انقلاب اسلامي و مواجهه با نسل سوم

[خادمه زینب کبری(س)]

انقلاب اسلامي و مواجهه با نسل سوم

نسل سوم،نسلي سياسي و خواستار مشاركت و ايفاي نقش بيشتر در جامعه است ؛ نسل امروز به بركت استقلال و آزادي پديد آمده از انقلاب اسلامي نه تنها در فضاي مدارس و دانشگاه ها حضوري فعالي و مؤثر دارد،بلكه در عرصه هاي سياسي و اجتماعي جامعه، انتخابات متعدد خبرگان رهبري،رياست جمهوري،نمايندگان مجلس ، شوراها و.... حضوري تعيين كننده دارند.اين نسل كه در دوران پرشور و تحرك پس از پيروزي انقلاب رشد كرده ، حضور در عرصه هاي مختلف اجتماعي و دخالت در تعيين سرنوشت كشور را حق خود مي داند و با توجه به جمعيت به شدت رشد يافته خود،با استفاده از آزادي و اختياري كه از مواهب انقلاب به اوست،بيش ترين نقش را در بسياري تصميم گيري هاي مبتني بر آراي مردم دارد.
● پيشگفتار
تغيير و تحول نسل ها ، يكي از مباحث مهم در حوزه جامعه شناسي است در آموزه هاي اسلامي نيز به اين مسئله اهتمام زيادي شده است ، چنان كه امام علي (ع) مي فرمايد : «لاتقسروا اولادكم علي اخلاقكم ، فانهم مخلوقون لزمان غير زمانكم » فرزندانتان را به اخلاق ( آداب ) و خوي هاي خودتان منحصر و مقيد مسازيد ؛ چه آنها براي زماني جز زمان شما آفريده شده اند (۱) انقلاب اسلامي از آغاز شكل گيري تاكنون ، نسل هاي متعددي را پشت سر گذاشته و در سال هاي اخير ، شاهد كاربرد برخي اصطلاحات ، نظير «نسل سوم » ، « تفاوت نسل ها » و « شكاف يا انقطاع نسل » ، در برخي مطبوعات و محافل فرهنگي هستيم ، اينكه نسل سوم چيست و از چه ويژگي ها و خواسته هايي برخوردار است و آيا مسئله شكاف نسلي در جامعه ما واقعيت داشته و براي جلوگيري از بروز آن چه بايد كرد ؟ موضوع اصلي نوشته حاضر است كه تلاش شده ، با استفاده از نظرات كارشناسان و صاحب نظران ، به بررسي آن پرداخته شود .
● تعريف نسل
اختلافات فردي و گروهي و نيز توضيح فرهنگ و منابع و رفتار ، به اندازه « طبقه اجتماعي» اهميت دارد . منظور از واژه نسل ، فاصله ميان تولد والدين و تولد فرزندان است كه معمولا سي سال گرفته مي شود ؛ يعني سه نسل درصد سال يا يك قرن . »(۲)
● تفاوت نسل ها
از ديدگاه روان شناختي و جامعه شناختي ، بين بينش ها ، منش ها و خواسته هاي دو نسل ، تفاوت وجود دارد ؛ به صورت طبيعي ، هيچ نسلي آينه تمام نماي آرمان هاي نسل قبل ، به ويژه انعكاس دهنده خصلت ها و منش هاي آنها نيست . هر نسلي شرايط و خصوصيات رواني اجتماعي خاص خود را دارد كه قطعا جنبه هاي مثبت و منفي را در بر مي گيرد . تحول اقتضاد دارد كه نسل جديد در منش ، خصلت و بينش ، تابلوي نسل قبل نباشد ؛ به خصوص با توجه به اينكه سرعت تحولات در تمامي عرصه هاي زندگي بشري ، شتاب فزاينده و رود به تزايدي يافته است ؛ از اين رو تفاوت نسل ها بيشتر از گذشته ، احساس مي شود (۳) و حالت مخاطره آميز اين وضعيت ، شكاف و گسست نسلي است كه به معناي دور شدن تدريجي دو يا سه نسل پياپي از يك ديگر ، از حيث جغرافيايي ، عاطفي ، فكري و ارزشي است و وضعيت جديدي را ايجاد مي كند كه اصطلاحا گسست نسل ها ناميده مي شود . در اين وضعيت ، غالبا نوجوانان و جوانان مي كوشند ، تا آخرين پيوندهاي وابستگي خود را از والدين يا نسل بالغ بگسلند و اغلب در اين راه ، به گردن كشي و طغيانگري مي پردازند . (۴) بر روي يك لوح سنگي كه از تمدن هاي قديم به دست آمده ، نوشته شده است كه نسل جوان ما نسلي نظام گسيخته است ، نظام گسيخته عمل مي كند و اين مسئله ممكن است كه تمدن ما را بر با دهد . (۵)
▪ مجموعه تفاوت هايي كه ميان دو نسل وجود دارد عبارت است از :

۱) تفاوت درآرمان ها و هدف هاي دو نسل .
۲) تفاوت در مفاهيم دو نسل .
۳) تفاوت در الگويابي و گروه هاي مرجع .
۴) تفاوت در اصطلاحات روزمره دو نسل .
۵) تفاوت در ظاهر ، پوشش و نوع سخن گفتن در ميان دو نسل .
۶) تفاوت در انتظار از زندگي و به تبع آن تفاوت در سبك زندگي

همچنين تفاوت ها و ويژگي هاست كه نوعي ماهيت جديد ، تازه و متفاوت از نسل هاي گذشته را براي نسل جديد ايجاد مي كند . در شكل گيري اين فاصله و تفاوت ميان نسل ها ، عوامل گوناگوني نقش دارند كه برخي طبيعي ( نظير اقتضائات سني ) و برخي ناشي از شرايط خاص جامعه و جهان كنوني است . (۷)

[خادمه زینب کبری(س)]

● نسل هاي انقلاب اسلامي
انقلاب اسلامي از آغاز شكل گيري تا كنون ، با چهار نسل مواجه است :

● ويژگي هاي نسل سوم
وضعيت كلي جوانان كشور نشان مي دهد كه ۷۰ درصد جمعيت جامعه ، زير ۳۰ سال و ۳۵ درصد آنها در گروه سني جوانان قرار دارند ؛ اگر سن جوان را بين ۱۵ تا ۲۸ سال تعريف كنيم ، ۲۵ ميليون جوان داريم كه به عنوان يك سرمايه بسيار عظيم ، بخش مهمي از جامعه كنوني را شكل داده ، ۲۰سال آينده كشور نيز در اختيار همين جوانان نسل سوم انقلاب است . از اين رو ، شناخت صحيح اين نسل و ويژگي هاي آنان ، از اهميت بسيار ويژه اي برخوردار بوده و ضرورت توجه به آن را در بخش هاي سياستگذاري و اجرايي كشور خاطرنشان مي سازد.
در يك دسته بندي ، ويژگي هاي نسل سوم عبارت است از :

۱) نسل اول ، كساني هستند كه در سال ۱۳۴۲ جوان بودند و بخشي از عمر خو را در مبارزه با استبداد رژيم منفور سابق گذراندند و به همراه امام (ره) موجب به وجود آمدن انقلاب اسلامي شدند و جمهوري اسلامي را تشكيل دادند . اين نسل را مي توان فداكارترين مجموعه وفادار به آرمان هاي انقلاب نام نهاد كه در دشوارترين روزهاي انقلاب ، مديريت جامعه را به عهده گرفت و به رغم چالش ها و توطئه هاي گوناگون ، موفق شد كه انقلاب را از مسير انحراف نجات دهد . ۲) نسل دوم كه پرورده نسل اول است ، كساني هستند كه موتور حركت انقلاب اسلامي بودند و جنگ تحميلي را اداره كردند و با كمترين امكانات ، توانستند بر ارتش مزدور صدام پيروز شوند و حماسه هاي جاودانه اي از خود به يادگار بگذراند و در واقع نسل انقلاب و جنگ نام دارند . اين افراد كساني هستند كه تجربه پيروزي انقلاب ۱۳۵۷ را دارند و با تجربه جنگ وارد ميدان سازندگي شدند و در ارائه طرح هاي كلان عمراني كه كشور پس از جنگ ، به آن نياز داشت ، ساختار مديريتي نظام را به عهده گرفتند و در حال حاضر ، بيشتر مسئولان و مديران جامعه از اين نسل هستند . ۳) نسل سوم ، فرزندان نسل دوم هستند و تجربه پيش از انقلاب ، انقلاب و جنگ را ندارند .
۴) نسل چهارم ، فرزندان نسل سوم هستند ، اينها نسلي هستند كه در واقع در آينده به نسل تبديل خواهند شد و در حال حاضر كودك هستند و تقريبا ده سال ديگر ، در عرصه جامعه ظاهر خواهند شد .(۸) ۱) به لحاظ شخصيتي ، هويتي شكل يافته تر و مستقل تر دارند . ۲) در توجه به مظاهر ديني ، گزينش گرند و مظاهر اساسي را ترجيح مي دهند و بيش از آنكه به مظاهر ديني تكيه كنند به جوهر و گوهر دين تكيه دارند . ۳) بيشتر ترجيح مي دهند ، آن گونه كه هستند ، ديده شوند و كمتر به پنهان كاري در رفتارها تمايل دارند . ۴) با خوش بيني ، به تعامل با جهان و فرهنگ هاي مختلف مي انديشند . ۵) بيشتر واقع گراست و طرح و برنامه هاي فردي و اجتماعي را بيشتر از نسل گذشته ، با ملاك قابليت در دسترس ، عملي بودن ، راهگشا بودن مي سنجد . ۶) بر خلاف دسته اي از برداشت هاي جامعه شناسي سياسي ، اين نسل بر اساس تجارب تاريخي ، به جدايي دين از سياست تمايل نشان نخواهد داد ، بلكه به تعديل ارتباط آن دو تمايل دارد . (۹) ۷) از سياست زدگي گريزان است ؛ بي آنكه به احزاب و افراد سياسي وابستگي جناحي داشته باشد، خود جوش در جهت تداوم انقلاب اسلامي گام بر مي دارد و بي درگيري در مجادلات سياسي ، به رشد و توسعه خدمتگذاري مردم همت مي گمارد . ۸) تمايل زيبايي شناختي و هنري اين نسل ، در مقايسه با نسل گذشته بيشتر است . ۹) صميمي تر و راحت تر با ديگران مراوده و معاشرت مي كند . ۱۰) ويژگي هاي اين نسل ، پويايي و روحيه انتقادگري است كه در مقابل انحرافات احتمالي و كجروي ها به سرعت از خود واكنش نشان مي دهد و بدون توسل به خشونت ، خطاها را اصلاح مي كند . ۱۱) مدار حركت اين نسل بر شناخت ، تجزيه و تحليل حوادث سياسي جهان ، موضع گيري صحيح و مقابله سريع با تهديدات بيگانگان استوار است ، شرايط جهاني ، انفجار اطلاعاتي و گردش سريع اطلاعات ، پويايي و قدرت تحليل بالايي به اين نسل بخشيده است . ۱۲) ميزان تبعيت و تأثير پذيري نسل سوم از ديگران بسيار بالاست ؛ در نتيجه نسل سوم به الگوي مناسب نياز دارد . ۱۳. اين نسل به فرهنگ و سنت هاي ايراني علاقه مند است . همچنين به دين و اخلاق پاي بند است و ابعاد فرهنگي ، هنري و زيباشناسي فرهنگ ايراني براي آنها بسيار جذابيت دارد .

[خادمه زینب کبری(س)]

● نسل سوم و انقلاب اسلامي
بررسي واقعيات موجود پيرامون نسل هاي انقلاب اسلامي ، روشن گر اين نكته مهم است كه بخشي از تفاوت هاي موجود بين نسل ها ، كاملا طبيعي است . آرمان ها ، نيازها و احساسات نسل جوان هر جامعه اي، با نسل پيش متفاوت است ؛ به اين معني كه معمولا نسل هاي جديد ، بخش هايي از ديدگاه هاي نسل هاي قبلي را تعديل مي كنند يا تغيير مي دهند و برخي مواقع اين تغيير و تعديل ها ، بسيار جدي است . اين تفاوت اگر به درستي شناخته شود و با شيوه هاي صحيح با آن برخورد گردد ، نه تنها عارضه اي به دنبال نخواهد داشت كه موجب پختگي و ارتقاي نسل هاي آينده خواهد شد .
بخش ديگري از اين فاصله ، نه تنها طبيعي كه مطلوب است و نشانه تحول خواهي ، نوگرايي و سرزندگي نسل جوان است . چنان كه از امام صادق (عليه السلام ) نقل شده است كه فرزندان خود را نه براي امروز، بلكه براي بيست سال آينده تربيت كنيد ؛ يعني در واقع بيست سال بعد ، مانند امروز نخواهد بود و فضاي معنايي بيست سال بعد نيز با فضاي معنايي امروز تفاوت خواهد داشت . بنابراين ، دگرگوني در نسل هاي بعدي تا اندازه زيادي طبيعي خواهد بود ؛ اما اگر شكاف نسل ها را به معني انقطاع و انقلاب نسل ها بدانيم ، يعني اينكه پديده نسل ها ، ممكن است از مسير سيلان عادي خود خارج شود و در شرايط خاص ، دچار دگرديسي ناگهاني شود و اين دگرديسي به گونه اي باشد كه بتوان از كلمه انقلاب در نسل ها استفاده كرد كه در آن تمام مفاهيم ، گزاره ها ، سليقه ها و غيره به طور ناگهاني تغيير مي يابند ، در آن صورت به قطع مي توانيم ادعا كنيم كه اين امر ، يك واقعيت نيست ، بلكه يك توهم بيش نخواهد بود ، چرا كه انقلاب در نسل ها زماني است كه هنجارها و ارزش هاي قديمي از بين بروند و ارزش هاي جديد هم وجود نداشته باشد . آنگاه جامعه دچار انقلاب مي شود . اين امر در جمهوري اسلامي قابل تصور نيست و نخواهد بود. مقام معظم رهبري در تبيين رابطه نسل سوم با انقلاب اسلامي مي فرمايند :
« يكي از حرف هايي كه امروز ، محور جنگ رواني دشمن است ، كه لازم است آن را بگويم . اين است كه مي گويند نسل سوم انقلاب ، از ايده هاي انقلاب جدا شده است ! بعد به دنبالش يك فلسفه هم مي گذارند؛ مثل همه قلابي و دروغين و جعلي كه فقط براي توجيه يك حرف دروغ و غلط درست مي كنند ، تا كسي جرأت نكند بگويد ، اين حرف غلط است . مي گويند اين حرف متكي به يك فلسفه است ! آن فلسفه چيست ؟ آن فلسفه اين است كه همواره در همه انقلاب ها ، نسل سوم از آن انقلاب رو برگردانده اند ! حرف دروغ ، حرف غلط ، حرف چرند ! كدام انقلاب ها را مي گوييد؟ در سال ۱۷۸۹ درفرانسه انقلاب شده ؛ اما نه نسل سوم ، نه نسل دوم ، بلكه همان نسل اول از انقلاب برگشتند ! بعد از چهار ، پنج سال ، يك حركت عليه انقلابيون اول به وجود آوردند و سه ، چهار سال قدرت را قبضه كردند ؛ باز بعد از چهار ، پنج سال عليه آنها فعاليت شد . به سال ۱۸۰۲ كه رسيد ، آن چنان ماهيت اين انقلاب دگرگون شده بود كه كسي مثل ناپلئون ، توانست بيايد و تاج پادشاهي را روي سرش بگذارد ! ... بعد هم تا نزديك به هشتاد ، نود سال رژيم هاي سلطنتي البته سلطنت هاي گوناگون و سلسله هاي مختلف . در فرانسه پا بر جا بود كه دائما در حال جنگ و ابتذال و فساد بودند ! آن انقلاب به نسل سوم كه هيچ ، به نسل دوم هم نرسيد ، چون پايه هاي انقلاب پايه هاي سستي بود . امروز بعد از گذشت دو قرن ، بعضي ها در جمهوري اسلامي ، خجالت نمي كشند مي آيند ، ايده هايي كه در زمان خودش يك انقلاب را نتوانسته بود ، به سامان برساند ، با تيتر درشت به انقلابيون ايران تقديم مي كنند ؛ انقلابيوني كه توانسته اند ، عظيم ترين انقلاب را با پايه هاي مستحكم به وجود بياورند و سال هاي متمادي آن را در مقابل طوفان ها حفظ كنند .
انقلاب اكتبر شوروي هم به نسل سوم نرسيد ؛ هنوز شش ، هفت سال از پيروزي انقلاب نگذشته بود كه استالينيسم سركارآمد ، ..... حكومت به اصطلاح كارگري كه براي طبقات ضعيف تشكيل شده بود ، به حكومت استبداد مطلق فردي تبديل شد .... بنابراين مسئله نسل دون و سوم و اين حرف ها نبود ؛ همان اوايل كار ، همه چيز از دست رفته بود .
اين كدام فلسفه است ، با كدام انقلاب تطبيق شده و در كجا تجربه شده كه نسل هاي سوم انقلاب ، از انقلاب برمي گردند ؟ نخير ، اين بسته به اين است كه ايده آن انقلاب چه باشد. اگر ايده هاي يك انقلاب بتواند ، نسل دوم و سوم و دهم را به خاطر اصالت و صحت خود قانع كند ، آن انقلاب عمر ابدي خواهد داشت . ايده هاي انقلاب اسلامي ، ايده هايي هستند كه عمر ابد دارند . عدالتخواهي ، هيچ وقت كهنه نمي شود ؛ آزادي خواهي و استقلال خواهي ، هيچوقت كهنه نمي شود ؛ مبارزه با دخالت بيگانگان ، هيچ وقت كهنه نمي شود ؛ اينها چيزهايي است كه هميشه براي نسل ها جاذبه دارد .... مطمئن باشند ، همان شور و هيجان و ايمان و عواطفي كه در نسل جوان آن روز وجود داشت و توانست آن كار را بكند ، در اين نسل جوان هم موجود است . (۱۰)

[خادمه زینب کبری(س)]

● خواسته هاي نسل سوم
اگر نسل سوم درك شده ، مشكلات و نيازهايشان شناخته شود و بستر مناسبي براي رفع خواسته هايشان فراهم گردد ، مجال خود شكوفايي خواهند يافت . كاوشي گذرا در متون روان شناسي ، بيانگر اين واقعيت است كه نسل جوان و نوجوان ، داراي نيازهاي خاصي هستند كه از اين قرار است : نياز به دوستي و مهرباني ، امنيت و آسايش ، احساس تعلق ، مقبوليت و احترام ، استقلال ، قدرداني ، داشتن هدف مشخص در زندگي ، احساس هويت و شناخت خود ، احساس رشد ، كمال و خودشكوفايي ، معنويت و مذهب . (۱۱)
از ديدگاه « آبراهام مزلو» ، نيازهاي انساني اهميت نهادي داشته و داراي سلسله مرابت هستند . « سلسله مراتب نيازها» ي مزلو ، شامل نيازهاي : فيزيولوژيكي ( طبيعي ) ، ايمني ، تعلق و عشق ، حرمت ( عزت نفس و احترام ) و خودشكوفايي هستند و براي رسيدن به اين «خودشكوفايي» ، نخست بايد با فراهم بودن شرايط اجتماعي ، اقتصادي و سياسي مناسب ، جوان از درگيري با نيازهاي رده هاي پايين تر رها شود ، تا بتواند به نيازهاي عالي فكر كند . (۱۲)
اگر به صورت دقيق تر ، بخواهيم نيازها و خواسته هاي نسل سوم را شناسايي كنيم ، مي توانيم اين نيازها را در سه بعد فرهنگي ، اقتصادي اجتماعي و سياسي دسته بندي كنيم .
▪ نيازهاي فرهنگي
نسل سوم ، همه نيازهاي نسل هاي قبلي ، از نيازهاي پايه اي سطح اول تا نيازهاي عالي انساني را داراست؛ ولي اگر اين نيازها را اولويت بندي كنيم ، مهم ترين آنها اين است كه يك جوان ، نياز دارد تا به رسميت شناخته شود و او را باور كنيم . نياز دارد كه شنيده شود و در عصر كنوني كه عصر تكنولوژي و سرعت است ، به مسائل فكري ، عاطفي رواني و شخصيتي وي توجه بيشتري شود . جوان به اقتضاي خصلت غريزي و طبع جواني ، در طلب آگاهي ، نشاط و آزادي و زيبايي است .
در قرآن كريم ، متجاوز از ششصد بار به علم و آگاهي توصيه شده است ؛ اما در بيان راه و هدف از تحصيل علم هيچ محدوديتي جز خير و صلاح انسان ها در اين جهان و سعادت ابدي در آن جهان وجود ندارد ؛ از اين رو آگاهي و شناخت صحيح پيرامون تمامي موضوعات ، از مسائل ديني گرفته تا مسائل مربوط به جامعه ، حق و نياز نسل سوم است و « بايد با اطلاع رساني به جا ، درست ، صادقانه و مهربانانه ، نسل سوم انقلاب را از حوادث پيش از انقلاب و جريانات پس از آن آگاه كرد . (۱۳)
منظور از آزادي ، رهاي از قيد و بندهاي اخلاقي نيست ؛ آزادي ، برترين ساز و كار فعال كردن همه توانايي ها و ظرفيت هاي انساني است . به گفته امام موسي صدر ، « آزادي حقيقي ، دقيقا رهايي از عوامل فشار خارجي و عوامل فشار داخلي است و به تعبير امام علي (ع) : « من ترك الشهوات ، كان حرا » ؛ يعني آزاده كسي است كه شهوات را ترك كند .... آزادي والاترين شيوه براي شكوفا كردن قابليت ها ، ظرفيت ها و استعدادهاي جامعه است .... » (۱۴)
شادي ، نشاط و تفريحات سالم هم موجب فعاليت بيشتر و بهتر انسان مي شود ؛ چون در حالت انبساط و شادي و نشاط كار انسان بهتر پيش مي رود ؛ چه كار بدني ، چه كار روحي و چه كار فكري . اگر فرح و انبساطي باشد كه طبعا از حصول نعمتي و مطلوبي حاصل مي شود ، موجب اين مي شود كه انسان به فعاليت بيشتري بپردازد؛ بديهي است كه منظور از نشاط ، عيش و طرب هاي تهوع آور نيست .
آفرينندگي كه از صفات ذات باري است و در وجود انسان به وديعه نهاده شده است ، در هنر به معناي عام آن تجلي مي يابد . هر توليد هنري كه تجلي روح آفريدگاري انسان است ، نمي تواند از زيبايي بي بهره باشد . خلق يك تابلوي زيبا ، ايجاد يك كالاي نفيس و دلاويز ، تصنيف يك سمفوني با شكوه يا يك سروده دل انگيز و نيز بنياد يك بناي مسحور كننده و يك اثر هوش ربا و نظاير آن ، تماما جلوه هايي از روح زيبايي خلاقيت انسان است . (۱۵)
▪ نيازهاي اقتصادي و اجتماعي
نسل سوم ، به برقراري عدالت ، استقلال و آباداني كشور مي انديشد و بر اساس تحقيقات ، ازدواج ، اشتغال ، تأمين مسكن ، ادامه تحصيل ، رسيدن به مدارج بالاي علمي ، و ساير خواسته هاي اوليه براي تشكيل يك زندگي معقول و آبرومند ، از ابتدايي ترين خواسته هاي اين نسل است . (۱۶)
▪ نيازهاي سياسي
نسل سوم ، نسلي سياسي و خواستار مشاركت و ايفاي نقش بيشتر در جامعه است ؛ نسل امروز ، به بركت استقلال و آزادي پديد آمده از انقلاب اسلامي ، نه تنها در فضاي مدارس و دانشگاه ها حضوري فعالي و مؤثر دارد ، بلكه در عرصه هاي سياسي و اجتماعي جامعه ، انتخابات متعدد خبرگان رهبري ، رياست جمهوري ، نمايندگان مجلس ، شوراها و.... حضوري تعيين كننده دارند . اين نسل كه در دوران پرشور و تحرك پس از پيروزي انقلاب رشد كرده ، حضور در عرصه هاي مختلف اجتماعي و دخالت در تعيين سرنوشت كشور را حق خود مي داند و با توجه به جمعيت به شدت رشد يافته خود ، با استفاده از آزادي و اختياري كه از مواهب انقلاب به اوست ، بيش ترين نقش را در بسياري تصميم گيري هاي مبتني بر آراي مردم دارد. (۱۷)
اين نسل اكنون ۶۵ تا ۷۰ درصد از جامعه ايراني را تشكيل مي دهد و در آينده ، بدنه اصلي نظام را به وجود خواهد آورد ، و به دليل برخورداري از قدرت تحليل و آگاهي به تحولات سياسي ، اميد مي رود كه بهتر از دو نسل پيشين ، كشور را در جهت تحقق اهداف انقلاب اداره كند . (۱۸)
از نگاه انديشمندان سياسي يكي از معيارهاي نهادمندي يك سازمان يا نظام سياسي ، پشت سر گذاشتن نسل هاي پي در پي است و « هر چه يك سازمان مسئله جانشيني مسالمت آميز را بيشتر پشت سر گذاشته باشد و رهبري بيشتري را به خود ديده باشد ، درجه نهادمندي آن نيز بيشتر است . (۱۹)
از سوي ديگر ، چشم انداز ۲۰ ساله ، در حقيقت سندي است كه دو نسل گذشته آن را تنظيم كرده اند ؛ ولي بايد با كمك نسل سومي ها آن را پياده كرد . در نهايت كساني كه بايد در اين ۲۰ سال آن را تحقق بخشند ، همين جوان هاي امروز هستند .

[خادمه زینب کبری(س)]

● آسيب شناسي
نسل سوم كه پس از انقلاب رشد كرده است ، داراي تمايلات ، آمال و آرزوهايي هستند كه مقداري با تمايلات نسل انقلابي و پيش تر از آن متفاوت است ؛ به عبارت ديگر ، اگر چه جوانان هنوز به انقلاب و مباني آن وفادار هستند ؛ ليكن اين اميد تا زماني است كه واقعيت ها و انتظارات آنها تا حد قابل ملاحظه اي تحقق يابد ؛ در غير اين صورت تضميني وجود نارد كه به آنچه شعار و هدف اصلي انقلابيون نسل اول انقلاب بوده است ، وفادار بمانند . نسل فعلي از انقلاب اسلامي انتظاراتي دارد كه مهم ترين آنها تأمين نيازهاي مادي و معنوي آنهاست . حال چنانچه اين نسل در سال هاي آينده ، به صورتي گسترده وارد سيستم اجرايي و سياسي كشور شود و نظام مبتني بر انقلاب ، نتواند پاسخ گوي نيازهاي مادي و معنوي آنها باشد ، شبهات و دغدغه هاي فكري و روحي آنها را به نحو شايسته پاسخ ندهد و با نسل انقلابي و جنگ ديده ، ارتباط عاطفي و روحي صحيحي نداشته باشد ، آيا در باور و اعتقاد خود به انقلاب اسلامي ترديد نخواهند كرد ؟ » (۲۰)
در هر صورت ، براي جلوگيري از اينكه انقلاب اسلامي در اثر تحول و تبديل نسل عامل انقلاب ، دچار آسيب نشود ، نخست بايد به همين واقعيت ، يعني تحول كمي و كيفي جمعيت نوجوان و جوان جامعه توجه و آگاهي پيدا كنيم . گام بعدي شناخت صحيح نسل كنوني جوانان و نيازهاي واقعي آنان است ؛ براي شناخت جوانان امروز ، بايد با آنان معاصر شد و فهميد كه در ذهن نسل جوان امروز چه مي گذرد ؛ آنان چه پرسش هايي دارند و چه نگراني ها و دغدغه ها و حساسيت هايي ؟
پرسش هاي ذهني جوانان امروز ، همان پرسش هاي جوانان بيست و سي سال پيش نيست . در مباحث اعتقادي و ديني، آنچه ديروز شبهه محسوب مي شد ، از اذهان محو شده و در عوض شبهات جديد بسياري پديد آمده كه بايد در دفاع از اسلام و انقلاب اسلامي بدان پاسخ داده شود . علاوه بر ذهن جوانان ، زبان آنان نيز عوض شده و بايد با آنان با زبان خودشان صحبت كرد . بايد دانست كه زبان جوانان امروز از طريق چه عواملي شكل مي گيرد و ساخته مي شود ؛ بخش عظيمي از جوانان امروز ، به شدت تحت تأثير اموري از قبيل هنر و ورزش قرار دارند و بدون آگاهي از اين امور ، آگاهي از ذهن و زبان جوانان ممكن نيست( ۲۱)
وظيفه ديگر بر عهده دو نسل اول انقلاب اين است كه خود در نظر و عمل انقلاب باقي بمانند و ارزش هاي انقلاب را در وجود خود و در زندگاني و رفتار خود ، بر پايه همان شعارهاي اصيل انقلاب حفظ كنند تا نسل سوم انقلاب را در وجود نسل انقلاب كننده ، به صورت عيني و واقعي ديده و آن را الگوي خود قرار دهد . چنان كه استاد مطهري مي فرمايد : « اگر نسل سوم ما بين گفتار و كردار رهبران ديني تضادي ببيند ، نمي تواند به انديشه و فكر آنان اعتماد كند و از آنان پيروي نمايد ، پس بايد براي هدايت و رهبري نسل سوم ، گام هاي نظري و عملي برداريم تا بتوانيم نسل سوم را با مسائل ديني آشنا سازيم ».(۲۲)
وظيفه مهم ديگر نسل ديروز آگاه ساختن هر چه بيشتر و هر چه دقيق تر و صحيح تر نسل امروز ، از حقايق و واقعيات مربوط به انقلاب اسلامي است . نسل سوم بايد بداند كه در سال هاي ستم شاهي بر وطن او چه گذشته ، چرا پدرانش انقلاب كردند و صدها هزار نفر جان خود را فداي انقلاب كرده اند . او بايد ضمن آگاهي از توطئه هاي ديروز و امروز انقلاب ، با دستاوردهاي درخشان انقلاب در عرصه هاي مختلف فكري ، فرهنگي ، سياسي ، اقتصادي ، اجتماعي ، صنعت ، تكنولوژي و امنيت و رفاه عمومي كه به همت و تلاش خستگي ناپذير مردان و زنان اين مرز و بوم در شهرها و روستاهاي كشور پديد آمده ، با خبر شود . همچنين ضعف ها ، كاستي ها و اشكالات را بشناسد و خود را براي تحقق هر چه بهتر اهداف انقلاب اسلامي ، در جهت شكوفايي و پيشرفت مادي و معنوي نسل سوم ، برنامه ريزي هاي جامعي لازم است و تمامي سياست هاي خرد و كلان بايد در جهت شكوفا كردن ابعاد مثبت شخصيتي نسل سوم باشد. سياست هاي نظام بايد به گونه اي باشد كه بتواند ، حداقل ها را براي تشكيل يك زندگي آبرومند ، فراهم سازد ؛ البته در سال هاي اخير ، جهش هاي بسيار خوبي در اين زمين صورت گرفته ؛ ليكن نيازمند شتاب بيشتري است .

پي نوشت ها :
منبع:هفته نامه پگاه حوزه،شماره ۲۰۷
مركز اسناد انقلاب اسلامي ۱.رك. ده گفتار ، مرتضي مطهري ؛ دنياي جوان ، علامه سيدمحمدحسين فضل الله ، ترجمه مجيد مرادي ، ص ۱۰۶. ۲.فرهنگ علوم سياسي ، علي آقا بخشي ، تهران : چاپار ، ۱۳۸۳ ، ص ۲۶۷. ۳.مفاهمه بين نسلي ، دكتر علي اصغر كاكو جويباري ، بازتاب . ۴.پرورش فرزند در عصر دشوار ، بنجامين اسپاك ، ص ۲۵۹. ۵.جوان و بحران هاي اجتماعي ، مرتضي منطقي ، تجربه غرب و ايران . ۶.شكاف نسلي يا تفاوت نسلي ، امين بزرگيان ، نشريه نامه ، شماره ۳۹. ۷.ر. ك . شكاف ، فاصله يا تحول ؟ علي ذوعلم ، حلقه نقد و پاسخ . ۸.شكاف نسل ها؛ واقعيت يا توهم ؟ علي اختر شهر ، حلقه نقد و پاسخ . ۹.ر . ك . مفاهمه بين نسلي ، دكتر علي اصغر كاكوجويباري بازتاب . ۱۰.بيانات رهبر معظم انقلاب اسلامي در جمع دانشجويان و اساتيد دانشگاه صنعتي اميركبير ، ۹/۱۲/۱۳۷۹ . ۱۱.ر . ك . نيازهاي نسل نو ، گفت و گويا با دكتر احمد برجعلي ، مجله حديث زندگي ، ش ۱۷. ۱۲.همان ور . ك « روانشناسي خودباوري و ارتباط ان با موفقيت ، تقي ابوطالبي احمدي ، تهران: وحيد ، ۱۳۸۲ . ۱۳.آيت الله جوادي آملي ، بازتاب ، بهمن . ۱۴.صيانت از آزادي ، امام موسي صدر . ۱۵.نازطلبي جوان ، صادق طباطبايي ، سايت بازتاب ، ۱۰/۸/۱۳۸۳ . ۱۶.سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران ، مركز تحقيقات ، مطالعات و سنجش برنامه اي ور . ك : جوانان ، اسير چالش هاي ناشي از سوء برنامه ريزي ! منبع : خبرگزاري مهر ۲۴/۵/۱۳۸۳ . ۱۷.تحل جمعيتي جوانان جامعه ايران ، غلامعلي حداد عادل ، آسيب شناسي انقلاب اسلامي ، تهران : نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه صنعتي شريف ، ۱۳۷۹ ، ص ۴۳۱. ۱۸.نسل سوم ، احمداسماعيل تبار ؛ خانواده سبز ، ش ۸۱. ۱۹.سامان سياسي در جوامع دستخوش دگرگوني ، ساموئل هانتينگتون ، ترجمه محسن ثلاثي ، تهران : نشر علم ، ۱۳۷۵ ، ص ۲۶. ۲۰.جوانان و آينده انقلاب ، علي اكبر آقايي ، كتاب راه انقلاب ، ص ۴۲۶ . ۲۱.تحول جمعيتي جوانان جامعه ايران ، غلامعلي حدادعادل ، آسيب شناسي انقلاب ا سلامي ، تهران : نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه صنعتي شريف ، ۱۳۷۹ ، ص ۴۳۵. ۲۲.مرتضي مطهري ، ده گفتار ، تهران : صدرا .