کلمات قصار امام زمان علیه السلام

[طاهره رشیدی* خادمه اباصالح المهدی(ع)*]

شرایط وجوهات مورد قبول امام

وَأَمَّا أَمْوَالُکُمْ فَمَا نَقْبَلُهَا إِلَّا لِتَطَهَّرُوا فَمَنْ شَاءَ فَلْیَصِلْ وَمَنْ شَاءَ فَلْیَقْطَعْ فَمَا
________________________________________
1- الاحتجاج؛ ج 2، ص 469گ احتجاج الحجه القائم المنتظر المهدی بحارالأنوار؛ ج 53، ص 180 باب 31- ما خرج من توقیعاته علیه السلام...إعلام الوری ص 452 الفصل الثالث فی ذکر بعض التوقیعات.
2- یعنی این طور نیست که انتساب به خاندان عصمت نوعی قرابت و فامیلی با خدا ایجاد کند و در نتیجه باعث مصونیت از خطا و یا دوزخ شود. بلکه هر انسانی طبق عملکرد خود رشد می کند. از این رو نیز حتی اگر کسی از خاندان ما منحرف شود به عذاب الهی مبتلا خواهد شد.
3- هر یک از «امّا»هایی که می آید، پاسخ از سؤالی است که اسحاق بن یعقوب از امام سؤال کرده است.
4- یعنی همان طور که برادران یوسف به او حسادت ورزیدند و تصمیم به از میان برداشتن او گرفتند، عمویم جعفر نیز به من حسادت برده و قصد از بین بردن مرا دارد.
ص:80
آتَانَا اللَّهُ خَیْرٌ مِمَّا آتَاکُمْ؛
اما وجوهات شرعیه؛ اگر ما آن ها را می پذیریم به خاطر آن است که اموال شما پاک شود. با این حساب هر کسی که می خواهد بدهد و هر کسی که نمی خواهد ندهد.(1) چون آنچه که خداوند متعال به ما می دهد، بهتر از آن چیزی است که شما می دهید.

[طاهره رشیدی* خادمه اباصالح المهدی(ع)*]

زمان ظهور

وَأَمَّا ظُهُورُ الْفَرَجِ فَإِنَّهُ إِلَی اللَّهِ وَکَذَبَ الْوَقَّاتُونَ؛
اما زمان ظهور من به دست خداست و کسانی که برای آن تعیین وقت کنند، دروغ می گویند.

[طاهره رشیدی* خادمه اباصالح المهدی(ع)*]

تحریف عاشورا

وَأَمَّا قَوْلُ مَنْ زَعَمَ أَنَّ الْحُسَیْنَ علیه السلام لَمْ یُقْتَلْ فَکُفْرٌ وَتَکْذِیبٌ وَضَلالٌ؛
اما کسی که گفته است حسین علیه السلام کشته نشده است، سخن کفرآمیز و دروغ و گمراه کننده ای را به زبان آورده است.
جانشینان امام زمان در دوره غیبت
وَأَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَهُ فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَی رُوَاهِ حَدِیثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِی عَلَیْکُمْ
________________________________________
1- این سخن بدان معنا نیست که می توان وجوهات شرعیه را نداد. بلکه بدان معناست که وجوهات شرعی منتی برای ما نیست. بلکه ما در حق شما لطف می کنیم و اموالتان را پاک می کنیم. نقل می کنند که قبل از انقلاب یکی از تجار خدمت حضرت امام رحمه الله وجوهات آورده بود و با حالتی متکبرانه آن ها را پرداخت کرده بود. حضرت امام پول ها را با بی اعتنایی به خودش پس داده بود و فرموده بود: شما در حق من لطف نمی کنید. بلکه من در حق شما لطف می کنم و خیال شما را از جهت وجوهات آسوده می کنم و خودم مسؤولیت خرج و مخارج آن را به عهده می گیرم.
ص:81
وَأَنَا حُجَّهُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ؛
اما در حوادثی که پیش خواهد آمد، به راویان احادیث ما مراجعه کنید. زیرا آن ها از سوی من مردم را راهنمایی می کنند و من نیز از سوی خدا آن ها را راهنمایی می کنم.(1)

[طاهره رشیدی* خادمه اباصالح المهدی(ع)*]

شرط پذیرش وجوهات شرعی

وَأَمَّا مَا وَصَلْتَنَا بِهِ فَلا قَبُولَ عِنْدَنَا إِلاَّ لِمَا طَابَ وَطَهُرَ؛
اما آنچه که از وجوهات برایم فرستاده بودی، تنها در صورت پاک بودن از مال حرام، مورد قبول خواهد بود.(2)

[طاهره رشیدی* خادمه اباصالح المهدی(ع)*]

درآمد ترانه خوانی

وَثَمَنُ الْمُغَنِّیَهِ(3) حَرَامٌ؛
مزدی که زنان ترانه خوان می گیرند، حرام است.
امام و لعن ابوالخطاب غالی
وَأَمَّا أَبُو الْخَطَّابِ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی زَیْنَبَ الْأَجْدَعُ فَإِنَّهُ مَلْعُونٌ وَأَصْحَابُهُ مَلْعُونُونَ فَلَا تُجَالِسْ أَهْلَ مَقَالَتِهِمْ فَإِنِّی مِنْهُمْ بَرِی ءٌ وَآبَائِی علیهم السلام مِنْهُمْ بُرَاءٌ؛
________________________________________
1- نکته جالب آن است که امام علیه السلام در این روایت نفرموده اند: در مسائلی که برایتان پیش می آید، بلکه فرموده اند: در حوادثی که برایتان اتفاق می افتد به فقها مراجعه کنید. این مسأله نشانگر آن است که فقها از سوی آن حضرت به عنوان ولی اجتماعی نصب شده اند. به همین جهت این روایت یکی از ادله تئوری ولایت فقیه و حکومت اسلامی می باشد.
2- این روایت بیانگر آن است که حتی نذر و احسان و سفره هایی که به نام ایشان و خاندانشان برپا می باشد و ای بسا پول های هنگفتی در آن ها صرف می شود، تنها در صورتی مهر قبولشان به پای این مخارج خواهد خورد که از مال حلال تهیه شده باشد و همراه با حرام نباشد.
3- غناء در اصطلاح فقهی به صدایی گفته می شود که منجر به تحریک شهوت شده و زمینه فحشاء را فراهم می آورد. معیار تشخیص غناء، مناسبت با مجالس رقص و پایکوبی می باشد.
ص:82
اما ابو الخطاب محمّد بن ابی زینب(1) او و اصحابش ملعون هستند. در مجالس آن ها شرکت نکن. زیرا من و پدرانم از آن ها بیزاریم.

[طاهره رشیدی* خادمه اباصالح المهدی(ع)*]

دست بردن در مال امام

وَأَمَّا الْمُتَلَبِّسُونَ بِأَمْوَالِنَا فَمَنِ اسْتَحَلَّ شَیْئاً مِنْهَا فَأَکَلَهُ فَإِنَّمَا یَأْکُلُ النِّیرَانَ؛
امّا کسانی که دستشان به اموال ما آلوده شده است، اگر از آن ها بخورند، در واقع آتش می خورند.
کسانی که از پرداخت وجوهاتشان پشیمانند!
وَأَمَّا نَدَامَهُ قَوْمٍ شَکُّوا فِی دِینِ اللَّهِ عَلَی مَا وَصَلُونَا بِهِ فَقَدْ أَقَلْنَا مَنِ اسْتَقَالَ وَلا حَاجَهَ لَنَا إِلَی صِلَهِ الشَّاکِّینَ؛
امّا عده ای که در دین خود دچار شک شدند و از این که وجوهاتشان را برای ما فرستاده بودند، پشیمانند، اگر آن ها بخواهند که وجوهاتشان را پس بگیرند، ما پس می دهیم. ما نیازی به وجوهات تردیدکنندگان نداریم.

[طاهره رشیدی* خادمه اباصالح المهدی(ع)*]

دلیل غیبت امام
وَأَمَّا عِلَّهُ مَا وَقَعَ مِنَ الْغَیْبَهِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا
________________________________________
1- او یکی از کسانی بود که در مورد امام صادق علیه السلام غلو کرد و مورد لعن و نفرین ایشان قرار گرفت. نام اصلی او محمّد بن مقلاس الأسدی و کنیه او ابا اسماعیل و ابا خطاب است. در روایات فراوانی مورد لعن قرار گرفته است که در ادامه یکی از آن ها آورده می شود. حمدویه وإبراهیم ابنا نصیر قالا حدثنا الحسین بن موسی عن إبراهیم بن عبد الحمید عن عیسی بن أبی منصور قال سمعت أبا عبد اللَّه علیه السلام وذکر أبا الخطاب فقال: اللّهمّ العن أبا الخطاب فإنه خوفنی قائماً وقاعداً وعلی فراشی اللّهمّ أذقه حر الحدید. خدایا ابوالخطاب را از رحمت خویش دور کن. زیرا او مرا در همه احوال اعم از ایستاده و نشسته و خوابیده، ترسانیده است. خدایا طعم شمشیر را به او بچشان. رجال الکشی، ص 290؛ رجال الطوسی، ص 296.
ص:83
تَسْئَلُوا عَنْ أَشْیاءَ إِنْ تُبْدَ لَکُمْ تَسُؤْکُمْ إِنَّهُ لَمْ یَکُنْ أَحَدٌ مِنْ آبَائِی إِلَّا وَقَدْ وَقَعَتْ فِی عُنُقِهِ بَیْعَهٌ لِطَاغِیَهِ زَمَانِهِ وَإِنِّی أَخْرُجُ حِینَ أَخْرُجُ وَلا بَیْعَهَ لِأَحَدٍ مِنَ الطَّوَاغِیتِ فِی عُنُقِی؛
امّا از علّت غیبت من پرسیده بودی. مگر خدا نفرموده است: ای کسانی که ایمان آورده اید! از مسائلی که اگر بدانید به زیانتان تمام می شود، سؤال نکنید!(1) هر یک از پدرانم مجبور بودند که با ظالمان زمان خودشان مدارا کرده و با آن ها بیعت کنند. اما من زمانی که خروج می کنم و قیام خودم را شروع می کنم، بیعت هیچ طاغوتی به گردنم نخواهد بود.



کیفیت بهرمندی از امام غایب
وَأَمَّا وَجْهُ الِانْتِفاعِ بِی فِی غَیْبَتِی فَکَالْإِنْتِفاعِ بِالشَّمْسِ إِذَا غَیَّبَهَا عَنِ الْأَبْصَارِ السَّحَابُ؛
اما نحوه بهرمندی از من در زمان غیبت، مانند بهرمندی از خورشید پشت ابر است.
فواید وجود امام
وَإِنِّی لَأَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ کَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ؛
همانا من موجبات امنیت اهل زمین هستم. همان طور که وجود ستارگان باعث امنیت اهل آسمان می شود.
________________________________________
1- مائده/101؛ مقصود امام آن است که شما نباید درباره مسائلی که اهمیت زیادی ندارند، سؤالات زیادی کنید. زیرا آنچه که مهم است، این است که با اطاعت از ما و فراهم سازی زمینه ظهور به وظیفه خودتان عمل کنید. اما اگر قرار باشد، این مسائل را رها کنید و مدام پی گیر مسائل کم فایده باشید، مصداق آیه قرآن خواهید بود.
ص:84
وظایف شیعیان و سؤالات ممنوع
فَأَغْلِقُوا أَبْوَابَ السُّؤَالِ عَمَّا لا یَعْنِیکُمْ وَلا تَتَکَلَّفُوا عِلْمَ مَا قَدْ کُفِیتُمْ؛
درهای سؤالات بی فایده را بر روی خودتان ببندید و خودتان را به زحمت فراگیری مسائلی که از آن ها بی نیاز شده اید، نیندازید.
وظایف شیعیان و دعای تعجیل فرج
وَأَکْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِیلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِکَ فَرَجُکُمْ؛
برای تعجیل فرج من خیلی دعا کنید؛ زیرا فرج من باعث گشایش مشکلات و گرفتاری های شماست.
فضیلت دعای بعد از نمازهای واجب
فضیلت دعای بعد از نمازهای واجب(1)
فَإِنَّ فَضْلَ الدُّعَاءِ وَالتَّسْبِیحِ بَعْدَ الْفَرَائِضِ عَلَی الدُّعَاءِ بِعَقِیبِ النَّوَافِلِ کَفَضْلِ الْفَرَائِضِ عَلَی النَّوَافِلِ؛
همان اندازه که واجبات بر مستحبّات فضیلت دارند، دعا و ذکر بعد از واجبات نیز بر دعا و ذکر بعد از مستحبّات فضیلت دارد.
فضیلت سوره های توحید و قدر در نماز
فضیلت سوره های توحید و قدر در نماز(2)
إِذَا تَرَکَ سُورَهً مِمَّا فِیهَا الثَّوَابُ وَقَرَأَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَإِنَّا أَنْزَلْنَاهُ لِفَضْلِهِمَا أُعْطِیَ ثَوَابَ مَا قَرَأَ وَثَوَابَ السُّورَهِ الَّتِی تَرَکَ؛
اگر سوره ای را با وجود ثوابی که دارد، ترک کند و به جای آن ها قل هو اللَّه
________________________________________
1- الاحتجاج، ج 2 ص 485، ذکر طرف مما خرج أیضا عن صاحب الزمان؛ بحارالأنوار ج 53 ص 159، باب 31 «ما خرج من توقیعاته...».
2- الاحتجاج، ج 2 ص 481 «ذکر طرف مما خرج أیضا عن صاحب الزمان»؛ بحارالأنوار ج 53 ص 151 باب 31 «ما خرج من توقیعاته...»؛ الغیبه للطوسی، ص 374 «ذکر إقامه أبی جعفر محمد بن عثمان»
ص:85
احد و انا انزلناه را به خاطر فضیلتشان بخواند، در این صورت ثواب سوره خوانده شده و سوره ای که ترک کرده را یکجا خواهد داشت.
امام و دعا برای شیعیان
جَمَعَ اللَّهُ لَکَ وَلِإِخْوَانِکَ خَیْرَ الدُّنْیَا وَالآْخِرَهِ(1)
خداوند متعال خیر دنیا و آخرت را برای تو و برادرانت یکجا عنایت کند.
زایمان در بهشت
زایمان در بهشت(2)
إِنَّ الْجَنَّهَ لا حَمْلَ فِیهَا لِلنِّسَاءِ وَلا وِلادَهَ وَلا طَمْثَ وَلا نِفَاسَ وَلا شَقَاءَ بِالطُّفُولِیَّهِ وَفِیها ما تَشْتَهِیهِ الْأَنْفُسُ وَتَلَذُّ الْأَعْیُنُ کَمَا قَالَ سُبْحَانَهُ فَإِذَا اشْتَهَی الْمُؤْمِنُ وَلَداً خَلَقَهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ بِغَیْرِ حَمْلٍ وَلا وِلادَهٍ عَلَی الصُّورَهِ الَّتِی یُرِیدُ کَمَا خَلَقَ آدَمَ علیه السلام عِبْرَهً؛
زن ها در بهشت نه حامله می شوند و نه می زایند و نه حیض می بینند و نه نفاس می شوند و نه گرفتاری های تربیت بچه را خواهند داشت. بلکه همان طور که خداوند متعال فرموده است: هر آنچه که دوست داشته باشند و چشمانشان ازآن لذت ببرد، برایشان مهیا خواهدبود.(3) حتی اگراهل بهشت، بچه بخواهند،خداوند بدون حمل و ولادت کودکی را با همان خصوصیاتی که دوست دارند، برایشان می آفریند.(4) همان طور که آدم علیه السلام را آفرید.
________________________________________
1- دعای امام به حمیری و دوستانش.
2- الاحتجاج ص 487 ج 2 «ذکر طرف مما خرج أیضا عن صاحب الزمان»؛ بحارالأنوار ج 53 ص 162؛ باب 31 «ما خرج من توقیعاته...».
3- زخرف/71.
4- البته روشن است که کودک خلق شده اگر چه به صورت انسان باشد، اما انسان نخواهد بود. ] همان طور که حور العین و خدمتکاران بهشتی در صورت انسان و مورد پسند انسان هستند. اما انسان نیستند. از نظر عقلی نیز انسان موجودی است که باید از خاک خلق شود و همین سیر متعارف را طی نماید. این تعبیرات نشانگر اوج توجه و محبت امام علیه السلام نسبت به شیعیان حقیقی شان می باشد.
ص:86
تسبیحی از جنس تربت حسینی
یُسَبِّحُ بِهِ فَمَا مِنْ شَیْ ءٍ مِنَ التَّسْبِیحِ أَفْضَلَ مِنْهُ وَمِنْ فَضْلِهِ أَنَّ الرَّجُلَ یَنْسَی التَّسْبِیحَ وَیُدِیرُ السُّبْحَهَ فَیُکْتَبُ لَهُ التَّسْبِیحُ؛
ذکری بهتر از ذکری که با تسبیح ساخته شده از تربت باشد، وجود ندارد. حتی اگر صاحب تسبیح ذکر گفتن را فراموش کند و دانه های تسبیح را با انگشتانش بچرخاند، ثواب ذکر را خواهد داشت.
کیفیت نماز خواندن در حرم های مطهر
أَمَّا السُّجُودُ عَلَی الْقَبْرِ فَلا یَجُوزُ فِی نَافِلَهٍ وَلا فَرِیضَهٍ وَلا زِیَارَهٍ وَالَّذِی عَلَیْهِ الْعَمَلُ أَنْ یَضَعَ خَدَّهُ الْأَیْمَنَ عَلَی الْقَبْرِ وَأَمَّا الصَّلاهُ فَإِنَّهَا خَلْفَهُ وَیَجْعَلُ الْقَبْرَ أَمَامَهُ وَلا یَجُوزُ أَنْ یُصَلِّیَ بَیْنَ یَدَیْهِ وَلا عَنْ یَمِینِهِ وَلا عَنْ یَسَارِهِ لِأَنَّ الْإِمَامَ علیه السلام لا یُتَقَدَّمُ عَلَیْهِ وَلا یُسَاوَی؛
سجده بر روی قبر در هیچ حالی جایز نیست. آنچه باید بدان عمل کرد، آن است که گونه راستش را روی قبر بگذارد. در نماز می توان قبر معصوم را در سمت قبله قرار داد. اما نمی توان در سه جهت دیگر نماز خواند؛ زیرا کسی حق ندارد جلوتر و یا مساوی با امام بایستد.
ص:87
امام و لعن دست اندازی کنندگان در اموال ایشان
امام و لعن دست اندازی کنندگان در اموال ایشان(1)
لَعْنَهُ اللَّهِ وَالْمَلائِکَهِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِینَ عَلَی مَنِ اسْتَحَلَّ مِنْ أَمْوَالِنَا دِرْهَماً؛
لعنت خدا و ملائکه و بندگان صالح بر کسانی که از اموال ما درهمی را حلال بدانند.
لَعْنَهُ اللَّهِ وَالْمَلائِکَهِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِینَ عَلَی مَنْ أَکَلَ مِنْ مَالِنَا دِرْهَماً حَرَاماً؛
لعنت خدا و ملائکه و تمامی انسان ها بر کسی است که از مال ما ولو یک درهم بخورد.
مَنْ یَسْتَحِلُّ مَا فِی یَدِهِ مِنْ أَمْوَالِنَا أَوْ یَتَصَرَّفُ فِیهِ تَصَرُّفُهُ فِی مَالِهِ مِنْ غَیْرِ أَمْرِنَا فَمَنْ فَعَلَ ذَلِکَ فَهُوَ مَلْعُونٌ وَنَحْنُ خُصَمَاؤُهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَقَدْ قَالَ النَّبِیُ صلی الله علیه وآله الْمُسْتَحِلُّ مِنْ عِتْرَتِی مَا حَرَّمَ اللَّهُ مَلْعُونٌ عَلَی لِسَانِی وَلِسَانِ کُلِّ نَبِیٍّ مُجَابٍ فَمَنْ ظَلَمَنَا کَانَ فِی جُمْلَهِ الظَّالِمِینَ لَنَا وَکَانَتْ لَعْنَهُ اللَّهِ عَلَیْهِ لِقَوْلِهِ عَزَّوَجَلَّ أَلا لَعْنَهُ اللَّهِ عَلَی الظَّالِمِینَ(2)
کسانی که بدون اجازه، در اموال ما مانند اموال خودشان دخل و تصرّف می کنند، چنین افرادی ملعون هستند و ما در روز قیامت دشمن آنها خواهیم بود. رسول خداصلی الله علیه وآله فرمود: کسی که اموال عترتم را حلال بداند، توسط من و هر پیامبر مستجاب الدعوه ای لعن شده است. کسی که در حق ما ظلم
________________________________________
1- وسائل الشیعه، ج 3، ص 541 باب 9 «وجوب إیصال حصه الإمام من الخ»؛ بحارالأنوار، ج 53 ص 183، باب 31 «ما خرج من توقیعاته...».
2- الاحتجاج، ج 2، ص 479 «ذکر طرف مما خرج أیضا عن صاحب الزمان»؛ الغیبهللطوسی ص 295؛ بحارالأنوار، ج 53، ص 182، باب 31 «ما خرج من توقیعاته...»؛ کمال الدین، ج 2، ص 520 «الدعاء فی غیبه القائم علیه السلام...» .
ص:88
کند، در زمره ظالمین به ما خواهد بود و طبق صریح آیه قرآن، لعنت خدا بر او خواهد بود. «آگاه باشید ظالمان مورد لعن خدا هستند.»
خاک مالی بینی شیطان
فَمَا أُرْغِمَ أَنْفُ الشَّیْطَانِ بِشَیْ ءٍ مِثْلِ الصَّلاهِ فَصَلِّهَا وَأَرْغِمْ أَنْفَ الشَّیْطَانِ؛
چیزی بهتر از نماز، بینی شیطان را بر زمین نمی مالد. پس نماز هنگام طلوع و غروب را بخوان و بینی شیطان را بر زمین بمال.
شکایت زمین
إِنَّ الْأَرْضَ تَضِجُّ إِلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ مِنْ بَوْلِ الْأَغْلَفِ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً؛
زمین از بول کسی که ختنه نکرده است، چهل روز ناله می کند.
تأخیر نماز صبح و عشاء
تأخیر نماز صبح و عشاء(1)
مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ أَخَّرَ الْعِشَاءَ إِلَی أَنْ تَشْتَبِکَ النُّجُومُ، مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ أَخَّرَ الْغَدَاهَ إِلَی أَنْ تَنْقَضِیَ النُّجُومُ وَدَخَلَ الدَّارَ؛
ملعون است ملعون است، کسی که نماز عشاء را تا زیاد شدن ستارگان به تأخیر بیاندازد. ملعون است، ملعون است، کسی که نماز صبح را تا ناپدید شدن ستارگان به تأخیر اندازد.
سرزنش صمیمانه
سرزنش صمیمانه(2)
مَتَّعَنِیَ اللَّهُ بِکَ قَرَأْتُ رُقْعَهَ فُلانٍ فَأَصَابَنِی وَاللَّهِ مَا أَخْرَجَنِی إِلَی بَعْضِ لائِمَتِکَ؛
________________________________________
1- الاحتجاج، ج 2، ص 479 «ذکر طرف مما خرج أیضا عن صاحب الزمان»؛ بحارالأنوار ج 80 ص 60 باب 8 «وقت العشاءین...».
2- فرج المهموم ص 114 الباب الرابع؛ بحارالأنوار، ج 55، ص 255، باب 10 «علم النجوم والعمل به وحال».
ص:89
خدا تو را برای من نگه دارد. نامه فلانی را خواندم. به قدری ناراحت شدم که می خواهم کمی تو را سرزنش کنم.
توجه کامل به مشکلات شیعیان
سُبْحَانَ اللَّهِ أَنْتَ تَعْلَمُ حَالَهُ مِنَّا حَقّاً وَمِنْ طَاعَتِنَا وَأُمُورِنَا فَمَا مَنَعَکَ مِنْ نَقْلِ الْخَبَرِ إِلَیْنَا لِنَسْتَقْبِلَ الْأَمْرَ بِبَعْضِ السُّهُولَهِ أَوْ جَعَلْتَهُ أَنَّهُ رَأَی رُؤْیَا فِی مَنَامِهِ أَوَ بَلَغَ سِنٌّ إِلَیْهِ أَوْ أَنْکَرَ شَیْئاً مِنْ نَفْسِهِ کَانَ یُدْرِکُ بِهَا حَاجَتَهُ وَکَانَ الْأَمْرُ یَخِفُّ وُقُوعُهُ وَیَسْهُلُ خَطْبُهُ وَیَحْتَسِبُ هَذِهِ الْأُمُورَ عِنْدَ اللَّهِ بِالْأَمْسِ نَذْکُرُهُ فِی اللَّفْظَهِ بِأَنْ لَیْسَ أَحَدٌ یَصْلُحُ لَهَا غَیْرُهُ وَاعْتِمَادُنَا عَلَیْهِ عَلَی مَا تَعْلَمُ نَحْمَدُ اللَّهَ کَثِیراً وَ نَسْأَلُهُ الِاسْتِمْتَاعَ بِنِعْمَتِهِ وَبِأَصْلَحِ الْمَوَالِی وَأَحْسَنِ الْأَعْوَانِ عَوْناً وَبِرَحْمَتِهِ وَمَغْفِرَتِهِ؛
سبحان اللَّه تو از تشیع و ولایت مداری و اطاعت پذیری او خبر داشتی و مرا در جریان مشکل او نگذاشتی؟! تا خیلی زودتر از این ها به راحتی مشکلش را حل کنیم! یا این که او را رها کرده بودی تا خوابی ببیند و یا مصیبتی به او برسد و یا از خودش چیزی را که می توانست با آن مشکلش را حل کند، انکار نماید.(1) برخی از مشکلات به آسانی اتفاق می افتند و به راحتی قابل برطرف کردن هستند. اما این امور در روز قیامت و نزد خدا محاسبه خواهند شد.
________________________________________
1- این تعبیرات نشانگر اوج توجه و محبّت امام علیه السلام نسبت به شیعیان حقیقی شان می باشد.
ص:90
راه حل را می نویسم به گونه ای که کسی غیر از او صلاحیت آن را نداشته باشد و تو می دانی که ما چقدر به او اعتماد داریم. ثنای بی کران مخصوص خداست. از او درخواست می کنم تا با رحمت و مغفرتش، ما را از نعمت ها و دوستان صالح و یاران خوب بهرمند سازد.(1)
دستور العمل امام زمان برای کسانی که خود را
برای مرگ آماده می کنند(2)
مُرْ فُلاناً لا فَجَعَنَا اللَّهُ بِهِ بِمَا یَقْدِرُ عَلَیْهِ مِنَ الصِّیَامِ عَلَی مَا أَصِفُ؛
إِمَّا کُلَّ یَوْمٍ أَوْ یَوْماً وَیَوْماً لا أَوْ ثَلاثَهً فِی الشَّهْرِ
وَلا یَخْلُو کُلَّ یَوْمٍ أَوْ یَوْمَیْنِ مِنْ صَدَقَهٍ عَلَی سِتِّینَ مِسْکِیناً أَوْ مَا یُحَرِّکُهُ عَلَیْهِ النِّیَّهُ وَمَا جَرَی وَتَمَ
وَیَسْتَعْمِلُ نَفْسَهُ فِی صَلاهِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ اسْتِعْمَالاً شَدِیداً
وَکَذَلِکَ فِی الاسْتِغْفَارِ
وَقِرَاءَهِ الْقُرْآنِ
وَذِکْرِ اللَّهِ تَعَالَی
وَالِاعْتِرَافِ فِی الْقُنُوتِ بِذُنُوبِهِ وَیَسْتَغْفِرُ اللَّهَ مِنْهَا
________________________________________
1- این مطالب در سرزنش یکی از وکلای امام که در یاری یکی از شیعیان به نام معلقه بن اسحاق کوتاهی کرده بود و امام را به موقع در جریان مشکل او نگذاشته بود، صادر شده است.
2- این دستور العمل متعلق به معلقه بن اسحاق از اصحاب شایسته امام علیه السلام می باشد. طبق خبر منجمی ایشان احساس کرده بودند که زمان مرگشان نزدیک شده است. از این رو به یکی از وکلای امام علیه السلام نامه می نویسد و از او درخواست می کند که از امام دستور العملی برای ایام پایانی زندگی اش بگیرد.
ص:91
وَیَجْعَلُ أَبْوَاباً فِی الصَّدَقَهِ وَالْعِتْقِ عَنْ أَشْیَاءَ یَسِمُهَا مِنْ ذُنُوبِهِ
وَیُخْلِصُ نِیَّتَهُ فِی اعْتِقَادِ الْحَقِّ وَیَصِلُ رَحِمَهُ وَیَنْشُرُ الْخَیْرَ فِیهَا؛
به فلانی که خداوند ما را به مصیبت او مبتلا نکند، برسان که تا می تواند، طبق دستور العملی که خواهم گفت، روزه بگیرد.
یا هر روز یا یک روز در میان و یا سه روز در ماه
هر روز یا هر دو روز یکبار به شصت فقیر یا همان مقداری که نیتش به آن تعلق یابد، صدقه بدهد.
به شدت خود را به نماز شب و روز مشغول کند.
همین طور استغفار کند.
و قرآن بخواند.
خدا را یاد کند.
در قنوت ها به گناهانش اقرار کند و از آن ها استغفار نماید.
برای گناهانی که به خاطر دارد، صدقه بدهد و بنده آزاد کند.
نیتش را در اعتقاد به امامت خالص کند و صله رحم کرده و به آن ها نیکی نماید.
امام و ستایش دوستان واقعی
وَنَرْجُو أَنْ یَنْفَعَهُ مَکَانُهُ مِنَّا وَمَا وَهَبَ اللَّهُ مِنْ رِضَانَا عَنْهُ وَحَمْدِنَا إِیَّاهُ(1)
امیدوارم که ارتباط و علاقه او نسبت به ما و رضایت و ستایش ما از او، برایش سودمند باشد.
________________________________________
1- امام این مطلب را در مورد معلقه بن اسحاق فرموده اند.
ص:92
غم امام در مصایب شیعیان
فَلَقَدْ وَاللَّهِ سَاءَنِی أَمْرُهُ فَوْقَ مَا أَصِفُ عَلَی أَنَّهُ أَرْجُو أَنْ یَزِیدَ اللَّهُ فِی عُمُرِهِ وَیُبْطِلَ قَوْلَ الْمُنَجِّمِ فَمَا أَطْلَعَهُ اللَّهُ عَلَی الْغَیْبِ؛
به خدا قسم که وقتی گرفتاری او را شنیدم، به قدری ناراحت شدم که قابل توصیف نیست. گذشته از همه این ها از خدا می خواهم که بر طول عمرش بیفزاید و نظر مُنَجِّم را باطل کند؛ زیرا خداوند او را بر غیب خود آگاه نکرده است.
گفتن نام امام زمان
گفتن نام امام زمان(1)
مَنْ سَمَّانِی فِی مَجْمَعٍ مِنَ النَّاسِ بِاسْمِی فَعَلَیْهِ لَعْنَهُ اللَّهِ؛
لعنت خدا بر کسی که نام مرا در اجتماعات عمومی ببرد.
مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ سَمَّانِی فِی مَحْفِلٍ مِنَ النَّاسِ(2)
کسی که نام مرا در محافل عمومی مردم ببرد، ملعون است، معلون است.
إِنْ دَلَلْتُهُمْ عَلَی الِاسْمِ أَذَاعُوهُ وَإِنْ عَرَفُوا الْمَکَانَ دَلُّوا عَلَیْهِ(3)
اگر نامم را بدانند، فاش می کنند و اگر از مکان زندگی ام باخبر شوند،(4)
________________________________________
1- کشف الغمه، ج 2، ص 531 «الفصل الثالث فی ذکر بعض التوقیعات»؛ کمال الدین ج 2، ص 483 باب 45 «ذکر التوقیعات الوارده».
2- وسائل الشیعه ج 16 ص 242 باب 33 «تحریم تسمیه المهدی علیه السلام»؛ کمال الدین، ج 2، ص 482 باب 45 «ذکر التوقیعات الوارده».
3- الکافی ج 1 ص 333 «باب فی النهی عن الاسم...»؛ وسائل الشیعه ج 33 ص 240 باب 16 «تحریم تسمیه المهدی علیه السلام».
4- البته فاش کردن و یا راهنمایی سربازان همیشه به خاطر دشمنی و جاسوسی نیست. بلکه از سر شوق همه روانه دیدار خواهند شد و نام ایشان را در مجالس خود به جهت تبرک خواهند برد، در نتیجه در اثر محبت و علاقه فراوان آن حضرت را گرفتار خواهند کرد.
ص:93
سربازان حکومت را به آن راهنمایی می کنند.(1)
________________________________________
1- یکی از سؤالاتی که در ذهن هر خواننده ای ایجاد می شود و از سوی دیگر محل ابتلا است، این است که آیا اکنون نیز آوردن نام ایشان حرمت دارد، یا این که این حرمت مخصوص عصر غیبت صغری بوده است؟ آیا مقصود از حرمت نام بردن از آن حضرت منحصراً کلمه «محمّد» است یا این که هر اسمی که به نحوی دلالت بر ایشان کند، شامل این روایات می شود؟ به عبارتی آیا کلمات مهدی، ابا القاسم، ابا صالح و اموری از این قبیل نیز داخل در این روایات هستند، یا از محدود آن ها خارج می باشند؟ برای این که جواب این سؤال ها به وضوح روشن شود، مقدمه ای را ذکر می کنیم: عصر امام حسن عسکری علیه السلام از سویی مردم از ظلم و جور خاندان عباسی خسته شده بودند و از سوی دیگر یاد و خاطره حکومت عدل علوی همچون رؤیایی دلنشین در اذهان مردمان، یادآور مدینه فاضله ای بود که همه به دنبال آن بودند. این دو عامل باعث توجه روز افزون مردم به خاندان عصمت و سلاله پاک علوی شده بود. با وجود تبلیغات شکننده ای که در مورد ایشان صورت می گرفت، عملکرد روشن و پر جذبه ایشان باعث گرایش همگان می شد. همین عامل نیز باعث شد تا حساسیت حکومت های وقت نسبت به ایشان افزایش یابد. توجه به کاهش عمر ائمه بعد از امام رضاعلیه السلام گواه این مطلب می باشد. امام محمد تقی تنها بیست و پنج سال امام علی النقی تنها چهل سال امام حسن عسکری بیست و هشت سال با وجود موارد ذکر شده، امام حسن عسکری علیه السلام از یک ویژگی ممتازی برخوردار بود که باعث افزایش مراقبت ها نسبت به ایشان شده بود. آری ایشان پدر امامی بودند که پیامبر اسلام در اخبار متواتری بشارت تولدش را داده بود. همان طور که با آشکار شدن علایم تولد حضرت موسی علیه السلام فرعون مراقبت های خود را افزایش داد. عباسیان نیز با نزدیک شدن زمان تولد یگانه منجی عالم، مراقبت های خود را به شدت افزایش دادند. مانند این که امام را در داخل پادگانی محصور کردند و در یک محیط بسته ایشان را تحت نظر گرفتند. در حالی که چنین حساسیتی در مورد هیچ یک از ائمه قبل از ایشان نظیر نداشت. یا این که به صورت مداوم قابله هایی را به خانه حضرت می فرستادند تا وضعیت همسر ایشان را از نظر حاملگی بررسی کنند. حساسیت حکومت نسبت به ایشان به حدّی بود که برخی از نزدیکان و اصحاب خاص امام برای دیدار ایشان، مجبور به شغل دست فروشی می شدند و به بهانه روغن فروشی و غیره خود را به خدمت امام می رساندند! زندگی امام زمان در عصر غیبت صغری امام زمان علیه السلام در دوره غیبت صغری مأمور بودند تا در میان مردم زندگی کنند و ارتباط نسبتاً ملموسی با ایشان داشته باشند. از این رو مجبور بودند که در اختفای کامل بسر ببرند. از سوی دیگر ایشان دارای نوّابی بودند که واسطه میان ایشان و سایر مردمان بودند. از این رو در صورت بی احتیاطی ممکن بود که دستگیر شده و به قتل برسند. لذا دوره غیبت صغری دوره ای مالامال از خطر برای ایشان و نوّاب ایشان بود. از این رو باید در نهایت اختفاء زندگی می کردند و از هرکاری که منجر به ایجاد حساسیت در مورد ایشان می شد، پرهیز می کردند. تحریم نام بردن از ایشان با بیان مقدمه مذکور دلیل حرمت نام بردن از ایشان روشن می شود. زیرا در صورتی که اصحاب و شیعیان نام ایشان را ذکر می کردند، باعث ایجاد حساسیت می شد و توجه عمال حکومت را نسبت به ایشان و نواب ایشان افزایش می داد. همان طور که در برخی از موارد حکومت موفق به یافتن محل اختفای امام زمان شده بود. چنان که در بخش معجزات آمده است، باری که ایشان در سرداب مشغول مناجات بودند، مأموران حکومت موفق به شناسایی ایشان می شوند و منطقه را به محاصره خود در می آورند. البته امام به طرز معجزه آسایی نجات پیدا می کنند. مؤید این مطلب نوع بیان روایاتی است که از خود ایشان نقل شده است. در روایت اوّل ایشان می فرمایند کسی که نام مرا در اجتماعات عمومی مردم ببرد، ملعون است. این بدان معناست که صرف نام بردن از ایشان در محافل خصوصی که خطر ایجاد حساسیت نباشد، حرام نیست. در روایت دوم نیز فرموده اند که اگر نام مرا بدانند، (در میان مردمی که اکثراً سنی بوده اند) فاش می کنند و اگر محل زندگی مرا بدانند، به همدیگر نشان می دهند. نکته جالب آن است که در روایتی از امام صادق علیه السلام در کتاب کافی آمده است که نام ایشان را کسی غیر از کافر نمی برد! حال سؤال آن است که نام بردن از ایشان چه جرمی است که منجر به کفر شود؟ آیا کسی که نام ایشان را مثلاً در زمان ما از روی محبّت و ارادت ببرد، کافر می شود؟ یا کسی که در عصر غیبت صغری با ذکر نام ایشان باعث به خطر افتادن ایشان و نوابشان شود، دچار کفر می شود. نکته بعدی آن است که وقتی حضرات معصومین علیهم السلام می فرمودند که نباید اسم ایشان را ببرید، کسی تعجب نمی کرد. زیرا آن ها در همان اوضاع خطرناک زندگی می کردند، از این رو این حرمت و تحریم با همه تأکیدهایی که داشت، برایشان قابل درک بود. با توجه به همه این مسائل به صورت قطع و یقین روشن می شود که این حرمت به زمان غیبت صغری منحصر می شود و در زمان ما نه تنها حرمتی ندارد، بلکه مانند نام های سایر حضرات معصومین علیهم السلام جزو مستحبات است. پاسخ از سؤال دوم: مقصود از نام چیست؟ آیا کلمه محمّد است یا هر اسمی که به نحوی بر ایشان دلالت کند، حتی اگر لقب و یا کنیه باشد؟ با توجه به مطلب قبلی روشن می شود که کلمه محمّد خصوصیتی ندارد. بلکه مقصود حضرات از تحریم ذکر نام ایشان، حفظ و مصونیت خود آن حضرت و واسطه های ایشان بوده است. از این نظر تفاوتی میان این که محمّد گفته شود یا مهدی و یا هر نام دیگری، وجود ندارد. زیرا خطر ایجاد حساسیت و توجه دادن افراد به ایشان در همه این موارد به یک اندازه وجود داشته است. بنابراین در عصر غیبت صغری چه نام مهدی و چه نام محمّد و هر نام دیگری که علم بر آن حضرت بوده باشد، حرام بوده است و در زمان ما هر نامی ولو کلمه شریف محمّد جایز و مستحب است. مؤید قطعی این مطلب روایتی است از امام حسن عسکری علیه السلام که در طی آن به یکی از اصحاب می فرمایند: بر شما حلال نیست که نام او را ببرید. راوی سؤال می کند که پس او را چگونه خطاب کنیم؟ امام نفرمودند کنیه او را بگویید و یا از القابی چون مهدی که مخصوص به ایشان است استفاده کنید. بلکه فرمودند: بگویید: حجتی که از آل محمّد است. دلیل این فرمایش امام آن است که حجتی که از آل محمّد است، لقبی است که بر تمام ائمه صدق می کند. بنابراین مردم گمان می کنند که منظور ائمه قبلی هستند. از این رو ایجاد حساسیت نمی کند و ابداً معلوم نمی کند که ایشان مقصود هستند.

[طاهره رشیدی* خادمه اباصالح المهدی(ع)*]

کیفیت بهرمندی از امام غایب

وَأَمَّا وَجْهُ الِانْتِفاعِ بِی فِی غَیْبَتِی فَکَالْإِنْتِفاعِ بِالشَّمْسِ إِذَا غَیَّبَهَا عَنِ الْأَبْصَارِ السَّحَابُ؛
اما نحوه بهرمندی از من در زمان غیبت، مانند بهرمندی از خورشید پشت ابر است.

[طاهره رشیدی* خادمه اباصالح المهدی(ع)*]

فواید وجود امام
وَإِنِّی لَأَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ کَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ؛
همانا من موجبات امنیت اهل زمین هستم. همان طور که وجود ستارگان باعث امنیت اهل آسمان می شود.
________________________________________
1- مائده/101؛ مقصود امام آن است که شما نباید درباره مسائلی که اهمیت زیادی ندارند، سؤالات زیادی کنید. زیرا آنچه که مهم است، این است که با اطاعت از ما و فراهم سازی زمینه ظهور به وظیفه خودتان عمل کنید. اما اگر قرار باشد، این مسائل را رها کنید و مدام پی گیر مسائل کم فایده باشید، مصداق آیه قرآن خواهید بود.
ص:84

[طاهره رشیدی* خادمه اباصالح المهدی(ع)*]

وظایف شیعیان و سؤالات ممنوع
فَأَغْلِقُوا أَبْوَابَ السُّؤَالِ عَمَّا لا یَعْنِیکُمْ وَلا تَتَکَلَّفُوا عِلْمَ مَا قَدْ کُفِیتُمْ؛
درهای سؤالات بی فایده را بر روی خودتان ببندید و خودتان را به زحمت فراگیری مسائلی که از آن ها بی نیاز شده اید، نیندازید.
وظایف شیعیان و دعای تعجیل فرج
وَأَکْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِیلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِکَ فَرَجُکُمْ؛
برای تعجیل فرج من خیلی دعا کنید؛ زیرا فرج من باعث گشایش مشکلات و گرفتاری های شماست.
فضیلت دعای بعد از نمازهای واجب
فضیلت دعای بعد از نمازهای واجب(1)
فَإِنَّ فَضْلَ الدُّعَاءِ وَالتَّسْبِیحِ بَعْدَ الْفَرَائِضِ عَلَی الدُّعَاءِ بِعَقِیبِ النَّوَافِلِ کَفَضْلِ الْفَرَائِضِ عَلَی النَّوَافِلِ؛
همان اندازه که واجبات بر مستحبّات فضیلت دارند، دعا و ذکر بعد از واجبات نیز بر دعا و ذکر بعد از مستحبّات فضیلت دارد.
فضیلت سوره های توحید و قدر در نماز
فضیلت سوره های توحید و قدر در نماز(2)
إِذَا تَرَکَ سُورَهً مِمَّا فِیهَا الثَّوَابُ وَقَرَأَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَإِنَّا أَنْزَلْنَاهُ لِفَضْلِهِمَا أُعْطِیَ ثَوَابَ مَا قَرَأَ وَثَوَابَ السُّورَهِ الَّتِی تَرَکَ؛
اگر سوره ای را با وجود ثوابی که دارد، ترک کند و به جای آن ها قل هو اللَّه
________________________________________
1- الاحتجاج، ج 2 ص 485، ذکر طرف مما خرج أیضا عن صاحب الزمان؛ بحارالأنوار ج 53 ص 159، باب 31 «ما خرج من توقیعاته...».
2- الاحتجاج، ج 2 ص 481 «ذکر طرف مما خرج أیضا عن صاحب الزمان»؛ بحارالأنوار ج 53 ص 151 باب 31 «ما خرج من توقیعاته...»؛ الغیبه للطوسی، ص 374 «ذکر إقامه أبی جعفر محمد بن عثمان»
ص:85
احد و انا انزلناه را به خاطر فضیلتشان بخواند، در این صورت ثواب سوره خوانده شده و سوره ای که ترک کرده را یکجا خواهد داشت.
امام و دعا برای شیعیان
جَمَعَ اللَّهُ لَکَ وَلِإِخْوَانِکَ خَیْرَ الدُّنْیَا وَالآْخِرَهِ(1)
خداوند متعال خیر دنیا و آخرت را برای تو و برادرانت یکجا عنایت کند.
زایمان در بهشت
زایمان در بهشت(2)
إِنَّ الْجَنَّهَ لا حَمْلَ فِیهَا لِلنِّسَاءِ وَلا وِلادَهَ وَلا طَمْثَ وَلا نِفَاسَ وَلا شَقَاءَ بِالطُّفُولِیَّهِ وَفِیها ما تَشْتَهِیهِ الْأَنْفُسُ وَتَلَذُّ الْأَعْیُنُ کَمَا قَالَ سُبْحَانَهُ فَإِذَا اشْتَهَی الْمُؤْمِنُ وَلَداً خَلَقَهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ بِغَیْرِ حَمْلٍ وَلا وِلادَهٍ عَلَی الصُّورَهِ الَّتِی یُرِیدُ کَمَا خَلَقَ آدَمَ علیه السلام عِبْرَهً؛
زن ها در بهشت نه حامله می شوند و نه می زایند و نه حیض می بینند و نه نفاس می شوند و نه گرفتاری های تربیت بچه را خواهند داشت. بلکه همان طور که خداوند متعال فرموده است: هر آنچه که دوست داشته باشند و چشمانشان ازآن لذت ببرد، برایشان مهیا خواهدبود.(3) حتی اگراهل بهشت، بچه بخواهند،خداوند بدون حمل و ولادت کودکی را با همان خصوصیاتی که دوست دارند، برایشان می آفریند.(4) همان طور که آدم علیه السلام را آفرید.
________________________________________
1- دعای امام به حمیری و دوستانش.
2- الاحتجاج ص 487 ج 2 «ذکر طرف مما خرج أیضا عن صاحب الزمان»؛ بحارالأنوار ج 53 ص 162؛ باب 31 «ما خرج من توقیعاته...».
3- زخرف/71.
4- البته روشن است که کودک خلق شده اگر چه به صورت انسان باشد، اما انسان نخواهد بود. ] همان طور که حور العین و خدمتکاران بهشتی در صورت انسان و مورد پسند انسان هستند. اما انسان نیستند. از نظر عقلی نیز انسان موجودی است که باید از خاک خلق شود و همین سیر متعارف را طی نماید. این تعبیرات نشانگر اوج توجه و محبت امام علیه السلام نسبت به شیعیان حقیقی شان می باشد.
ص:86
تسبیحی از جنس تربت حسینی
یُسَبِّحُ بِهِ فَمَا مِنْ شَیْ ءٍ مِنَ التَّسْبِیحِ أَفْضَلَ مِنْهُ وَمِنْ فَضْلِهِ أَنَّ الرَّجُلَ یَنْسَی التَّسْبِیحَ وَیُدِیرُ السُّبْحَهَ فَیُکْتَبُ لَهُ التَّسْبِیحُ؛
ذکری بهتر از ذکری که با تسبیح ساخته شده از تربت باشد، وجود ندارد. حتی اگر صاحب تسبیح ذکر گفتن را فراموش کند و دانه های تسبیح را با انگشتانش بچرخاند، ثواب ذکر را خواهد داشت.
کیفیت نماز خواندن در حرم های مطهر
أَمَّا السُّجُودُ عَلَی الْقَبْرِ فَلا یَجُوزُ فِی نَافِلَهٍ وَلا فَرِیضَهٍ وَلا زِیَارَهٍ وَالَّذِی عَلَیْهِ الْعَمَلُ أَنْ یَضَعَ خَدَّهُ الْأَیْمَنَ عَلَی الْقَبْرِ وَأَمَّا الصَّلاهُ فَإِنَّهَا خَلْفَهُ وَیَجْعَلُ الْقَبْرَ أَمَامَهُ وَلا یَجُوزُ أَنْ یُصَلِّیَ بَیْنَ یَدَیْهِ وَلا عَنْ یَمِینِهِ وَلا عَنْ یَسَارِهِ لِأَنَّ الْإِمَامَ علیه السلام لا یُتَقَدَّمُ عَلَیْهِ وَلا یُسَاوَی؛
سجده بر روی قبر در هیچ حالی جایز نیست. آنچه باید بدان عمل کرد، آن است که گونه راستش را روی قبر بگذارد. در نماز می توان قبر معصوم را در سمت قبله قرار داد. اما نمی توان در سه جهت دیگر نماز خواند؛ زیرا کسی حق ندارد جلوتر و یا مساوی با امام بایستد.
ص:87
امام و لعن دست اندازی کنندگان در اموال ایشان
امام و لعن دست اندازی کنندگان در اموال ایشان(1)
لَعْنَهُ اللَّهِ وَالْمَلائِکَهِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِینَ عَلَی مَنِ اسْتَحَلَّ مِنْ أَمْوَالِنَا دِرْهَماً؛
لعنت خدا و ملائکه و بندگان صالح بر کسانی که از اموال ما درهمی را حلال بدانند.
لَعْنَهُ اللَّهِ وَالْمَلائِکَهِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِینَ عَلَی مَنْ أَکَلَ مِنْ مَالِنَا دِرْهَماً حَرَاماً؛
لعنت خدا و ملائکه و تمامی انسان ها بر کسی است که از مال ما ولو یک درهم بخورد.
مَنْ یَسْتَحِلُّ مَا فِی یَدِهِ مِنْ أَمْوَالِنَا أَوْ یَتَصَرَّفُ فِیهِ تَصَرُّفُهُ فِی مَالِهِ مِنْ غَیْرِ أَمْرِنَا فَمَنْ فَعَلَ ذَلِکَ فَهُوَ مَلْعُونٌ وَنَحْنُ خُصَمَاؤُهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَقَدْ قَالَ النَّبِیُ صلی الله علیه وآله الْمُسْتَحِلُّ مِنْ عِتْرَتِی مَا حَرَّمَ اللَّهُ مَلْعُونٌ عَلَی لِسَانِی وَلِسَانِ کُلِّ نَبِیٍّ مُجَابٍ فَمَنْ ظَلَمَنَا کَانَ فِی جُمْلَهِ الظَّالِمِینَ لَنَا وَکَانَتْ لَعْنَهُ اللَّهِ عَلَیْهِ لِقَوْلِهِ عَزَّوَجَلَّ أَلا لَعْنَهُ اللَّهِ عَلَی الظَّالِمِینَ(2)
کسانی که بدون اجازه، در اموال ما مانند اموال خودشان دخل و تصرّف می کنند، چنین افرادی ملعون هستند و ما در روز قیامت دشمن آنها خواهیم بود. رسول خداصلی الله علیه وآله فرمود: کسی که اموال عترتم را حلال بداند، توسط من و هر پیامبر مستجاب الدعوه ای لعن شده است. کسی که در حق ما ظلم
________________________________________
1- وسائل الشیعه، ج 3، ص 541 باب 9 «وجوب إیصال حصه الإمام من الخ»؛ بحارالأنوار، ج 53 ص 183، باب 31 «ما خرج من توقیعاته...».
2- الاحتجاج، ج 2، ص 479 «ذکر طرف مما خرج أیضا عن صاحب الزمان»؛ الغیبهللطوسی ص 295؛ بحارالأنوار، ج 53، ص 182، باب 31 «ما خرج من توقیعاته...»؛ کمال الدین، ج 2، ص 520 «الدعاء فی غیبه القائم علیه السلام...» .
ص:88
کند، در زمره ظالمین به ما خواهد بود و طبق صریح آیه قرآن، لعنت خدا بر او خواهد بود. «آگاه باشید ظالمان مورد لعن خدا هستند.»
خاک مالی بینی شیطان
فَمَا أُرْغِمَ أَنْفُ الشَّیْطَانِ بِشَیْ ءٍ مِثْلِ الصَّلاهِ فَصَلِّهَا وَأَرْغِمْ أَنْفَ الشَّیْطَانِ؛
چیزی بهتر از نماز، بینی شیطان را بر زمین نمی مالد. پس نماز هنگام طلوع و غروب را بخوان و بینی شیطان را بر زمین بمال.
شکایت زمین
إِنَّ الْأَرْضَ تَضِجُّ إِلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ مِنْ بَوْلِ الْأَغْلَفِ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً؛
زمین از بول کسی که ختنه نکرده است، چهل روز ناله می کند.
تأخیر نماز صبح و عشاء
تأخیر نماز صبح و عشاء(1)
مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ أَخَّرَ الْعِشَاءَ إِلَی أَنْ تَشْتَبِکَ النُّجُومُ، مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ أَخَّرَ الْغَدَاهَ إِلَی أَنْ تَنْقَضِیَ النُّجُومُ وَدَخَلَ الدَّارَ؛
ملعون است ملعون است، کسی که نماز عشاء را تا زیاد شدن ستارگان به تأخیر بیاندازد. ملعون است، ملعون است، کسی که نماز صبح را تا ناپدید شدن ستارگان به تأخیر اندازد.
سرزنش صمیمانه
سرزنش صمیمانه(2)
مَتَّعَنِیَ اللَّهُ بِکَ قَرَأْتُ رُقْعَهَ فُلانٍ فَأَصَابَنِی وَاللَّهِ مَا أَخْرَجَنِی إِلَی بَعْضِ لائِمَتِکَ؛
________________________________________
1- الاحتجاج، ج 2، ص 479 «ذکر طرف مما خرج أیضا عن صاحب الزمان»؛ بحارالأنوار ج 80 ص 60 باب 8 «وقت العشاءین...».
2- فرج المهموم ص 114 الباب الرابع؛ بحارالأنوار، ج 55، ص 255، باب 10 «علم النجوم والعمل به وحال».
ص:89
خدا تو را برای من نگه دارد. نامه فلانی را خواندم. به قدری ناراحت شدم که می خواهم کمی تو را سرزنش کنم.
توجه کامل به مشکلات شیعیان
سُبْحَانَ اللَّهِ أَنْتَ تَعْلَمُ حَالَهُ مِنَّا حَقّاً وَمِنْ طَاعَتِنَا وَأُمُورِنَا فَمَا مَنَعَکَ مِنْ نَقْلِ الْخَبَرِ إِلَیْنَا لِنَسْتَقْبِلَ الْأَمْرَ بِبَعْضِ السُّهُولَهِ أَوْ جَعَلْتَهُ أَنَّهُ رَأَی رُؤْیَا فِی مَنَامِهِ أَوَ بَلَغَ سِنٌّ إِلَیْهِ أَوْ أَنْکَرَ شَیْئاً مِنْ نَفْسِهِ کَانَ یُدْرِکُ بِهَا حَاجَتَهُ وَکَانَ الْأَمْرُ یَخِفُّ وُقُوعُهُ وَیَسْهُلُ خَطْبُهُ وَیَحْتَسِبُ هَذِهِ الْأُمُورَ عِنْدَ اللَّهِ بِالْأَمْسِ نَذْکُرُهُ فِی اللَّفْظَهِ بِأَنْ لَیْسَ أَحَدٌ یَصْلُحُ لَهَا غَیْرُهُ وَاعْتِمَادُنَا عَلَیْهِ عَلَی مَا تَعْلَمُ نَحْمَدُ اللَّهَ کَثِیراً وَ نَسْأَلُهُ الِاسْتِمْتَاعَ بِنِعْمَتِهِ وَبِأَصْلَحِ الْمَوَالِی وَأَحْسَنِ الْأَعْوَانِ عَوْناً وَبِرَحْمَتِهِ وَمَغْفِرَتِهِ؛
سبحان اللَّه تو از تشیع و ولایت مداری و اطاعت پذیری او خبر داشتی و مرا در جریان مشکل او نگذاشتی؟! تا خیلی زودتر از این ها به راحتی مشکلش را حل کنیم! یا این که او را رها کرده بودی تا خوابی ببیند و یا مصیبتی به او برسد و یا از خودش چیزی را که می توانست با آن مشکلش را حل کند، انکار نماید.(1) برخی از مشکلات به آسانی اتفاق می افتند و به راحتی قابل برطرف کردن هستند. اما این امور در روز قیامت و نزد خدا محاسبه خواهند شد.
________________________________________
1- این تعبیرات نشانگر اوج توجه و محبّت امام علیه السلام نسبت به شیعیان حقیقی شان می باشد.
ص:90
راه حل را می نویسم به گونه ای که کسی غیر از او صلاحیت آن را نداشته باشد و تو می دانی که ما چقدر به او اعتماد داریم. ثنای بی کران مخصوص خداست. از او درخواست می کنم تا با رحمت و مغفرتش، ما را از نعمت ها و دوستان صالح و یاران خوب بهرمند سازد.(1)
دستور العمل امام زمان برای کسانی که خود را
برای مرگ آماده می کنند(2)
مُرْ فُلاناً لا فَجَعَنَا اللَّهُ بِهِ بِمَا یَقْدِرُ عَلَیْهِ مِنَ الصِّیَامِ عَلَی مَا أَصِفُ؛
إِمَّا کُلَّ یَوْمٍ أَوْ یَوْماً وَیَوْماً لا أَوْ ثَلاثَهً فِی الشَّهْرِ
وَلا یَخْلُو کُلَّ یَوْمٍ أَوْ یَوْمَیْنِ مِنْ صَدَقَهٍ عَلَی سِتِّینَ مِسْکِیناً أَوْ مَا یُحَرِّکُهُ عَلَیْهِ النِّیَّهُ وَمَا جَرَی وَتَمَ
وَیَسْتَعْمِلُ نَفْسَهُ فِی صَلاهِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ اسْتِعْمَالاً شَدِیداً
وَکَذَلِکَ فِی الاسْتِغْفَارِ
وَقِرَاءَهِ الْقُرْآنِ
وَذِکْرِ اللَّهِ تَعَالَی
وَالِاعْتِرَافِ فِی الْقُنُوتِ بِذُنُوبِهِ وَیَسْتَغْفِرُ اللَّهَ مِنْهَا
________________________________________
1- این مطالب در سرزنش یکی از وکلای امام که در یاری یکی از شیعیان به نام معلقه بن اسحاق کوتاهی کرده بود و امام را به موقع در جریان مشکل او نگذاشته بود، صادر شده است.
2- این دستور العمل متعلق به معلقه بن اسحاق از اصحاب شایسته امام علیه السلام می باشد. طبق خبر منجمی ایشان احساس کرده بودند که زمان مرگشان نزدیک شده است. از این رو به یکی از وکلای امام علیه السلام نامه می نویسد و از او درخواست می کند که از امام دستور العملی برای ایام پایانی زندگی اش بگیرد.
ص:91
وَیَجْعَلُ أَبْوَاباً فِی الصَّدَقَهِ وَالْعِتْقِ عَنْ أَشْیَاءَ یَسِمُهَا مِنْ ذُنُوبِهِ
وَیُخْلِصُ نِیَّتَهُ فِی اعْتِقَادِ الْحَقِّ وَیَصِلُ رَحِمَهُ وَیَنْشُرُ الْخَیْرَ فِیهَا؛
به فلانی که خداوند ما را به مصیبت او مبتلا نکند، برسان که تا می تواند، طبق دستور العملی که خواهم گفت، روزه بگیرد.
یا هر روز یا یک روز در میان و یا سه روز در ماه
هر روز یا هر دو روز یکبار به شصت فقیر یا همان مقداری که نیتش به آن تعلق یابد، صدقه بدهد.
به شدت خود را به نماز شب و روز مشغول کند.
همین طور استغفار کند.
و قرآن بخواند.
خدا را یاد کند.
در قنوت ها به گناهانش اقرار کند و از آن ها استغفار نماید.
برای گناهانی که به خاطر دارد، صدقه بدهد و بنده آزاد کند.
نیتش را در اعتقاد به امامت خالص کند و صله رحم کرده و به آن ها نیکی نماید.
امام و ستایش دوستان واقعی
وَنَرْجُو أَنْ یَنْفَعَهُ مَکَانُهُ مِنَّا وَمَا وَهَبَ اللَّهُ مِنْ رِضَانَا عَنْهُ وَحَمْدِنَا إِیَّاهُ(1)
امیدوارم که ارتباط و علاقه او نسبت به ما و رضایت و ستایش ما از او، برایش سودمند باشد.
________________________________________
1- امام این مطلب را در مورد معلقه بن اسحاق فرموده اند.
ص:92
غم امام در مصایب شیعیان
فَلَقَدْ وَاللَّهِ سَاءَنِی أَمْرُهُ فَوْقَ مَا أَصِفُ عَلَی أَنَّهُ أَرْجُو أَنْ یَزِیدَ اللَّهُ فِی عُمُرِهِ وَیُبْطِلَ قَوْلَ الْمُنَجِّمِ فَمَا أَطْلَعَهُ اللَّهُ عَلَی الْغَیْبِ؛
به خدا قسم که وقتی گرفتاری او را شنیدم، به قدری ناراحت شدم که قابل توصیف نیست. گذشته از همه این ها از خدا می خواهم که بر طول عمرش بیفزاید و نظر مُنَجِّم را باطل کند؛ زیرا خداوند او را بر غیب خود آگاه نکرده است.
گفتن نام امام زمان
گفتن نام امام زمان(1)
مَنْ سَمَّانِی فِی مَجْمَعٍ مِنَ النَّاسِ بِاسْمِی فَعَلَیْهِ لَعْنَهُ اللَّهِ؛
لعنت خدا بر کسی که نام مرا در اجتماعات عمومی ببرد.
مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ سَمَّانِی فِی مَحْفِلٍ مِنَ النَّاسِ(2)
کسی که نام مرا در محافل عمومی مردم ببرد، ملعون است، معلون است.
إِنْ دَلَلْتُهُمْ عَلَی الِاسْمِ أَذَاعُوهُ وَإِنْ عَرَفُوا الْمَکَانَ دَلُّوا عَلَیْهِ(3)
اگر نامم را بدانند، فاش می کنند و اگر از مکان زندگی ام باخبر شوند،(4)
________________________________________
1- کشف الغمه، ج 2، ص 531 «الفصل الثالث فی ذکر بعض التوقیعات»؛ کمال الدین ج 2، ص 483 باب 45 «ذکر التوقیعات الوارده».
2- وسائل الشیعه ج 16 ص 242 باب 33 «تحریم تسمیه المهدی علیه السلام»؛ کمال الدین، ج 2، ص 482 باب 45 «ذکر التوقیعات الوارده».
3- الکافی ج 1 ص 333 «باب فی النهی عن الاسم...»؛ وسائل الشیعه ج 33 ص 240 باب 16 «تحریم تسمیه المهدی علیه السلام».
4- البته فاش کردن و یا راهنمایی سربازان همیشه به خاطر دشمنی و جاسوسی نیست. بلکه از سر شوق همه روانه دیدار خواهند شد و نام ایشان را در مجالس خود به جهت تبرک خواهند برد، در نتیجه در اثر محبت و علاقه فراوان آن حضرت را گرفتار خواهند کرد.
ص:93
سربازان حکومت را به آن راهنمایی می کنند.(1)
________________________________________
1- یکی از سؤالاتی که در ذهن هر خواننده ای ایجاد می شود و از سوی دیگر محل ابتلا است، این است که آیا اکنون نیز آوردن نام ایشان حرمت دارد، یا این که این حرمت مخصوص عصر غیبت صغری بوده است؟ آیا مقصود از حرمت نام بردن از آن حضرت منحصراً کلمه «محمّد» است یا این که هر اسمی که به نحوی دلالت بر ایشان کند، شامل این روایات می شود؟ به عبارتی آیا کلمات مهدی، ابا القاسم، ابا صالح و اموری از این قبیل نیز داخل در این روایات هستند، یا از محدود آن ها خارج می باشند؟ برای این که جواب این سؤال ها به وضوح روشن شود، مقدمه ای را ذکر می کنیم: عصر امام حسن عسکری علیه السلام از سویی مردم از ظلم و جور خاندان عباسی خسته شده بودند و از سوی دیگر یاد و خاطره حکومت عدل علوی همچون رؤیایی دلنشین در اذهان مردمان، یادآور مدینه فاضله ای بود که همه به دنبال آن بودند. این دو عامل باعث توجه روز افزون مردم به خاندان عصمت و سلاله پاک علوی شده بود. با وجود تبلیغات شکننده ای که در مورد ایشان صورت می گرفت، عملکرد روشن و پر جذبه ایشان باعث گرایش همگان می شد. همین عامل نیز باعث شد تا حساسیت حکومت های وقت نسبت به ایشان افزایش یابد. توجه به کاهش عمر ائمه بعد از امام رضاعلیه السلام گواه این مطلب می باشد. امام محمد تقی تنها بیست و پنج سال امام علی النقی تنها چهل سال امام حسن عسکری بیست و هشت سال با وجود موارد ذکر شده، امام حسن عسکری علیه السلام از یک ویژگی ممتازی برخوردار بود که باعث افزایش مراقبت ها نسبت به ایشان شده بود. آری ایشان پدر امامی بودند که پیامبر اسلام در اخبار متواتری بشارت تولدش را داده بود. همان طور که با آشکار شدن علایم تولد حضرت موسی علیه السلام فرعون مراقبت های خود را افزایش داد. عباسیان نیز با نزدیک شدن زمان تولد یگانه منجی عالم، مراقبت های خود را به شدت افزایش دادند. مانند این که امام را در داخل پادگانی محصور کردند و در یک محیط بسته ایشان را تحت نظر گرفتند. در حالی که چنین حساسیتی در مورد هیچ یک از ائمه قبل از ایشان نظیر نداشت. یا این که به صورت مداوم قابله هایی را به خانه حضرت می فرستادند تا وضعیت همسر ایشان را از نظر حاملگی بررسی کنند. حساسیت حکومت نسبت به ایشان به حدّی بود که برخی از نزدیکان و اصحاب خاص امام برای دیدار ایشان، مجبور به شغل دست فروشی می شدند و به بهانه روغن فروشی و غیره خود را به خدمت امام می رساندند! زندگی امام زمان در عصر غیبت صغری امام زمان علیه السلام در دوره غیبت صغری مأمور بودند تا در میان مردم زندگی کنند و ارتباط نسبتاً ملموسی با ایشان داشته باشند. از این رو مجبور بودند که در اختفای کامل بسر ببرند. از سوی دیگر ایشان دارای نوّابی بودند که واسطه میان ایشان و سایر مردمان بودند. از این رو در صورت بی احتیاطی ممکن بود که دستگیر شده و به قتل برسند. لذا دوره غیبت صغری دوره ای مالامال از خطر برای ایشان و نوّاب ایشان بود. از این رو باید در نهایت اختفاء زندگی می کردند و از هرکاری که منجر به ایجاد حساسیت در مورد ایشان می شد، پرهیز می کردند. تحریم نام بردن از ایشان با بیان مقدمه مذکور دلیل حرمت نام بردن از ایشان روشن می شود. زیرا در صورتی که اصحاب و شیعیان نام ایشان را ذکر می کردند، باعث ایجاد حساسیت می شد و توجه عمال حکومت را نسبت به ایشان و نواب ایشان افزایش می داد. همان طور که در برخی از موارد حکومت موفق به یافتن محل اختفای امام زمان شده بود. چنان که در بخش معجزات آمده است، باری که ایشان در سرداب مشغول مناجات بودند، مأموران حکومت موفق به شناسایی ایشان می شوند و منطقه را به محاصره خود در می آورند. البته امام به طرز معجزه آسایی نجات پیدا می کنند. مؤید این مطلب نوع بیان روایاتی است که از خود ایشان نقل شده است. در روایت اوّل ایشان می فرمایند کسی که نام مرا در اجتماعات عمومی مردم ببرد، ملعون است. این بدان معناست که صرف نام بردن از ایشان در محافل خصوصی که خطر ایجاد حساسیت نباشد، حرام نیست. در روایت دوم نیز فرموده اند که اگر نام مرا بدانند، (در میان مردمی که اکثراً سنی بوده اند) فاش می کنند و اگر محل زندگی مرا بدانند، به همدیگر نشان می دهند. نکته جالب آن است که در روایتی از امام صادق علیه السلام در کتاب کافی آمده است که نام ایشان را کسی غیر از کافر نمی برد! حال سؤال آن است که نام بردن از ایشان چه جرمی است که منجر به کفر شود؟ آیا کسی که نام ایشان را مثلاً در زمان ما از روی محبّت و ارادت ببرد، کافر می شود؟ یا کسی که در عصر غیبت صغری با ذکر نام ایشان باعث به خطر افتادن ایشان و نوابشان شود، دچار کفر می شود. نکته بعدی آن است که وقتی حضرات معصومین علیهم السلام می فرمودند که نباید اسم ایشان را ببرید، کسی تعجب نمی کرد. زیرا آن ها در همان اوضاع خطرناک زندگی می کردند، از این رو این حرمت و تحریم با همه تأکیدهایی که داشت، برایشان قابل درک بود. با توجه به همه این مسائل به صورت قطع و یقین روشن می شود که این حرمت به زمان غیبت صغری منحصر می شود و در زمان ما نه تنها حرمتی ندارد، بلکه مانند نام های سایر حضرات معصومین علیهم السلام جزو مستحبات است. پاسخ از سؤال دوم: مقصود از نام چیست؟ آیا کلمه محمّد است یا هر اسمی که به نحوی بر ایشان دلالت کند، حتی اگر لقب و یا کنیه باشد؟ با توجه به مطلب قبلی روشن می شود که کلمه محمّد خصوصیتی ندارد. بلکه مقصود حضرات از تحریم ذکر نام ایشان، حفظ و مصونیت خود آن حضرت و واسطه های ایشان بوده است. از این نظر تفاوتی میان این که محمّد گفته شود یا مهدی و یا هر نام دیگری، وجود ندارد. زیرا خطر ایجاد حساسیت و توجه دادن افراد به ایشان در همه این موارد به یک اندازه وجود داشته است. بنابراین در عصر غیبت صغری چه نام مهدی و چه نام محمّد و هر نام دیگری که علم بر آن حضرت بوده باشد، حرام بوده است و در زمان ما هر نامی ولو کلمه شریف محمّد جایز و مستحب است. مؤید قطعی این مطلب روایتی است از امام حسن عسکری علیه السلام که در طی آن به یکی از اصحاب می فرمایند: بر شما حلال نیست که نام او را ببرید. راوی سؤال می کند که پس او را چگونه خطاب کنیم؟ امام نفرمودند کنیه او را بگویید و یا از القابی چون مهدی که مخصوص به ایشان است استفاده کنید. بلکه فرمودند: بگویید: حجتی که از آل محمّد است. دلیل این فرمایش امام آن است که حجتی که از آل محمّد است، لقبی است که بر تمام ائمه صدق می کند. بنابراین مردم گمان می کنند که منظور ائمه قبلی هستند. از این رو ایجاد حساسیت نمی کند و ابداً معلوم نمی کند که ایشان مقصود هستند.