دستوراتی از قرآن: امر و نهی های خدا در قرآن

[رعنا ریاحی*خادمه قرآن*]

172 به رحمت خدا شاد شوید
«قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذَ لِکَ فَلْیَفْرَحُوا هُوَ خَیْرٌ مِّمَّا یَجْمَعُونَ» یونس/58
بگو: «به فضل و رحمت خدا باید خوشحال شوند؛ که این، از تمام آنچه گردآوری کرده اند، بهتر است!»
ص:61
173 به آثار رحمت خدا توجّه کنید
«فَانظُرْ إِلی ءَاثَرِ رَحْمَتِ اللَّهِ کَیْفَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهآ إِنَّ ذلِکَ لَمُحْیِ الْمَوْتَی وَ هُوَ عَلَی کُلِ ّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ»
به آثار رحمت الهی بنگر که چگونه زمین را بعد از مردنش زنده می کند؛ چنین کسی (که زمین مرده را زنده کرد) زنده کننده مردگان (در قیامت) است؛ و او بر همه چیز تواناست! روم/50
174 آیات الهی را نفروشید
«إِنَّآ أَنزَلْنا التَّوْرَاهَ فِیها هُدیً وَنُورٌ یَحْکُمُ بِها النَّبِیُّونَ الَّذِینَ أَسْلَمُوا لِلَّذِینَ هادُوا وَالرَّبَّنِیُّونَ وَالْأَحْبارُ بِما اسْتُحْفِظُوا مِن کِتَبِ اللَّهِ وَکانُوا عَلَیْهِ شُهَدَآءَ فَلَا تَخْشَوُا النَّاسَ وَاخْشَوْنِ وَلَا تَشْتَرُوا بِایَتِی ثَمَناً قَلِیلاً وَمَن لَّمْ یَحْکُم بِمآ أَنزَلَ اللَّهُ فَأُولئِکَ هُمُ الْکَفِرُونَ»
ما تورات را نازل کردیم در حالی که در آن، هدایت و نور بود؛ و پیامبران، که در برابر فرمان خدا تسلیم بودند، با آن برای یهود حکم می کردند؛ و (همچنین) علما و دانشمندان به این کتاب که به آن ها سپرده شده و بر آن گواه بودند، داوری می نمودند. بنابر این، (به خاطر داوری بر طبق آیات الهی،) از مردم نهراسید! و از من بترسید! و آیات مرا به بهای ناچیزی نفروشید! و آن ها که به احکامی که خدا نازل کرده حکم نمی کنند، کافرند. مائده/44
قسمت دوم
175 آیات خدا را انکار نکنید
«وَ یُرِیکُمْ ءَایاتِهِ فَأَیَّ ءَایَتِ اللَّهِ تُنکِرُونَ»
او آیاتش را همواره به شما نشان می دهد؛ پس کدام یک از آیات او را انکار می کنید؟! مائده/44
176 همه به سوی خدا برمی گردند(1)
«ثُمَّ رُدُّوا إِلَی اللَّهِ مَوْلَیهُمُ الْحَقِ ّ أَلَا لَهُ الْحُکْمُ وَهُوَ أَسْرَعُ الْحَسِبِینَ»
سپس (تمام بندگان) به سوی خدا، که مولای حقیقی آن هاست، بازمی گردند. بدانید که حکم
ص:62
________________________________________
1- 45. آیه مشابه: یونس/30.
و داوری، مخصوص اوست؛ و او، سریعترین حسابگران است! انعام/62
177 خدا را بزرگ بدارید
«وَ رَبَّکَ فَکَبِّرْ» مدثر/3
و پروردگارت را بزرگ بشمار،
178 به خدا توجّه کنید
«وَ إِلَی رَبِّکَ فَارْغَب» شرح/8
و به سوی پروردگارت توجّه کن!
179 خدا بر حق است
«فَذَ لِکُمُ اللَّهُ رَبُّکُمُ الْحَقُّ فَماذَا بَعْدَ الْحَقِ ّ إِلَّا الضَّلَلُ فَأَنَّی تُصْرَفُونَ» یونس/32
آن است خداوند، پروردگار حقّ شما (دارای همه این صفات)! با این حال، بعد از حق، چه چیزی جز گمراهی وجود دارد؟! پس چرا (از پرستش او) روی گردان می شوید؟!
180 حق فقط از جانب خداست
الف: «وَقُلِ الْحَقُّ مِن رَّبِّکُمْ فَمَن شآءَ فَلْیُؤْمِن وَ مَن شآءَ فَلْیَکْفُرْ إِنَّآ أَعْتَدْنا لِلظَّلِمِینَ ناراً أَحاطَ بِهِمْ سُرَادِقُها وَ إِنْ یَسْتَغِیثُوا یُغاثُوا بِمآءٍ کالْمُهْلِ یَشْوِی الْوُجُوهَ بِئْسَ الشَّرَابُ وَ سآءَتْ مُرْتَفَقاً» کهف/29
بگو: «این حقّ است از سوی پروردگارتان! هر کس می خواهد ایمان بیاورد (و این حقیقت را پذیرا شود)، و هر کس میخواهد کافر گردد!» ما برای ستمگران آتشی آماده کردیم که سراپرده اش آنان را از هر سو احاطه کرده است! و اگر تقاضای آب کنند، آبی برای آنان میاورند که همچون فلز گداخته صورت ها را بریان می کند! چه بد نوشیدنی، و چه بد محل اجتماعی است!
ب: «الْحَقُّ مِن رَّبِّکَ فَلَا تَکُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِینَ» بقره/147
این (فرمان تغییر قبله) حکمِ حقی از طرف پروردگار توست، بنابراین، هرگز از تردیدکنندگان در آن مباش!
ص:63
181 حکم مخصوص خداست
«ما تَعْبُدُونَ مِن دُونِهِ إِلَّآ أَسْمآءً سَمَّیْتُمُوهآ أَنتُمْ وَءَابآؤُکُم مَّآ أَنزَلَ اللَّهُ بِها مِن سُلْطَنٍ إِنِ الْحُکْمُ إِلَّا لِلَّهِ أَمَرَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّآ إِیَّاهُ ذلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ وَ لَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ» یوسف/40
این معبودهایی که غیر از خدا می پرستید، چیزی جز اسم هایی (بی مسمّا) که شما و پدرانتان آن ها را خدا نامیده اید، نیست؛ خداوند هیچ دلیلی بر آن نازل نکرده؛ حکم تنها از آن خداست؛ فرمان داده که غیر از او را نپرستید! این است آیین پابرجا؛ ولی بیشتر مردم نمی دانند!
182 قانون الهی تغییرناپذیر است
الف: «اسْتِکْباراً فِی الْأَرْضِ وَمَکْرَ السَّیِّیِ وَ لَا یَحِیقُ الْمَکْرُ السَّیِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ فَهَلْ یَنظُرُونَ إِلَّا سُنَّتَ الْأَوَّلِینَ فَلَن تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدِیلاً وَ لَن تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْوِیلاً» فاطر/43
این ها همه به خاطر استکبار در زمین و نیرنگ های بدشان بود؛ امّا این نیرنگ ها تنها دامان صاحبانش را می گیرد؛ آیا آن ها چیزی جز سنّت پیشینیان و (عذاب های دردناک آنان) را انتظار دارند؟! هرگز برای سنّت خدا تبدیل نخواهی یافت، و هرگز برای سنّت الهی تغییری نمی یابی!
ب: «لَهُ مُعَقِّباتٌ مِّنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ یَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لَا یُغَیِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّی یُغَیِّرُوا ما بِأَنفُسِهِمْ وَإِذَآ أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوءاً فَلَا مَرَدَّ لَهُ وَما لَهُم مِّن دُونِهِ مِن وَالٍ» رعد/11
برای انسان، مأمورانی است که پی در پی، از پیش رو، و از پشت سرش او را از فرمان خدا [= حوادث غیر حتمی حفظ می کنند؛ (امّا) خداوند سرنوشت هیچ قوم (و ملّتی) را تغییر نمی دهد مگر آن که آنان آنچه را در خودشان است تغییر دهند! و هنگامی که خدا اراده سویی به قومی (به خاطر اعمالشان) کند، هیچ چیز مانع آن نخواهد شد؛ و جز خدا، سرپرستی نخواهند داشت!
183 بیعت با پیامبر بیعت با خداست
«إِنَّ الَّذِینَ یُبایِعُونَکَ إِنَّما یُبایِعُونَ اللَّهَ یَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ فَمَن نَّکَثَ فَإِنَّمَا یَنکُثُ عَلَی نَفْسِهِ
ص:64
وَ مَنْ أَوْفَی بِمَا عَهَدَ عَلَیْهُ اللَّهَ فَسَیُؤْتِیهِ أَجْراً عَظِیماً» فتح/10
کسانی که با تو بیعت می کنند (در حقیقت) تنها با خدا بیعت می نمایند، و دست خدا بالای دست آن هاست؛ پس هر کس پیمان شکنی کند، تنها به زیان خود پیمان شکسته است؛ و آن کس که نسبت به عهدی که با خدا بسته وفا کند، بزودی پاداش عظیمی به او خواهد داد.
184 برای خدا پایداری و قیام کنید
«یا أَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا کُونُوا قَوَّ مِینَ لِلَّهِ شُهَدَآءَ بِالْقِسْطِ وَلَا یَجْرِمَنَّکُمْ شَنَانُ قَوْمٍ عَلَی أَلَّا تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَی وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِما تَعْمَلُونَ» مائده/8
ای کسانی که ایمان آورده اید! همواره برای خدا قیام کنید، و از روی عدالت،گواهی دهید! دشمنی با جمعیّتی، شما را به گناه و ترک عدالت نکشاند! عدالت کنید، که به پرهیزگاری نزدیکتر است! و از (معصیت) خدا بپرهیزید، که از آنچه انجام می دهید، با خبر است!
185 روزی رسان خداست(1)
«قُلْ مَن یَرْزُقُکُم مِّنَ السَّمَاواتِ وَ الْأَرْضِ قُلِ اللَّهُ وَ إِنَّآ أَوْ إِیَّاکُمْ لَعَلَی هُدًی أَوْ فِی ضَلَلٍ مُّبِینٍ» سبا/24
بگو: «چه کسی شما را از آسمان ها و زمین روزی می دهد؟» بگو: «اللَّه! و ما یا شما بر (طریق) هدایت یا در ضلالت آشکاری هستیم!»
186 روزی به دست خداست
«إِنَّما تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ أَوْثَناً وَتَخْلُقُونَ إِفْکاً إِنَّ الَّذِینَ تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ لَا یَمْلِکُونَ لَکُمْ رِزْقاً فَابْتَغُوا عِندَ اللَّهِ الرِّزْقَ وَ اعْبُدُوهُ وَ اشْکُرُوا لَهُ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ» عنکبوت/17
شما غیر از خدا فقط بت هایی (از سنگ و چوب) را می پرستید و دروغی به هم می بافید؛ آن هایی را که غیر از خدا پرستش می کنید، مالک هیچ رزقی برای شما نیستند؛ روزی را تنها نزد خدا بطلبید و او را پرستش کنید و شکر او را بجا آورید که به سوی او بازگشت داده می شوید!
ص:65
________________________________________
1- 46. چند آیه مشابه: بقره/172، بقره/168، نحل/114، انعام/142، بقره/60.
187 از خدا و فرمان او روی نگردانید
وَ أَنِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ یُمَتِّعْکُم مَّتَعاً حَسَناً إِلی أَجَلٍ مُّسَمًّی وَ أَنِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ یُمَتِّعْکُم مَّتَعاً حَسَناً إِلی أَجَلٍ مُّسَمًّی وَ یُؤْتِ کُلَّ ذِی فَضْلٍ فَضْلَهُ وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَإِنِّی أَخَافُ عَلَیْکُمْ عَذَابَ یَوْمٍ کَبِیرٍ» هود/3
و این که: از پروردگار خویش آمرزش بطلبید؛ سپس به سوی او بازگردید؛ تا شما را تا مدّت معیّنی، (از مواهب زندگی این جهان،) به خوبی بهره مند سازد؛ و به هر صاحب فضیلتی، به مقدار فضیلتش ببخشد! و اگر (از این فرمان) روی گردان شوید، من بر شما از عذاب روز بزرگی بیمناکم!