمه علیها السلام خشم می گیرد و با خشنودی او راضی می شود».(4)
و می فرمود: «او سرور زنان عالم است».

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

و باز از عایشه نقل شده که می گفت:
«ما کانَ اَحَدٌ مِنَ اَلرَّجالِ اَحَبُّ اِلی رَسوُلِ اللهِ مِن عَلّی وَلا مِنَ النِّساءِ اَحَبُّ اِلََیهِ مِن فاطِمَه؛ از مردان کسی نزد پیامبر محبوب تر از علی نبود و از زنان کسی را بیشتر از فاطمه دوست نمی داشت».(1)
این حدیث به طور متواتر از شیعه و اهل سنت نقل شده که پیامبر اسلام درباره زهرا علیها السلام فرمود:
«فاطِمَهُ سَیدَهِ نِساءِ العالَمین؛ فاطمه بزرگ و بانوی زنان جهانیان است».(2)
از نظر نزدیکی به حق تعالی نیز به مقامی رسید که رسول خدا صلی الله علیه و آله مکرّر به او می فرمود: «یا فاطِمَه اِنَّ اللهَ لَیغضِبُ لِغَضَبِکَ وَ یرضی لِرِضاکَ؛ ا ی فاطمه به راستی خدای تعالی با خشم تو خشم می کند و با خشنودی تو، خشنود و راضی می شود».(3)
شدت علاقه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به حضرت فاطمه به اندازه ای بود که بارها می فرمود: «فاطِمَه بَضعَهٌ مِنّی؛ فاطمه پاره تن من است».(4)
و در برخی از آنهاست که در پی جمله بالا فرمود:
«وَ هِی قَلبِی الَّذی بَینَ جَنبَی؛ و او جان و دل من است که در سینه ام قرار دارد».(5)
________________________________________
1- فضائل الخمسه، ج 10، صص 167 _ 182.
2- بحارالانوار، ج43، ص 110؛ احقاق الحق، ح10، صص 27 _ 115. و در برخی از آنها «سَیدَهِ نِساءِ اَهلِ الجَنَّه» و «سَیدَهِ نِساءِ هذِهِ الاُمَّه» و «سَیدَهِ المُؤمِنین» ذکر شده و با مراجعه به دو کتاب به ویژه کتاب احقاق الحق به خوبی مشخص می شود که روایات بالا را اهل سنت به مراتب بیشتر از شیعه روایت کرده اند.
3- بحارالانوار، ج43، ص 19؛ ذخائر العقبی، ص39؛ اسدالغابه، ج 5، ص 522؛ اصابه، ج8، ص 159؛ تهذیب التهذیب، ج 12، ص 441؛ کنزالعمال، ج 6، ص 219؛ میزان الاعتدال، ج 2، ص 72.
4- بحارالانوار، ج43، ص 92؛ صحیح، ج 2، ص319؛ المستدرک علی الصحیحین، ج3، ص 158؛ حلیه الاولیاء، ج 2، ص 219 و ج 8، ص315؛ صواعق، ص 107.
5- بحارالانوار، ج 43، صص 24 و 80.
ص: 34
یا اینکه فرمود:
«وَ هِی نورٌ عَینی و ثَمَرَهُ فُوادی؛ و او نور چشم و میوه دل من است».(1)
و در بسیاری از آنهاست که فرمود:
«فَمَن اَغضَبَها فَقَد اَغضَبَنی؛ و هر کس او را به خشم آورد مرا به خشم آورده».(2)
همچنین از روایات جالب درباره علاقه پیامبر به فاطمه این روایت است که مرحوم مجلسی در «بحارالانوار» از کتاب فضائل و روضه نقل کرده است: روزی رسول خدا صلی الله علیه و آله به خانه علی و فاطمه وارد شد وآن دو را دید که نشسته اند و آرد آسیاب می کنند پیامبر فرمود: کدامیک بیشتر خسته شده اید؟ علی علیه السلام فرمود: فاطمه علیها السلام . سپس پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: دخترکم برخیز. فاطمه برخاست و پیامبر صلی الله علیه و آله به جای او نشست و به آسیاب کردن مشغول شد و بدین ترتیب به علی علیه السلام و فاطمه علیها السلام کمک کرد.(3)
حضرت زهرا علیها السلام تنها زن همراه رسول خدا صلی الله علیه و آله و پنجمین تن از خمسه طیبه علیهم السلام بود. پدر بزرگوارش پیوسته در جمع اصحاب، فضایل ملکوتی او را بیان می داشت. از جمله می فرمود:
«اِنَّ اللهَ یغضِبُ لِغَضَبِ فاطِمَه وَ یرضی لِرِضاها؛ همانا خداوند برخشم فاطمه علیها السلام خشم می گیرد و با خشنودی او راضی می شود».(4)
و می فرمود: «او سرور زنان عالم است».

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

یا اینکه فرمود:
«وَ هِی نورٌ عَینی و ثَمَرَهُ فُوادی؛ و او نور چشم و میوه دل من است».(1)
و در بسیاری از آنهاست که فرمود:
«فَمَن اَغضَبَها فَقَد اَغضَبَنی؛ و هر کس او را به خشم آورد مرا به خشم آورده».(2)
همچنین از روایات جالب درباره علاقه پیامبر به فاطمه این روایت است که مرحوم مجلسی در «بحارالانوار» از کتاب فضائل و روضه نقل کرده است: روزی رسول خدا صلی الله علیه و آله به خانه علی و فاطمه وارد شد وآن دو را دید که نشسته اند و آرد آسیاب می کنند پیامبر فرمود: کدامیک بیشتر خسته شده اید؟ علی علیه السلام فرمود: فاطمه علیها السلام . سپس پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: دخترکم برخیز. فاطمه برخاست و پیامبر صلی الله علیه و آله به جای او نشست و به آسیاب کردن مشغول شد و بدین ترتیب به علی علیه السلام و فاطمه علیها السلام کمک کرد.(3)
حضرت زهرا علیها السلام تنها زن همراه رسول خدا صلی الله علیه و آله و پنجمین تن از خمسه طیبه علیهم السلام بود. پدر بزرگوارش پیوسته در جمع اصحاب، فضایل ملکوتی او را بیان می داشت. از جمله می فرمود:
«اِنَّ اللهَ یغضِبُ لِغَضَبِ فاطِمَه وَ یرضی لِرِضاها؛ همانا خداوند برخشم فاطمه علیها السلام خشم می گیرد و با خشنودی او راضی می شود».(4)
و می فرمود: «او سرور زنان عالم است».

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

ب) حضرت زهرا علیها السلام در بیان معصومان علیهم السلام
________________________________________
1- بحارالانوار، ج 43، صص 24 و 80.
2- صحیح بخاری، ح 3437 _ 3483؛ نظم دررالسمطین، ص 176؛ فتح الباری، ج7، ص 63؛ کنزالعمال، ج6، ص 220؛ فیض القدیر، ج4، ص 421؛ ینابیع الموده، ج2، ص 52.
3- بحارالانوار، ج43، ص 50.
4- منتخب کنزالعمّال، ج5، صص 96 و 97؛ مستدرک حاکم، ج3، ص153.
ص: 35
و از روایات ارجمند در این باره حدیثی است که ابن آشوب از قاضی ابومحمد کرخی از امام صادق علیه السلام از فاطمه علیه السلام روایت کرده که چون آیه شریفه «لَا تَجْعَلُوا دُعَاءَ الرَّسُولِ بَیْنَکُمْ کَدُعَاءِ بَعْضِکُمْ»(1) نازل شد و بدین وسیله دستور آمد که مسلمانان پیامبر را مانند افراد دیگر به نام نخوانند و «یا محمد» نگویند؛ بلکه او را با عنوان «یا رسول الله» و «یا ایها النبی» و امثال آن صدا بزنند، فاطمه گوید: من دیگر جرئت نکردم، او رابه عنوان «پدر جان» صدا زنم و چون خدمت او رسیدم. بر اساس دستور گفتم: «یا رسول الله» و یکی دوبار این جمله را تکرار کردم، دیدم پیامبر خدا از من روگردانده و در بار سوم رو به من کرده گفت:
«یا فاطِمَهُ اِنَّهالَم تَنزَل فیکَ وَ لا فی اَهلَکَ وَلا فی نَسلِکَ، اَنتَ مِنّی وَ أَنَا مِنکَ، اِنَّما نَزَلَت فی اَهل الجَفاءِ وَالغِلظَهِ مِن قُرَیش، اَصحابُ البَدخِ وَالکِبرِ، قُولی: یا ابَه فَاِنَّها أحیی لِلقَلبِ وَاَرْضی لِلرَّبِ؛ ای فاطمه این آیه درباره تو و خاندان و نسل تو نازل نشده است؛ زیرا تو از من هستی و من از توأم، این آیه درباره جفاپیشگان و تندخویان قریش _ آنها که فخرفروش و متکبر هستند _ نازل شده، اما تو همان گونه مرا به عنوان «پدر» صدا بزن که آن نام دلم ر ا بهتر زنده می کند و بیشتر پروردگار خشنود و رضایت می شود».(2)
به همین دلیل بود که رسول خدا صلی الله علیه و آله اهتمام زیادی به تربیت جسمی و روحی فاطمه داشت واز هر فرصتی برای این کار استفاده می کرد.
ابن شهر آشوب از «تفسیر ثعلبی» و «تفسیر قشیری» از امام صادق علیه السلام و جابر بن عبدالله انصاری روایت می کند که روزی رسول خدا صلی الله علیه و آله فاطمه را
________________________________________
1- بحارالانوار، ج43، ص33.
2- مناقب (ابن شهر آشوب)، ج3، ص320.
ص: 36
دید که جامه ا ی پشمین از نمد شتر بر تن دارد و با دست خود دستاس می کند و در همان حال بچه اش را نیز شیر می دهد، اشک از دیدگان پیامبر صلی الله علیه و آله جاری شد و به فاطمه علیها السلام فرمود: دخترم! مرارت و تلخی دنیا را برای رسیدن به حلاوت و شیرینی نعمت های آخرت برخود هموار کن.

[اشک مهتاب*خادمه فاطمه زهرا(س)تا ابدالدهر*]

حضرت زهرا علیها السلام در پاسخ گفت:
«یا رَسُولَ اللهِ اَلحَمدِللهِ عَلی نَعمائِهِ وَ الشُّکرُللهِ عَلی آلائِهِ».(1)
این معنای تسلیم و رضا در برابر تقدیرهای الهی و اسلام واقعی است و این رمز آن همه عظمت و سر آن همه محبت هایی است که پیامبر صلی الله علیه و آله درباره دخترش فاطمه مبذول می داشت و معنای «ام ابیها»، «بضعه رسول الله» و «سیده نساء العالمین» است.
افزون بر این اهمیتی را که فاطمه علیها السلام به تربیت جسمی فرزند خود می داده، به خوبی معلوم می شود. ایشان با وجود تمام مشکلات و تنگدستی، فرزندش را خود شیر می دهد و آن را به دیگری واگذار نمی کند، یا از وجود شیرها و غذای دیگر استفاده نمی کند و نمی خواهد از این راه آسیبی به تغذیه کامل فرزندش وارد شود.(2)
در روایات بسیاری که صدوق رحمه الله و دیگران روایت کرده اند رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:
«اِذا کانَ یومُ القِیامَهِ نادی مُنادٍ یا مَعشَرَ الخَلائِق غُضُّوا اَبصارَکُم حَتّی تَجوزَ فاطِمَهَ بِنتَ مُحَمَّد صلی الله علیه و آله ؛ همین که روز قیامت کسی فریاد می زند: ا ی گروه مردم! دیدگان خود را ببندید تا فاطمه از صحرای محشر بگذرد، و فاطمه در حالی که دو جامه قرمز برتن
________________________________________
1- مناقب (ابن شهرآشوب)، ج3، ص342.
2- زندگانی حضرت فاطمه علیها السلام و دختران آن حضرت، صص 107 _ 109.
ص: 37
دارد از صحرای محشر عبور می کند».(1)